رویکرد عملگرایانه تهران در وین 

آنچه این روزها نمایندگان ایران در وین و به تبع آن در مونیخ و قطر برزبان جاری می‌کنند، باردیگر این مهم را یادآور می‌شود که سیاست خارجی در بستری از عملگرایی مصلحت‌جویانه قرار دارد. از این روست که نمی‌توان این امر را تنها با متر نگرش‌های جزم گرایانه اندازه کزد. مهم کسب نتیجه مطلوب و دست‌یافتنی با لحاظ واقعیت‌های جاری در خدمت منافع کشور است.

گاه لازم است در عرصه عمل و در بستر واقعیت‌های جاری در جامعه بین‌المللی و آنچه معمای قدرت و منازعه بر سر منافع بازیگران جهانی خوانده می‌شود به این باور دست یافت که آنچه سرنوشت یک منازعه و یا حتی جنگ میان دولت‌ها را تعیین می‌کند، تنها ادعاهای به حق نیست، بلکه عنصر قدرت، نقش متغیر اصلی را ایفا می‌کند.‌ قدرت به زیر ساخت‌های گوناگون تکیه دارد. در این‌حال درک واقعیت‌های جهان حاضر و تدارک لازم برای حضور در این عرصه هزارتو و نابرابر از حیث قدرت – ورای ایده‌آل گرایی‌های صرف – شناخت آن و اقدام لازم برای کسب موقعیت مطمئن در خدمت به امنیت و منافع‌ملی است. از این‌روست که دیپلماسی نقش کارساز خود را برجسته می‌کند.

دور هشتم مذاکرات وین و استمرار آن تا نزدیکی ایستگاه توافق، تجربه‌ای است که اگرچه دیر هنگام و پرهزینه بوده، اما به نظر می‌رسد نگرش غالب بر دولت « ابراهیم رئیسی» را با واقعیت‌هایی روبرو کرده است که « حسین عبداللهیان» از رویکرد عملگرایانه تهران در این مذاکرات سخن بگوید. وزیر امور خارجه در گفت‌گو با «یورونیوز» تصریح کرده است؛ ایران در مذاکرات وین «انعطاف پذیری زیادی» از خود نشان داده و طرف‌ها بیش از هر زمان دیگر به دستیابی به توافق نزدیک هستند. او افزوده است: اگر طرف غربی واقع‌بینانه با آنچه در میز مذاکرات وین می‌گذرد برخورد کند، می‌توان «در کمتر از چند ساعت» به توافق نهایی رسید. وزیر امور خارجه همچنین در کنفرانس مونیخ گفت‌گوی مستقیم میان ایران و امریکا را مشروط به لغو تحریم‌ها و آزاد سازی منابع مالی ایران دانست.

چهره‌ای که تهران در وین، مونیخ و قطر از خود نشان داد، رویکرد دیپلماتیک عملگرایانه‌ای است که طی چند دهه اخیر و به ویژه از سال ۲۰۰۳ میلادی و شروع اختلاف ایران با جامعه جهانی بر سر توانمندی هسته‌ای، محل مناقشه میان دیدگاه‌های رقیب در داخل بوده است. این رویکرد اگر نه به تمامی اما شباهت سنگینی با رویکرد دولت «حسن روحانی» در مذاکرات برجامی دارد. تفاوت اما در زمان و موقعیت‌هایی است که هریک می‌توانست و می‌تواند نتایج ویژه خود را در پی داشته و یا بیاورد.

اکنون مذاکره‌کنندگان ایرانی در وین با صف متحدتری از طرف‌های غربی نسبت به گذشته روبرویند. دستاوردهای نتایج موفق مذاکرات نیز الزاما به اندازه‌ای نیست که در گذشته نه چندان دور می‌شد انتظار داشت. پیش بینی‌ها در باره بیانیه نهایی توافق، نزدیک به این احتمال است که فرمول «کم در برابر کم » در دستور کار قرار دارد. این توافق نه به معنای احیای کامل برجام ، بلکه تمهیدی برای بازگشت به این منظور است. هرچه هست، توافق در حال انجام را می‌توان به فال نیک گرفت؛ اگر تهران مزایای خود را به اندازه نتیجه مذاکرات دور هشتم وین محدود نکند.