زن در تورات و قرآن؛ معرفی کتاب

این کتاب که نگاهی دین‌بنیاد به موضوع زن دارد، خلاصه پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد نویسنده است. متاسفانه اکثر قریب به اتفاق پایان‌نامه‌ها در محیط کتابخانه‌های دانشگاه‌ها محصور می‌مانند و کمکی به ارتقای سواد عمومی جامعه نمی‌کنند. همت نویسنده از این جهت شایسته قدردانی است، بویژه آنکه مشخص است موضوع تحقیق خود را به عنوان یک دغدغه رها نکرده و برای تبدیل آن به کتاب، مطالعاتی تکمیلی انجام شده است.
در این کتاب با مقایسه تطبیقی زن در متون مقدس (عهد عتیق و قرآن) به‌ویژه در ماجرای آفرینش، اخراج از بهشت، داستان پیامبران (ابراهیم، یوسف و موسی علیهم‌السلام) مواجهیم و ظرایف جالبی از تفاوت‌ها در قرائت و نگاه را بر می‌شمرد. به‌علاوه مقایسه تطبیقی احکام (ازدواج، طهارت، زنا و حجاب) و حقوق (ارث و طلاق) در شریعت موسوی و شریعت محمدی. همچنین اطلاعات موجز و مفیدی از عهدین (عتیق و جدید) و تلمود(شریعت شفاهی) و شیوه اجتهاد علمای یهود می‌دهد.
مقایسه این دو دین ابراهیمی را که دارای شریعت هستند، اساس کار این کتاب جمع ‌و جور(مفید و مختصر) است.
نویسنده برخلاف مدل رایج، نسبت به عهد عتیق و سایر متون شریعتْ‌بنیادِ یهودیت با احترام سخن می‌گوید؛ هرچند با ادب پژوهشی تصریح می‌کند: «ذکر این مباحث نه دلیل بر درستی این اعتقادات است که اساساً این پژوهش را سودای داوری نیست و مباحثی از قبیل تحریف، نقد تاریخی و نقد متون مقدس را در این مقال نخواهیم آورد.»
معزی معتقد است پرداخت ویژه متون مقدس به داستان زندگی زنان پیامبران نشان‌دهنده تاکید بر نقش‌آفرینی معنادار زنان است. نویسنده در پایان کتاب ۳۲ پرسش را مطرح و عملا از محققان دیگر دعوت می‌کند پاسخ‌هایی درخور و روزآمد برای آنها بیابند چرا که به برخی از آنها تاکنون پاسخی داده نشده و پاسخ برخی از آنها هم در جامعه انتشار نیافته است؛ پرسش‌هایی که ممکن است در گذر زمان به شبهاتی جدی در مسئله زنان تبدیل شوند. از جمله:
– آیا تفاوت زن و مرد می‌تواند منشاء تبعیض باشد؟
-تعریف زنانگی بر چه محوری است؟ دین یا فیزیولوژی یا عرف؟ آیا با تغییر اجتماعی تعریف زنانگی، موضوع تغییر و به تبع آن، احکام بازسازی می‌شوند؟
-آیا ظلم‌هایی که در تاریخ جوامع دینی به زنان شده است مولود متون مقدس است؟
-آیا تصویری که ادیان ابراهیمی از بهشت ارائه می‌دهند مشتمل بر تحقیر و توهین به زنان به عنوان جنس دوم و تبعی نیست؟
گزیده‌هایی از کتاب: -بنا بر قوانین تلمود، کاهن اعظم حق ندارد بیش از یک زن داشته باشد.
-زن در محیط خانه یهودی، به خاطر تقدس خانواده، برتری بی‌چون و چرایی پیدا می‌کند.
-ویل دورانت در «تاریخ تمدن» می‌گوید: در یهودیت، خانواده در فرمان پنجم [از ۱۰ فرمان] تقدیس می‌شود و از لحاظ سازمان اجتماعی، آن را در منزلتی قرار می‌دهند که تنها هیکل (معبد اورشلیم) از آن بالاتر است. این والا تباری در تمام قرون وسطا و قرون جدید مراعات می‌شد اما وقتی انقلاب صنعتی معاصر آغاز شد مقام خانواده نیز متزلزل گردید و انحطاط یافت.
-اسلام، رسوم جاهلیت را منسوخ کرد و مهریه را به حالت طبیعی خود باز گرداند و همه رسومی را که در آن پدران و مادران، مِهر را به عنوان حق‌الزحمه و شیربها می‌دانستند یا پدران و برادران، دختر یا خواهر خود را در مهر دیگری قرار می‌دادند و به این نحو، خواهر و دختر خود را تعویض می‌کردند، کنار زد و مهر (صداق) را به حالت اصلی خود یعنی هدیه‌ای محترمانه از طرف مرد به نشانه صداقت و صفای او به زن برگرداند.
-در دوره جاهلیت، به زن اصلا ارث نمی‌دادند. از دلایل این محرومیت، منع انتقال ثروت از خانواده‌ای به خانواده دیگر بود. اسلام این را نیز منسوخ کرد.
-اولین دولت اسلامی که به چاپ قران اقدام کرد دولت ایران بود (۱۲۴۳ ه.ق مطابق با ۱۲۰۶ ه.ش و ۱۸۲۸م در تبریز)
– در تورات و در ماجرای هبوط، حوّا منشا این بدبختی معرفی می‌شود اما در روایت قرآن، آدم و حّوا همزمان فریب شیطان را خورده‌اند.
-در ده فرمان نازل شده از سوی خدا به حضرت موسی، اولین دستور دینی، رعایت احترام به پدر و مادر است.
-قیمومیت در قرآن به معنای فرمانروایی و سالارگری مرد نیست بلکه سرپرستی و مسئولیت‌پذیری است.
-تفکر جاهلی، فرزند را مختص به مرد می‌دانسته که اسلام این نگره را هم منسوخ کرد.
– در مواردی مانند ارث، برتری و پیشروانگی اسلام نسبت به یهود کاملاً وضوح دارد.