دو دیدار از درون کعبه در ایام شعبان
متن قسمت اول این گزارش را اینجا بخوانید. «لِلًه علیٰ النًاس حجً البیت …» مجدّدا در سال ١٤١٧ هجری بر اثر رطوبتی که در طول سالها از بام کعبه به درون نفوذ کرده بود، سقف دچار ترک هایی گشته و برخی دیوارها هم شکم داده و یا شکافهایی برداشته بود. فرمانی صادر شد که انجمنی از علما و مهندسین تشکیل گردد و موارد را بررسی نموده و در مورد اصلاح آن چاره اندیشی و تبادل نظر نمایند. بدین لحاظ از تاریخ جمادی الاول ١٤١٧ پیرامون کعبه را پوششی چوبی قرار دادند به طوری که از کعبه مکرمه تنها حجر الأسود، امکان دسترسی داشت و به مدت سه ماه عملیات ساختمانی ترمیم بیت را شروع نمودند که این عملیات در تاریخ ٢٠ رجب ١٤١٧ هجری به پایان رسید.
در همین ایام؛ یعنی در تاریخ ٢٦ رجب که همزمان است با شب مبعث پیامبر گرامی اسلام ص ، بار دیگر توفیق یار گردید و عازم عمره شدم. پس از یک هفته درنگ در مدینه پیامبر ص و زیارت تربت پاکش و زیارت قبور أئمه أطهار و صدیقه کبری، حضرت زهرا ـ علیهم السلام ـ و دیگر بزرگان مدفون در تربت پاک بقیع و درک مواقع متبرکه در این شهر، در مسجد قبا ، در خانه امام صادق ع در صُرًه و سَرایا ، درکنار تربت پاک..
متن قسمت اول این گزارش را اینجا بخوانید. «لِلًه علیٰ النًاس حجً البیت …» مجدّدا در سال ١٤١٧ هجری بر اثر رطوبتی که در طول سالها از بام کعبه به درون نفوذ کرده بود، سقف دچار ترک هایی گشته و برخی دیوارها هم شکم داده و یا شکافهایی برداشته بود. فرمانی صادر شد که انجمنی از علما و مهندسین تشکیل گردد و موارد را بررسی نموده و در مورد اصلاح آن چاره اندیشی و تبادل نظر نمایند. بدین لحاظ از تاریخ جمادی الاول ١٤١٧ پیرامون کعبه را پوششی چوبی قرار دادند به طوری که از کعبه مکرمه تنها حجر الأسود، امکان دسترسی داشت و به مدت سه ماه عملیات ساختمانی ترمیم بیت را شروع نمودند که این عملیات در تاریخ ٢٠ رجب ١٤١٧ هجری به پایان رسید.
در همین ایام؛ یعنی در تاریخ ٢٦ رجب که همزمان است با شب مبعث پیامبر گرامی اسلام ص ، بار دیگر توفیق یار گردید و عازم عمره شدم. پس از یک هفته درنگ در مدینه پیامبر ص و زیارت تربت پاکش و زیارت قبور أئمه أطهار و صدیقه کبری، حضرت زهرا ـ علیهم السلام ـ و دیگر بزرگان مدفون در تربت پاک بقیع و درک مواقع متبرکه در این شهر، در مسجد قبا ، در خانه امام صادق ع در صُرًه و سَرایا ، درکنار تربت پاک حضرت نجمه خاتون ، مادر گرامی امام رووف حضرت امام رضا ع در مشربه أمً ابراهیم ، در جوار مزار سالار شهیدان أُحُدْ ، حضرت حمزه ع ودیگر شهیدان بخاک خفته در این مکان مقدس ، وجز اینها از دیگر مکانها وقدمگاههای رسول خدا ص وامامان معصوم ع در مدینه ، سرانجام و در پایان در تاریخ یکشنبه، ٤ شعبان که مصادف با سالروز میلاد مبارک قمر العشیره ، حضرت أبو الفضل العباس ع بود ، پس از تشرف به میقات مدینه ، یعنی مسجد شجره و مُحرم شدن در آن ، به سوی مکه روان شدم.
روز دوشنبه، ٥ شعبان، حدود ساعت ١٠ صبح، درِ کعبه را باز نمودند و مشغول تمیز کردن و انتقال وسائلی به درون کعبه شدند. پس از پرس و جو معلوم گردید که روز سهشنبه ٦ شعبان ، مراسم شستشوی رسمی درون خانه کعبه از سوی شاهزاده عبدالله، ولیعهد، صورت میپذیرد.
