جایگاه دین در سده نو

این تحلیل نمی تواند فارغ از تحولات و نشیب و فرازهای دین در سده گذشته باشد؛ زیرا بسیاری از رویداد ها و تحولات این سده یا ادامه طبیعی رویداها و تحولات آن سده است و یا تحت تأثیر مبانی و پی ریزی هائی است که در سده پیشین برنامه ریزی شده است.قرن چهارده شمسی (١٣٠١-١٤٠٠) مالامال از تحولات شگفتی بوده که بر زیرساخت های اجتماعی از جمله فرایند حرکت دینی تاثیرگذار بوده است.سده چهاردهم شمسی با بخش عمده ای از قرن بیستم(١٩٢١-٢٠٢١) همزمان بوده که این تحولات را دربر داشته است.

برخی از مهم ترین رویدادها در سده ١٤، عبارتند از: پیروزی انقلاب بولشویکی و کمونیستی و تشکیل اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در سال ١٣٠١(برابر با ١٩٢٢)؛ شکافته شدن اتم(١٩٣٨)؛ جنگ جهانی دوم (١٩٣٩-١٩٤٥ برابر با ١٣١٨-١٣٢٤) با ضایعات بی سابقه انسانی و اقتصادی فراوان؛تاسیس سازمان ملل(١٩٤٥)،اعلامیه جهانی حقوق بشر(١٩٤٨)،جنگ سرد دو بلوک سوسیالیستی و سرمایه داری(١٩٤٧-١٩٩١)،سفر انسان به فضا(١٩٦١)،فرود انسان بر ماه(١٩٦٩)،پیروزی انقلاب اسلامی در ایران(١٩٧٩)، تشکیل گروه القاعده(١٩٨٧)، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی(١٩٩١)، تحول شگرف رسانه ها با ظهور اینترنت(١٩٩٣)،بیداری عربی یا بهار عربی یا بیداری اسلامی(٢٠١٠)، ایجاد دولت داعش توسط دولت های غربی در عراق و سوریه(٢٠١٤)و شکست داعش با کشته شدن ابوبکر بغدادی(٢٠١٩)،شیوع بیماری کرونا با ویروس کوید١٩ و نتایج شگفت آن در تعطیلی همه مراکز دولتی و مدارس و دانشگاه ها و عبادتگاه ها و توجه بسیاری از مردم به دعا و معنویت برای نجات از شرّ آن(٢٠٢٠)…

در سدهٔ چهارده شمسی یا بخشی از سده بیستم میلادی تغییرات قابل توجهی در شیوهٔ زندگی مردم به وجود آمد. این تغییرات در نتیجهٔ ظهور سوسیالیسم و تقسیم بندی دنیا به دو بلوک، پیشرفت‌ها و نوآوری‌های فنّی، پزشکی، اجتماعی، نظری و سیاسی بود. اصطلاحاتی چون ایدئولوژی، جنگ جهانی، قتل‌ عام و جنگ هسته‌ای وارد واژه‌ های روزمرهٔ مردم شدند و تأثیرات زیادی روی زندگی آنها گذاشتند. جنگ‌ ها به مقیاس‌ ها و درجه‌ های بی‌ سابقه ‌ای از پیچیدگی رسیدند. تنها در جنگ جهانی دوم (۱۹۴۵-۱۹۳۹) حدود ۵۷ میلیون نفر کشته شدند که یکی از دلایل مرگ شان پیشرفت در تولید سلاح‌ ها بود. روند مکانیزه‌ سازی کالاها و خدمات و شبکه‌ های ارتباطی که از سدهٔ نوزدهم آغاز شده بود با سرعت بیشتری در این سده ادامه یافت.تظاهرات عظیم علیه جنگ و تبعیض و سلاح های کشتار جمعی سرانجام به تاسیس سازمان ملل انجامید به امید آنکه صلح در جهان استقرار یابد و سایه شوم جنگ ، محو شود اما توفیق چندانی حاصل نشد.

اعصار مختلف تاریخ زندگی بشر را می‌ توان از لابه‌لای روایت ‌ها، تصویرها و دیگر نقل‌ های تاریخی شناخت؛ اما واژگان رایج در هر عصر، به‌ویژه آنها که مستقیما با تحولات سیاسی و اجتماعی و دینی گره خورده‌اند از اهمیت بالایی برخوردارند. این امر زمانی چشمگیرتر می‌شود که بدانیم قرن گذشته بستر اوج درگیری‌ های فکری بشر بوده است. رشد اندیشه و دانش بشر و غلیان تفکر غربی در حوزه‌ های مختلف، تنها به دانشگاه‌ ها و آکادمی‌ ها منحصر نماند و بسیاری از سردمداران را تحت تاثیر قرار داد و هم پایه‌ گذار یک نظم جهانی شد. بسیاری از وقایع سده گذشته را بدون ارجاع به این عوامل نمی‌توان شناخت. تحلیل و پیش بینی وقایع آینده ،جز از طریق شناخت تحولات فکری و سیاسی قرن سابق امکان پذیر نیست.هنوز هم نظم بین‌الملل جهانی نظمی است که ریشه در مناسبات قرن گذشته دارد و هنوز هم فرهنگ و هنر و اجتماع مردم امروز جهان بر استوانه‌ های فکری و عملی قرن گذشته تکیه می‌ کند. از این رو شناخت و پرداخت هر چه بیشتر این قرن می‌تواند در افزایش آگاهی سیاسی و اجتماعی و دینی و نیز شناخت بهتر از جایگاهی که امروز جهان در آن قرار دارد موثر باشد. تلاش بر این است با شناخت عوامل و رویدادهای آن قرن و تحلیل آنها، بتوان نقش و جایگاه دین را در سده نو(پانزده شمسی)ارزیابی نمود و از آن در فرایند آموزش ها و تبلیغ دینی و حرکت های اجتماعی،بهره برداری نمود(این بحث ادامه دارد)

۶۵۶۵