چند توصیه امام خمینی(ره) به سفرا و دستگاه دیپلماسی

ارتباط با خدا و سیر الی الله به عنوان اساسی ترین نیاز انسان،یکی از اولین توصیه های معنوی امام راحل به سفرا بود. ایشان حرکت در سیر الهی را همان حرکت در مسیر الهی دانسته و هدف از خلقت انسان و کار و تلاش او را، تخلّق به اخلاق الله می خواندند.
‌‏«بعد از اینکه دولتی اسلامی شد و مردم احساس کردند که ما می‌خواهیم اصلاح بشویم، در این صورت است که همه کارها به معنویات بستگی دارد. همین کاری که شما در وزارت خارجه و سفرا در خارج می‌کنند، اگر در راه مستقیم اسلامی باشد، سیر الی الله است. در سیر الهی لازم نیست که انسان در یک گوشه‌ای بنشیند و بگوید من می‌خواهم سیر الی الله داشته باشم. خیر،سیر الی‌الله همان سیره و روش انبیا و خصوصا پیغمبر اسلام و ائمه معصومین است.» ( صحیفه نور،جلد ۱۷،صفحه ۱۲۳)
پیروزی انقلاب اسلامی یک تحول بنیادین بود که ایران را به کلی دگرگون کرد و نهادها و ادارات نظام را در مسیر اسلام قرار داد. وزارت امورخارجه و سفارتخانه ها نیز در مسیر این تغییر قرار گرفتند و به همین دلیل امام خمینی در دیداربا کارگزاران سیاست خارجی برضرورت اسلامی کردن سفارتخانه ها تاکید می کردند.
«مادامی که روابط ما با خدای تبارک و تعالی محکم است، کسی نمی تواند به ما آسیب برساند. و شما این مطلب را حفظ کنید و سفارتخانه ها صورت اسلامی داشته باشد که هر کس آن را می بیند، یک سفارتخانه ممتاز باشد و مثل سابق نباشد. قلب هایتان را با خدای تبارک و تعالی آشنا کنید، خدا پشتیبان شماست، ان تنصروا الله ینصرکم و یثبت اقدامکم . انشاء الله خداوند به همه شما توفیق دهد که به اسلام و انقلاب خدمت کنید.» ( صحیفه نور جلد ۱۹ صفحه ۷۲ ، ۱۳۶۳/۰۸/۰۶)
ایشان در همین رابطه بر ایجاد تغییرات بنیادی و سنت های ماندنی مبتنی بر اسلامیت نظام، تاکید داشته و می فرمودند:
«باید وضع بکلی تغییر کند، تغییر هم کرده است، اما تغییر اساسی باشد که یک سنتی بشود به واسطه شما برای آینده ها، کسی که یک سنت خوبی را بگذارد در اجرش تا آخر شریک است به حسب روایات ما. یک وضعی در آنجا درست کنید که کسانی که می آیند و سفارتخانه را می بینند متوجه بشوند که این سفارتخانه با سایر سفارتخانه ها فرق دارد حتی با سفارتخانه های دول اسلامی فرق دارد. این سفارتخانه با سفارت سابق اصلاً طرف نیست، یک جور دیگری است. اگر شما موفق بشوید به این معنا که وضع را جوری کنید که به ارث برده بشود برای آتیه،… ما مسئولیم که این سفارت، شماها آقایان این سفارتخانه ها را به جوری درست بکنید که وقتی دست یک سفارت دیگری افتاد نتواند اصلاً تغییرش بدهد.( صحیفه نور جلد ۱۹ صفحه ۷۲ ، ۶/۰۸/۱۳۶۳)
امام خمینی(ره) اعتقاد داشتند که با اسلامی شدن وزارت امورخارجه،جهانیان به موجودیت و هویت اسلامی ایران واقف می شود و در این رابطه اینگونه توصیه می کردند:
«شما می‌دانید که وزارت خارجه تنها وزارتخانه‌ای است که با اسلامی شدنش بیشتر از سایر وزارتخانه‌ها می‌تواند موجودیت اسلامی ما را به خارج نشان دهد و بعکس، صدماتی که به این کشور ممکن است وارد آید و در سابق از ناحیه سفارتخانه‌های خارجی در اینجا و سفارتخانه‌های ما در خارج، بر کشور وارد شده، بیشتر از دیگران است. چون وزارت خارجه با همه دنیا و با افکار و ایده‌های مختلف و برنامه‌های گوناگون روابط دارد و من می‌دانم که برای اصلاح آن و سایر وزارتخانه‌ها و همه ارگان‌های دولتی و امثال آن، وقت لازم است لکن وقتی بنابراین شد که ما باید خودمان باشیم و وابسته به غیر نباشیم و خودمان حیثیت خودمان را حفظ کنیم و این احساس در ما پیدا شد، همین امر انشاءالله منتهی می‌شود که همه چیز ما اصلاح بشود.» (صحیفه نور،جلد ۱۷،صفحه ۱۲۳ )
توجه به تربیت خانواده های سفرا و کارکنان سفارت نیز از توصیه های موکد امام راحل بود.
«انسان باید تربیت بشود، باید به تزکیه تربیت بشود. و انسان از خودش باید شروع بکند، از خانواده خودش باید شروع کند. و شما خودتان، خانواده‌هایتان، خودتان همه شروع کنید تا به خارج برسد. ( بیانات در جمع سفرا و کارداران ، ۱۳۵۹/۱۰/۱۶)
ایشان همچنین سفرا و روسای نمایندگی های سیاسی را به ساده زیستی و پرهیز از تجملات و توجه به کیفیت تعامل با کارکنان سفارت،سفارش کرده وبر ضرورت برخورد برادرانه تاکید داشتند.