از ساعت ٦ صبح، سهشنبه ٦ شعبان، مقررات ویژهای در مسجدالحرام، حاکم گردید. پیرامون خانه کعبه با وسعت گسترده ای ، خالی از طواف کنندگان گردیده بود. تا ساعت ٧ صبح، کلیه سفرا و نمایندگان پارلمانهای کشورهای اسلامی، از آن جمله سفیر جمهوری اسلامی ایران حجة الاسلام و المسلمین نوری شاهرودی، هر کدام برای چند دقیقه به داخل بیت مشرّف شدند.
حوالی ساعت ٧/٢٠ دقیقه صبح، ولیعهد به همراه بیش از ٤٠ تن از برادران و امرای شهرهای مختلف حجاز و بزرگان کشوری وارد مسجدالحرام شدند ، در حالی که شخصی در جلو کاروان ، سینی که منقلی مخصوص در میانه آن قرار داشت و بخور عودی بسیار خوشبو را در فضا منتشر ساخته و مسیر و مسجد الحرام را عطر آگین می ساخت، به طرف بیت در حرکت بودند. شاهزاده عبدالله بن عبد العزیز بدون آن که طوافی کند مستقیما وارد بیت گردید و این امر خود موجب شگفتی شد!!. پس از ١٧ سال این نخستین باری بود که مقامی عالی رتبه جهت شستشوی کعبه به مسجد الحرام گام می نهاد.
مراسم شستشو با آب زمزم و گلاب و عطر افشانی درون کعبه حدود ٤٠ دقیقه به طول انجامید. در این لحظات هر چه فعالیت نمودم، متأسفانه توفیق ورود به حلقه و نزدیک شدن به خانه کعبه نصیبم نگردید. در لحظاتی که مأیوس از تشرف در حال خارج شدن از مسجدالحرام بودم ناگاه چشمم به گروهی از شخصیتها افتاد در حالی که مأمورین دولتی اطراف آنان بودند، از بین صحبتها شنیدم که به هم میگفتند انشاء الله فردا ما مشرف به داخل بیت خواهیم شد.
در روز چهارشنبه ٧ شعبان ساعت ٥/٥ بامداد به مسجدالحرام رفته و پس از ادای نماز صبح، به محل تجمع آنان که در زیر اتاقک شیشهای، مقابل رکن حجر الأسود، در کنار ستونهای رواق اطراف مسجد بود، نشسته و مشغول تلاوت قرآن گردیدم. از ساعت ٦/٥ صبح میهمانان یکی پس از دیگری آمدند و در آن محل یاد شده، دور هم جمع گردیدند. به طوری که هیئت لباس بنده طوری بود که بعضی از آنان با بنده سلام و احوالپرسی کرده و در پیرامون من نشستند. اوائل ساعت ٧ صبح جمعیتی در حدود ٦٠ نفر در این ناحیه جمع شده بودند که تقریبا بنده در مرکزیت این جمع قرار گرفته بودم.
ساعت ٧/٥ صبح بود که میزبان که همان شخصی بود که در تشرًف پیشین به من کمک کرده و از این پس طرح دوستی با وی را ریخته بودم، آمد و کارت ورود دوره ( ١٧ ) را به من و تمامی میهمانان تقدیم داشت . در این هنگام بود که همه را دعوت به طرف حجر اسماعیل کردند و من هم در جمع بلند شده، در حالی که با چند نفر از آنان مشغول صحبت بودم، به حرکت در آمدم. در کنار حجر اسماعیل از درِ کنار رکن غربی، جمعیت را وارد حجر مینمودند. فشار شدیدی بود. پلیس جمعیت را کنار میزد تا مهمانان را وارد نماید. به هر حال ما هم جزو مهمانان توفیق پیدا کردیم که وارد حجر شده و سپس به کنار پلکان ورودی کعبه، همان پلکان سال قبل آمده بر روی زمین نشستم. مشغول دعا بودم و به اطراف نظاره میکردم. حوالی ساعت ٧/٥٠ دقیقه بود که دو نفر از افراد بنی شیبه؛ یعنی کلید دارهای کعبه وارد حلقه شدند، در حالی که کلید درِ خانه را در کیسهای سبز رنگ به سینه چسبانیده و دست دوم را روی آن گزارده بودند ، از پلکان بالا رفته و در خانه را باز کردند.
