جشن مهرگان و رویداد مهرگان کوهستان
مهرگان با نخستین روز مهر ماه آغاز می‌شود که همچون روز نخستِ فروردین، یک رویداد «اعتدالی» یعنی زمانه‌ی برابر شدن طول روز و شب است. در سرزمین‌های ایرانی از دیرباز جشن‌هایی با توجه به دگرگونی‌های فلکی و رخدادهای طبیعی برگزار می‌شده است. اعتدال پاییزی با پایان فصل کشت‌وکار و آغاز سال نوی کشاورزی همراه بوده است، چنان‌که امروزه هم آغاز «سال آبی» و رویداد مهم گشایش مدرسه‌ها نخستین روز مهر است.
این رویداد فلکی انگیزه‌ای برای برگزاری جشنی بزرگ، سپاسگزاری از ایزد، پاسداشت زمین به‌خاطر نعمت‌های داده‌شده، و همچنین برای شادی و گرد هم آمدن و مهرورزی بوده است. این جشن در دوران بسیار قدیم در روز نخست مهرماه و در زمانه‌هایی (به دلیل آغاز نوروز از ششم فروردین) در روز بیست‌ویکم مهر برگزار می‌شده، اما از حدود دو هزار سال پیش در شانزدهم این ماه یعنی مهر روز از مهر ماه برگزار می‌شود.
آیین‌های کهن را می‌توانیم با حفظ آن‌چه که رضا مرادی غیاث‌آبادی، باستان ستاره‌شناس «نظام قاعده‌مند» آن‌ها می‌خواند، یعنی بی‌آن‌که زمان‌بندی آن‌ها را بر هم زنیم یا پیرایه‌های نامربوط به آن‌ها ببندیم، در زندگی امروز برای پدیدآور..
مهرگان با نخستین روز مهر ماه آغاز می‌شود که همچون روز نخستِ فروردین، یک رویداد «اعتدالی» یعنی زمانه‌ی برابر شدن طول روز و شب است. در سرزمین‌های ایرانی از دیرباز جشن‌هایی با توجه به دگرگونی‌های فلکی و رخدادهای طبیعی برگزار می‌شده است. اعتدال پاییزی با پایان فصل کشت‌وکار و آغاز سال نوی کشاورزی همراه بوده است، چنان‌که امروزه هم آغاز «سال آبی» و رویداد مهم گشایش مدرسه‌ها نخستین روز مهر است.
این رویداد فلکی انگیزه‌ای برای برگزاری جشنی بزرگ، سپاسگزاری از ایزد، پاسداشت زمین به‌خاطر نعمت‌های داده‌شده، و همچنین برای شادی و گرد هم آمدن و مهرورزی بوده است. این جشن در دوران بسیار قدیم در روز نخست مهرماه و در زمانه‌هایی (به دلیل آغاز نوروز از ششم فروردین) در روز بیست‌ویکم مهر برگزار می‌شده، اما از حدود دو هزار سال پیش در شانزدهم این ماه یعنی مهر روز از مهر ماه برگزار می‌شود.
آیین‌های کهن را می‌توانیم با حفظ آن‌چه که رضا مرادی غیاث‌آبادی، باستان ستاره‌شناس «نظام قاعده‌مند» آن‌ها می‌خواند، یعنی بی‌آن‌که زمان‌بندی آن‌ها را بر هم زنیم یا پیرایه‌های نامربوط به آن‌ها ببندیم، در زندگی امروز برای پدیدآوری شادمانی یا ترویج اندیشه‌های مثبت به کار بندیم. با این دیدگاه می‌توانیم مهرگان را فرصتی برای نکوداشت زمین و انجام کاری در حفاظت از این بستر مهربان بدانیم.
کوه‌نوردان و طبیعت‌پیمایانِ نیک‌اندیشِ ایران بیش از سی سال است که چهارم مهر را «روز پاک‌سازی کوهستان» نامیده و به این مناسبت برنامه‌هایی را برای زدودن پلشتی‌های رهاشده در کوه و دشت برگزار می‌کنند. دو سه سالی هم هست که انجمن کوه‌نوردان ایران فاصله‌ی چهارم تا شانزدهم مهر را مهرگان کوهستان نامیده و به دوستدارانِ کوهستان پیشنهاد می‌دهد که در این روزها یا آخر هفته‌های نزدیک به این زمان با اختصاص دادن بخشی از وقت خود به جمع‌آوری زباله‌های رهاشده، کمک کنند که مسیرهای کوهستانی رخسار طبیعی خود را بازیابند. در این چند سال، صدها برنامه‌ی پاک‌سازی کوهستان اجرا شده که نقش مؤثری در پاکیزه شدن مسیرهای عمومی کوه‌ها داشته و به ترویج حس مسئولیت در برابر کوهستان کمک کرده است.
برگزاری همایش، سخن‌رانی، جشن‌های دوستانه، و نکوداشت چهره‌های فرهیخته و بزرگ هم از دیگر رویدادهایی است که به مناسبت مهرگان برگزار شده، و البته می‌تواند بیش از این‌ها برگزار گردد تا این آیین کهن بار دیگر در حوزه‌ی تمدنی ایران رواج یابد.
*کنشگر محیط زیست
۲۳۳۲۱۷