«شما آقایانی که در سفارتخانه‌ها هستید موظفید عقلاً و شرعاً به اینکه هر چه ساده‌تر، سفارتخانه‌هاتان هر چه ساده‌تر باشد و کیفیت معاشرتتان با آن اشخاصی که کارمند هستند در آنجا و به اصطلاح شما زیر دست گفته می‌شوند، برادرانه باشد و در عین حالی که آنها باید از شما بپذیرند مطالبی که می‌گوئید، لکن برادرانه باید باشد و همین طور وضع مهمانی‌هایتان، وضع گذران خودتان، وضع کسانی که در آنجا کار می‌کنند آنها باید یک وضع متحول بشود به یک وضع اسلامی که هر کس می‌آید در آنجا اسلام را در آنجا عملاً ببیند….عملمان هم آنطور باشد، عمل طاغوتی نباشد و قول، قول اسلامی، عمل اسلامی باشد و خود رفتار، اسلامی باشد، گفتار اسلامی باشد تا صادر بشود این جمهوری اسلامی در سایر کشورها. صدور با سرنیزه صدور نیست، صدور با زور نیست، صدور آن وقتی است که اسلام، حقایق اسلام، اخلاق اسلامی، اخلاق انسانی در اینجاها رشد پیدا بکند و شما موظف به این معنا هستید و باید این کار را انجام بدهید.(بیانات در جمع سفرا و کارداران دولت جمهوری اسلامی، ۱۳۵۹/۱۰/۱۶)
بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران همچنین ایستادن در برابر باطل و دفاع از حق را مرتبط با ساده زیستی سفرا دانسته و می گفتند:
«اگر بخواهید بی‌خوف و هراس در مقابل باطل بایستید و از حق دفاع کنید و ابرقدرتان و سلاح‌های پیشرفته آنان و شیاطین و توطئه‌های آنان در روح شما اثر نگذارد و شما را ازمیدان به در نکند خود را به ساده زیستن عادت دهید و از تعلق قلب به مال و منال و جاه و مقام بپرهیزید. (صحیفه نور جلد ۱۹ ص۱۱)
بر خلاف برخی دیدگاه ها که حفظ ارزش های اسلامی و استقلال کشور را در سایه ارتباط حداقلی با دنیا می دانستند،امام خمینی بر ضرورت ارتباط با کشورهای جهان تاکید داشته و خطاب به کارگزاران عرصه دیپلماسی می فرمودند:
«ما نمی‌خواهیم در یک کشوری زندگی کنیم که از دنیا منعزل باشد، ایران امروز نمی‌تواند این طور باشد، بلکه کشورهای دیگر هم نمی‌توانند این طور باشند که در یک جا بنشینند و مرزهایشان را ببندند، این غیرمعقول است. امروز دنیا مانند یک عائله و یک شهر است و یک شهر دارای محله‌های مختلفی است که با هم ارتباط دارد. وقتی دنیا وضعش این طور است ما نباید منعزل باشیم. ما باید با کشورهایی که با ما هستند و ما را اذیت نمی‌کنند، روابط داشته باشیم و آقایان در فکر این باشند و روابط را تحکیم کنند. البته ما با آنها که بخواهند به ما تعدی کنند، نمی‌توانیم بسازیم و از اول هم اعلام کردیم، مگر آنها خودشان را اصلاح کنند. این معنا که گاهی اهل غرض یا جهال این حرف را می‌زنند که ما نباید روابط داشته باشیم، از باب این است که یا نمی‌فهمند یا غرض دارند، زیرا تا انسان جاهل یا مخالف با اصل نظام نباشد، نمی‌تواند بگوید یک نظام باید از دنیا منعزل باشد.( بیانات امام خمینی ، ۱۱/۸/۶۴)
ایشان حتی در وصیت نامه خود نیز ایجاد تحول در وزارت امورخارجه را یادآور شده و وزرای امورخارجه را به اصلاح و تحول در دستگاه دیپلماسی توصیه می کنند. بهبود روابط با کشورهای اسلامی با بیدار کردن دولتمردان آن کشور و دعوت به وحدت و اتحاد از محورهای اصلی مندرج در وصیت نامه ایشان است.
«وصیت من به وزرای خارجه در این زمان و زمان های بعد آن است که مسئولیت شما بسیار زیاد است، چه در اصلاح و تحول وزارتخانه و سفارتخانه‌ها؛ و چه در سیاست خارجیِ حفظ استقلال و منافع کشور و روابط حسنه با دولت هایی که قصد دخالت در امور کشور ما را ندارند. و از هر امری که شائبه وابستگی با همه ابعادی که دارد به‌طور قاطع احتراز نمایید و باید بدانید که وابستگی در بعض امور هر چند ممکن است ظاهر فریبنده‌ای داشته باشد یا منفعت و فایده‌ای در حال داشته باشد، لکن در نتیجه، ریشه کشور را به تباهی خواهد کشید و کوشش داشته باشید در بهتر کردن روابط با کشورهای اسلامی و در بیدار کردن دولتمردان و دعوت به وحدت و اتحاد کنید که خداوند با شماست.» (وصیتنامه امام خمینی(ره)، صحیفه امام ، جلد ۲۱ ، صفحه ۴۲۷)
الحمدلله امروز در اجرای رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و اهتمام مدیران وزارت امور خارجه، دستگاه دیپلماسی در مسیر اهداف ترسیم شده توسط امام راحل حرکت کرده و امید است با تداوم این مسیر،روح آن مرد بزرگ از حُسن اجرای امور، راضی و دعاگوی نظام اسلامی باشد.