ایرانیان موجود در مسجد که همگی پیرامون مقام ایستاده و نظارهگر جریان بودند، پس از گشوده شدن در خانه صلواتی فرستادند. همه مهمانان بپا ایستاده و فشار زیادی جهت ورود به پلکان بود، و من هفتمین نفر بودم که بار دیگر توفیق تشرف به اینجانب داده شد.
امسال مدت تشرف درون کعبه حدود ٤٠ دقیقه بود.
همچون تشرًف پیشین در رکنهای مختلف و نقاط دیگر بیت، ، در جایگاه رسول خدا ص ، در یوم الفتح مکًه ، که خود جایگاه تولد أمیر المومنین ع ، بشمار می آید نماز گزاردم. از آنجا که درون کعبه پس از این بازسازی که بزرگترین و زیباترین بازسازی و ترمیم از آغاز ساخت کعبه مکرمه تا کنون بشمار می آید ، و در آن تغییرات فراوانی با کعبه پیشین ساخته شده تا سال ١٤١٦ هجری است ، پس از نمازهایی که در پیرامون درون کعبه بجای آوردم ، در برابر سنگ نبشته های روی دیوار های درون کعبه ایستاده و ظاهرا به عنوان نماز و در حقیقت برای دقًت و خواندن سنگ نبشته ها ، یکی یکی آنها را در ذهن خود به نقش در آوردم. همانطور که در مقاله بخش نخست (درون کعبه در دو دیدار ) اشاره نمودم ، داخل خانه کعبه از هیچ روشنایی استفاده نشده است و نور درون تنها اشعه ها و روشنایی است که از درب کعبه بدان وارد می گردد.
البته شرایط به گونه ای است که هر وارد شونده به درون کعبه ، لحظاتی را به مقدار چند ثانیه را در تاریکی بسر می برد امًا مکانیسم دیدگان انسان بدان عادت کرده و شما در آن مکان نیمه تاریک اندک اندک همه چیز و شرایط و زوایا و جز این ها را می توانید ملاحظه کنید.
گفتنی است که دقت داشتم تقریبا هیچیک از افرادی که موفق به تشرف گردیده بودند ، تنها چند رکعت نماز خوانده و به خارج از کعبه رهسپار می شدند و تنها من در این میان بودم که در میان نخستین افراد در این تشرف ، گام به درون کعبه نهاده و آخرین نفردر میان دیگر میهمانان ، از آن خارج گردیدم ! و لله الحمد که در این درنگ چهل دقیقه ای توانستم از قدرت حافظه از یک سو ، و عادتی که در طول زندگی به تاریکی و دید در آن داشته و دارم ، در این هنگام بهره گرفته و تمامی ویژگی های درون کعبه را دقت کرده ، و دیده و به حافظه خویش بسپارم که بیاد دارم بسیاری از ایرانیان حاضر در مسجد الحرام که شاهد تشًرف من به درون کعبه شده بودند، هنگام خارج شدن از درون بیت ، پیرامون مرا گرفته و هر یک خواسته یا پرسش یا گوشه ای از ( چفیه ) مرا که بر سر داشته و به در و دیوار و نقاط گوناگون درون کعبه متبرک ساخته بودم ، به عنوان تبرکی درخواست می نمودند ، ومن با اصرار وسعی فراوان تلاش می نمودم که خود را به هتل رسانیده و مشهودات خویش از درون کعبه را با دقت به قلم آورم.
به هر تقدیر آن لحظات زیبا و تکرار نشدنی بسان ابری زود گذر به پایان رسید لیکن حلاوت و شیرینی و روحانیت و زیبایی آن لحظات هنوز ، گوشه ای از خاطرات زیبای زندگی مرا در بر گرفته و خود تاکید دارم که توفیق تشرف به درون کعبه و توفیقات بعدی آن و خادمی حقیر در اعتاب مقدسه عراق ، همه از دعای روح گسترده پدر شهیدم آیة الله حاج شیخ احمد انصاری ، آن مجتهد خدمتگزار ، و مادر بزرگوارم که خود نواده محقق و فقیه اصولی قرن ، میرازی نایینی بشمار می آید ، بوده و می باشد. یاد پدر شهید گمنام مزار من مانا ، و دعای مادر بزرگوارم گسترده تر باد ! آمین
در اینجا شما را بصورت مجازی به درون کعبه برده و ویژگیهای داخل بیت را به نظر تک تک شما عزیزان می رسانم ! پس با طهارت روح ، موزه از پا به در کرده ! و با هم به درون کعبه مکرمه ، زادگاه أمیر المومنین علی بن أبیطالب ع گام نهاده و پس از خواندن نماز در پیرامون و به ویژه در جایگاه تولد حضرتش ، و نیز نماز رسول خدا ص در روز فتح مکًه ، ویژگی ها و سنگ نبشته ها و جز این ها را با هم با دیده روح حسً کرده و با دیدگان جسم مشاهده کنیم ! تردید ندارم مشتاقانه آماده گام نهادن در این فضای زیبا و روحانی که آرزوی میلیون ها مسلمان از پیش ، و اکنون ، و آینده است ، هستید !
پس بسم الله ! و علی برکة الله !
در تشرف دوم ملاحظه نمودم که سقف دومی را که درون کعبه ، زیر سقف اصلی قرار داشت، برداشته بودند.
در حدود دو سوم دیوارها ، از ارتفاع کف تا بالا ، همه با سنگ مرمر خاکستری روشن بسیار زیبا پوشانده شده است. و یک سوم باقی بالای سنگها، به همراه سقف خانه،به جای جامه قرمز رنگ پیشین که سالها با این جامه ، درون کعبه را زینت می دادند ، جامه ای از ابریشم سبز رنگی که مزیّن به اسماء مبارک خداوند بود پوشانیده شده؛ همانند پارچهای که بر روی دیوارهای قبر مبارک پیامبر ص ، درون مقصوره حضرت وجود دارد ، قرار داده شده است.
بر روی جامه درونی کعبه
این نوشتارها به شکل مثلث گونه نقش بسته و در تمامی بخش های جامه ، تکرار شده است :
< قدْ نری تقلًب وجهک فی السماء فلنولًینک قبلة ترضاها فولً وجهک شطر المسجد الحرام >
که در زیر این آیه قرآن ، <لا اله الاً الله محمًدٌ رسول الله > تکرار گردیده است. در میانه فضاهای مثلثی جامه ، نام های جلاله < یا منًان > و < یا حنًان > ، نقش بسته است.
سه ستون بسیار زیبایی در میانه کعبه قرار داده شده است که پایههای این ستونها، از روی زمین به ارتفاع ٢٥ سانتیمتر، بصورت مربع وبا پوشش چوب همچون ستون ها تا سقف از چوب قهوهای زیبایی از نوع ( تیک )تزیین گردیده است. این چوبها به قطر ٥ سانتیمتر است که به صورت نوارهایی از بالا تا پایین روکش گردیده است.
بنابراین با برداشته شدن سقف کاذب درونی ، از کف کعبه ، ارتفاعی بلند را میتواند دید که دیوارها ، از کف زمین درون کعبه تا دو متر و سی سانتیمتر از سنگ و باقی از بالا با جامه سبز درونی پوشانیده شده است که این جامه، سقف را هم در برمیگیرد.
دو مفتول سیمی از دو سوی دیوار درونی کعبه به طوری که سه ستون میانی کعبه را در برگرفته است، کشیده شده که نزدیک به هفتاد عدد وسائل نقرهای کهن بدان آویز گردیده است.
این وسایل ظروفی کهن از قبیل آفتابه، لگن، قهوه خوری و کاسههای گوناگون و جز این ها بر مفتول سیمی یاد شده از دو سوی درون کعبه آویزان گردیده است. شیبی ها یا کلید داران کعبه چنین اظهار می دارند که این وسائل از دوران رسول اکرم ص تا کنون جزو عتیقههای خانه کعبه، در کعبه نگهداری میشود!! که البته هیچ گواهی بر این سخن وجود ندارد و احتمالا از میان هدایای تقدیم شده به خانه کعبه از سوی خلفا و پادشاهان در طول تاریخ بشمار آید.
در گوشه دست راست خانه کعبه پس از ورود؛ یعنی در رکن شامی ، یک متر به فضای داخل کعبه ، برآمدگی وجود دارد و درِ یک لنگهای مطلا که به طرز بسیار زیبایی با آیات قرآن آراسته گردیده قرار داشته که درِ بام کعبه موسوم به ( باب التوبه ) می باشد.
همچنین قفلی مستطیلی که باز از طلا و به آیات قرآن مزین گردیده، بر آن زده شده است. این در به طرف راست باز میشود.
در دیوار بین رکن حجر الاسود و رکن شامی؛ یعنی دیواری که پس از ورود به کعبه در سمت راست قرار میگیرد ، لوح یادبودی سنگی بر دیوار قرار دارد. اولین یادبودی از تعمیرات و ترمیمی که در دوران ملک خالد در سال ١٣٩٧ هجری صورت گرفته است و کلیه تغییراتی که در خانه کعبه انجام گرفته است ، بر آن سنگ نوشته حکً گردیده است. این لوح از سنگ مرمر زرد رنگی تشکیل شده است. سنگ نبشته دوم باز از سنگ مرمر زرد رنگ است که شفافتر و زیباتر از آن مینمود و تمامی تغییرات و ترمیمهایی که اخیرا از سوی ملک فهد صورت پذیرفته است ،بر آن با خطًی زیبا حکً شده است. این تغییرات شامل تغییر سنگهای شاذروان که از سنگ مرمر زیبایی پوشانیده شده است و بر روی هر قطعه سنگ مرمر، یک حلقه فلزی طلایی چسبانیدهاند که محل اتصال پرده کعبه میباشد.
تعداد قطعات سنگهای مرمر شاذروان در فاصله رکن یمانی تا رکن غربی ١٧ عدد میباشد و تعداد سنگهای مرمر از رکن یمانی تا رکن حجرالاسود ١٥ قطعه است و همانطور که پیش از این اشاره گردید ، بر روی هر از قطعات مرمرین شاذروان ، حلقه ای زرین نصب گردیده که جامه برونی کعبه را بدان اتصال میدهند.
تغییر میزاب ( ناودان طلا ) و ترمیم آن، ترمیم پله بام کعبه و تذهیب درب آن، سنگفرش کردن کف کعبه و دیوارها و برداشتن سقف داخلی کعبه و ترمیم سنگهای بام کعبه و تعویض آنها، تعویض ستونهای درونی کعبه از تغییراتی است که در این ترمیم آمده و در لوح حک گردیده است به تاریخ رجب ١٤١٧ هجری.
سنگ نوشته سوم ، لوحی بسیار کهن است که بر روی دیوار شرقی کعبه نزدیک به ( باب التوبه ) قرار گرفته که طول آن ٩٠ و عرض ٣٣ سانتیمتر است. بر روی این سنگ نبشته این عبارات نقش بسته است :
< بسم الله الرًحمن الرحیم ربًنا تَقَبًل مِنًا إنًکَ أنْتَ السًمیعُ العَلیم أمَر بتجدید ترخیم داخل البیت مولانا السًلطان الملک الأشرف أبو النصر قایتبای خلًد الله ملکه، یا ربً العالمین . بتاریخ مستهل رجب الفرد عام أربع و ثمانین و ثمانمائة من الهجرة >
شش لوح دیگر در دیوار مقابل درب ورودی خانه کعبه ، یعنی دیوار میان رکن غربی و رکن یمانی ، قرار دارد که به ترتیب از سمت. است به چپ بدین قرار است :
سنگ نبشته نخست ، در سمت راست دیوار غربی بوده که طول آن ٨٩ سانتیمتر ، و عرض سی سانتیمتر می باشد. بر روی این لوح این نوشتار نقش بسته است :
<أمرَ بعِمارة البیت المعظًم الإمام الأعظم أبو جعفر المنصور ، المسنتصر بالله أمیر المومنین ، بلًغه اللًه أقصی آماله و تقبًل منه صالح أعماله ، فی شهور سنة تسع و عشرین و ستمائة و صلًی الله علی سیًدنا محمًد و آل محمًد >
لوح دوم ؛ در فاصله چند سانتیمتری لوح اوًل قرار دارد که طول آن ٥٩ سانتیمتر به عرض ٤٦ سانتیمتر است ، و بر روی آن این ابیات نقش بسته است :
قد بدا التعمیر فی بیت الأله
قبلة الإسلام و البیت الحرام
ام خاقان الوری مصطفی خان
دام بالنصر العزیز المستدام
و ارتجت من فضله سبحانه
أن یجازیها بیوم القیام
قال تاریخاً له قاضی البلَد
عمًرته أمً السلطان الأنام
که این عبارت نیز در زیر ابیات فوق بر لوح نقش بسته است:
بمباشرة أحمد بیک شیخ الحرم المکی فی سنة تسع و مائة و الف هـ .
لوح سوم ؛ پس از لوح دوم ، به فاصله چند سانتیمتر ، بر دیوار غربی خانه کعبه قرار گرفته است. این سنگ نوشته تقریبا مربع شکل است که طول آن ١٠٢ سانتیمتر ، و عرض ٩٥ سانتیمتر می باشد.
در میانه این لوح سنگی ، بخشی به صورت مربع و در وسط مربع ، دایره ای بزرگ به قطر هفتاد سانتیمتر قرار دارد که این نوشتار بر آن حکً گردیده است :
< أمرَ بتجدید رخام هذا البیت المعظًم ، العبد المفتقر الی رحمة ربًه ، یوسف بن عمر بن علی رسول – ألًلهم أیًدهُ بعزیز نَصْرک ، و أغفِر لهُ ذنوبَه برحمتک >
در گوشه این مربع ، از سمت راست ، در بالا ، کلمه ( یا رحمان ) و در چپ ، کلمه ( یا غفًار ) نقش بسته و چهار سطر زیر در پیرامون همین مربع ، بر روی سنگ نبشته حکً شده است:
در سطر بالا
( بسم اللًه الرًحمن الرًحیم )
در سطر راست
( أنِ أشکر نِعمَتَکَ الًتی أنعمتَ علَیَ و علی والِدَیَ )
در سطر پایین
( و أنِ أعمل صالحاً ترضاه، بتاریخ شوال سنة )
در سطر چپ
( ثمانین و ستمائة ، صلًی الله علی سیدنا محمًد و آله)
گفتنی است که این ترمیم و تجدید سنگ های درونی خانه کعبه ، در سال ٦٨٠ هجری به دستور ملک مظفًر أمیر یمن انجام یافته است.
لوح چهارم ؛ در فاصله چند سانتیمتری از لوح سوم قرار گرفته است.
این سنگ نبشته ، مربع شکل با اضلاع ٦٢ سانتیمتری است که جملات ( لا إله إلًا اللًه _ محمًد رسول اللًه ) با خطً کوفی بر آن حکً گردیده بطوری که لفظ جلاله < اللًه> در میانه مربع ، در زمینه سنگ قرمز تیره نوشته شده است.
از شگفتی های این سنگ نبشته این بود که هنگام ایستادن در برابر آن ، هیچیک از نوشتارهای آن قابل خواندن نبود ! اما اگر قدری از آن فاصله می گرفتیم ، تمامی نوشتار بصورت آشکار قابل خواندن بود!
لازم به یاد آوری است که این ویژگی در ترمیم دیوارهای درونی کعبه ، پیش از ترمیم سال ١٤١٧ هـجری بوده و متاسفانه پس از ترمیم یاد شده ، این ویژگی خود را از دست داده است زیرا که پس از جاگذاری در ترمیم اخیر ، آن را در وضعیًت هنری نخستین قرار نداده اند!!
بنابراین خواندن نوشته های آن از دور و نزدیک یکی شده ، همچنانکه لفظ جلاله آن در میانه لوح ، به علت تغییرات جاگذاری ، به صورت سیاه خود نمایی می کند.
این لوح سنگی به صورت یک قطعه نبوده ، بلکه از قطعات مرمر رنگی بسیار گرانسنگ و کمیاب تشکیل شده است.
بدین صورت که ٨٢ قطعه سفید ، ٨٣ قطعه مرمر سیاه رنگ ، سه قطعه مرمر سبز ، هشت قطعه مرمر قرمز تیره ، و یک قطعه به رنگ قهوه ای در آن جای گرفته است که تمامی قطعات یاد شده از جزء های بسیار کوچکی تشکیل یافته است.
لوح پنجم ؛ که باز در دیوار غربی خانه کعبه ، در فاصله چند سانتیمتری از لوح چهارم قرار گرفته است.
این قطعه سنگ ، مربع شکل و با اضلاع ٧٢ سانتیمتری است. بر روی این سنگ نبشته ، نوشتاری در چهار سطر قرار دارد که در میانه هر سطر ، فاصله ای همانند دو بیت شعر داده شده است.
نوشتار یاد شده بر روی این لوح از این قرار است :
در سطر نخست این جمله دیده می شود:
( بسم اللًه الرحمن الرحیم ، ربًنا تَقَبًلْ مِنًا إنًکَ أنتَ السًمیع العلیم ، تقرًب بتجدید هذا البیت المعظم العتیق الی اللًه )
و در سطر دوم چنین نوشته شده است :
( سبحانه و تعالی ، خادم الحرمین و سائق الحجاج بین البرین و البحرین ، السلطان بن السلطان مراد خان )
و در سطر سوم :
( إبن السلطان احمد خان بن السلطان محمًد خان ، خلًد الله تعالی ملکه و أیًد سلطنَتهُ فی آخر شهر رمضان المبارک )
و در سطر چهارم :
( المنظم فی سلک شهور سنة أربعین بعد الألف من الهجرة النبویًة علیه أفضل التحیًة )
لوح ششم ؛ آخرین سنگ نبشته بر روی دیوار غربی خانه کعبه از درون ، در سمت چپ و تقریبا در برابر درب ورودی خانه کعبه و در چند سانتیمتری رکن یمانی قرار گرفته است.
این لوح به طول ٧٨ سانتیمتر ، و عرض ٤٦ سانتیمتر است که بر روی آن ، این عبارات نقش گردیده است:
( بسم اللًه الرحمن الرحیم ، ربًنا تَقبًل منا إنًکَ أنتَ السًمیع العلیم . تقرًب الی اللًه تعالی بتجدید رخام هذا البیت المعظًم المشرًف ، العبد الفقیر الی اللًه تعالی السلطان الملک الأشرف أبو النصر برسبای ، خادم الحرمین الشریفین بلًغه اللًه آماله ، و زیًن بالصالحات أعماله ، بتاریخ سنة ستً و عشرین و ثمانمائة )
آخرین سنگ نبشته بر بالای درب ورودی خانه کعبه از درون قرار دارد. ارتفاع این لوح از کف زمین خانه خدا ، در حدود بیش از دو متر است. طول این سنگ نبشته سه متر و عرض آن حدود پنجاه سانتیمتر است.
این لوح از سه یا چهار قطعه تشکیل شدن است.
بر روی آن جملات کوچکی با خطً کوفی حکً شده است که متاسفانه عبارات آن را نتوانستم بخوانم!
البته کلیه این لوحها در ارتفاعی حدود ١٨٠ سانتیمتری زمین بر روی دیوار نصب گردیده است که سنگ نبشته های یاد شده به گونه ای بر دیوار درون کعبه نصب گردیده است که لبه آنها هیچ فرورفتگی یا برآمدگی در سطح دیوار به وجود نیاورده است.
از تغییرات دیگری که در درون خانه کعبه به وجود آمده است میان ستون اول در سمت چپ و ستون میانی ؛ یعنی تقریبا پس از ورود، مقابل درب کعبه ، صندوق بزرگی به ابعاد یک متر در ٧٠ سانتیمتر قرار دارد که از همان سنگ مرمری که در دیوارها و کف کعبه استفاده شده، ساخته شده است ، که در این مکان قرار دادهاند.
پس از آن که تمامی خصوصیات و زوایای درون کعبه را به ذهن سپردم به این ناحیه آمده و دیدم همان شخصی که کلید درب کعبه در دست وی بود و مردی میانسال به نظر میرسید بر روی آن نشسته است.
جلو رفته و پس از سلام سؤال کردم شما از بنی شیبه هستید جواب داد: آری، چندین بار او را بوسیدم و او هم مرا در بغل گرفت. بدو گفتم حال که خداوند این توفیق را به من داده و به داخل بیت مشرف شدم، انتظار دارم یادگاری از درون بیت به همراه داشته باشم و از او تقاضای جارویی را کردم. گفتنی است که هنگام شستشوی درون کعبه ، از جاروهای ویژه ای که بخشی از دسته آن از نقره است را به کار می گیرند!
وی سوگند یاد کرد که ندارد، سؤال کردم داخل این صندوق که بر روی آن نشستهای چیست؟ جواب داد کلیدهای درب خانه و درب بام کعبه. گفتم این توفیق را نصیبم کن که داخل صندوق را ببینم. از جایش بلند شد و درِ صندوق را که به سوی دیوار میان رکن غربی و رکن یمانی باز می گردید ، گشود. همانطور که گفته بود، صندوق خالی بود فقط دو کیسه سبز رنگ در دو طرف کف صندوق خودنمایی میکرد. و قفل درب خانه کعبه که باز شده بود در کناری قرار داشت. دستهایم را داخل صندوق برده و پس از کشیدن به اطراف صندوق و به روی کلید و قفل به عنوان تبرک، به چهره خود مالیدم ! مجددا او را بوسیده و از مرحمتش تشکر کردم و او هم تشرف مرا به داخل بیت تبریک گفت و مکرر کلمه «الحمد لله علی التوفیق» را تکرار میکرد.
فضای درون بیت، روح و طراوت تازهای به خود گرفته بود. به نظر میآمد که از تاریکی آن کاسته شده و شاید این تصوری بود که بر اثر توقف طولانی در داخل آن محیطِ تاریک، به دیدگانم دست داده بود. از گرمای درون کعبه کاسته شده بود و ظاهرا میتواند به خاطر بلند شدن سقف داخلی کعبه باشد. به اطراف هرچه نظر کردم تهویهای ندیدم و میتوانم اظهار نمایم که نقطهای نماند که در این ٤٠ دقیقه آن را درک نکرده باشم. به تمامی درب و دیوار تا آنجا که دستانم میرسید دست کشیدم. ستونها را بغل کردم، در بام کعبه را نقطه به نقطه چهره مالیده و بوسیدم ! تمامی زوایا را درک نمودم.
نقطه دیگری که وجود داشت در دیوار مقابل در خانه کعبه یعنی بین رکن یمانی و رکن غربی در زیر تابلوی چهارم که همان تابلو لا اله الا الله و محمد رسول الله است، کمی به طرف چپ و به طرف رکن یمانی که فاصلهای در حدود یک متر و نیم از رکن یمانی ، سنگی که پیش از ترمیم و در تشرف سال پیش من به رنگ قهوهای ، و اکنون سبز بسیار روشن و نزدیک به سفید به ابعادی که عرض آن به اندازه دو پای دو زانو زده، یعنی حدود ٣٥ سانتیمتر و طول آن حدود ٧٠ سانتیمتر است که بالای سنگ به شکل محراب نیم دایره است. همانطور که در عکس ضمیمه مقاله ملاحظه می نمایید.
آنان که توجه داشتند، سعی میکردند روی آن سنگ دو رکعت نماز به جای آورند که محل نماز پیامبر اسلام ص در روز فتح مکه بوده است. و نیز ما بر طبق روایات تاریخی به نقل از حضرت فاطمه بنت أسد ، مادر گرامی امام علی ع ، معتقدیم که أمیر المومنین ع در این مکان و نقطه ، دیده به جهان گشوده اند و زیبا آنکه رسول خدا ص تنها یک بار و فقط دو رکعت نماز در داخل کعبه بجای آورده اند ، آن هم در این مکان!!
این خود پیام بزرگی را برای ما و تاریخ دارد که حضرت در مقدس ترین مکان درون بیت ، یعنی جایی که پروردگار برای زاده شدن أمیر المومنین ع ، یار و برادر رسول خدا ص و جانشین بلا فصل او برگزیده است ، نماز بپای دارد!!
به هنگام خروج بار دیگر به رکن حجر الأسود آمده، دو رکعت نماز گزاردم . مقداری از چوبهای جاروی شستشوی روز قبل در گوشه رکن حجر الأسود و در پشت درِ خانه کعبه افتاده بود. تمامی آنها را به عنوان تبرک جمع کردم و از بیت أشرف گام به بیرون نهادم .
لحظات زیبایی را سپری کرده بودم، ساعت حدود ٨/٤٠ دقیقه بود که از پلکان پایین آمده و ایرانیانی را در پشت حلقه پلیس مشاهده کردم. از حلقه خارج شدم همه اشک شوق میریختیم. ایرانیان همه مرا میبوسیدند و عبا و لباس مرا به چشمان و صورت خود میمالیدند. مردم اصرار داشتند که قطعه ای از چفیه سفیدی که بر سر داشتم و آن را به تمام نقاط درون کعبه متبرک ساخته بودم را از من دریافت دارند!
من هم بخشی را پاره کرده و به یک نفر از ایرانیان دادم تا آن را میان خواستاران تقسیم نماید و بدین ترتیب از حلقه ای که مرا در میان خود گرفته بودند ! خارج شده و پس از سجده شکری که خداوند این توفیق را به من داده بود ، شتابان مسجدالحرام را به سوی محل اقامت ترک نمودم تا اینکه به سرعت دیده ها و مطالب به خاطر سپرده خویش را به قلم آورم.
و آخر دعوانا أنِ الحْمد لِلّه رَبً العالمین
* خادم افتخاری اعتاب مقدسه عراق ، و عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران