سفر به عُشً أهل بیت علیهم السلام

پس از تشرف به بارگاه کریمه اهل بیت علیهم السلام و زیارت و توسل به این بانوی بزرگ مقام که برخلاف برخی از زیارت‌نامه‌هایی که برای معصوم‌ زادگان و امام‌ زادگان انشاء شده، دربارهٔ حضرت فاطمه معصومه این نکته حائز اهمیت است که زیارتنامه‌اش از ناحیه حضرت رضا (ع) نقل شده‌ است. این زیارت نامه با دستخط منسوب به حضرت علی بن موسی الرضا (ع) که از روی قرآن شماره ١٥٨٦ کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی منسوب به حضرت اقتباس شده ، بازآفرینی شده‌است.

سپس به دیدار دانشمند معظًم و فرهیخته گرامی ، خدمتگزار مردمی و حوزه های علمیه ، دست و بازوی مرجعیت شیعه ، نهادی در قامت یک انسان ، حضرت حجة الاسلام و المسلمین جناب آقای شهرستانی شرفیاب شدم و لحظات زیبایی را همچون پیش در کنار این شخصیت توانمند که لحظات و روزها و ماهها و سال های عمر با برکت او برای خدمت به همه وقف گردیده است ، سپری نمودم.

در این حضور حجة الاسلام و المسلمین دکتر عبد الحسین خسرو پناه دبیر شورای عالی
انقلاب فرهنگی نیز بود که از تلاش ها و فعالیت های خود و نیز کتابی بنام ( پلورالیزم دینی وسیاسی ) را تقدیم محضر معظم له نمود. گفتنی است که وی دهها کتاب در موضوع های حکمت و جز این ها را به قلم آورده است.
استاد خسروپناه در کشورهای عربستان، انگلستان، عراق، امارات، قطر، چین، روسیه، ترکیه، گرجستان، مالزی، پاکستان، هندوستان، لبنان، سوریه، اتریش، سوئیس، سوئد، اندونزی، قزاقستان، بوسنی و هرزگوین، ایتالیا و واتیکان، سخنرانی‌های متعدد داشته است.

پس از این دیدار ، به منزل مرحوم آیة الله العظمی بروجردی که تاریخی یکصد ساله را در خود نهفته دارد ، رهسپار شده و با حضور در مجلس هفتگی این بیت معظم و شنیدن سخنرانی حجة الاسلام و المسلمین بیگدلی ، ساعتی را خدمت حضرت آیة الله علوی بروجردی رسیده و از محضر پر برکت ایشان کسب فیض نمودم. همچون همیشه مورد لطف و محبت و بزرگواری این شخصیت قرار گرفته و از دعای ایشان بهره مند شدم.
گزارشی از فعالیت خود در هود و صالح و حسینیه کربلا و نیز سامراء و دیدار از حسینیه مرحوم آیة الله العظمی بروجردی در آن که از سوی معظم له مشغول به نجدید بنا است ، تقدیم محضرشان نمودم.
و در پایان دیدار ، تسبیح تربتی که از تربت رواق باب الرأس در صحن مطهر حسینی و از عمق هفت متری که زمین سال ٦١ هجری بشمار می آید را تقدیم حضورشان نمودم.

آنگاه به سوی خانه مرحوم آیة الله العظمی مرجع ولایی و فقیه والامقام صافی گلپایگانی رهسپار شدم.
این خانه و محضر ، خاطرات فراوانی را در ذهن من زنده می نماید. خانه و اتاق ایشان و دیدارهایی که در طول سالهای گذشته به محضرشان شرفیاب شده بودم بخشی از خاطرات زیبای زندگی مرا تشکیل داده است. هر بار که به دیدار ایشان مفتخر می گردیدم ، عنایت و محبت های معظم له ، تشویق های ایشان ، دعاهای زیبایشان و پژواک صدای خواندن أشعارشان در باره مولای متقیان و نیز حضرت أباعبد الله الحسین علیهم السلام هنوز در گوش های من طنین انداز است.

بیاد دارم هنگامی که مرحوم آیة الله العظمی سید محمود شاهرودی در سال ١٣٥٣ شمسی درگذشت ، تشییع گسترده ای از (جامعة النجف الدینیه ) که آن هنگام در خارج از نجف بشمار می آمد با حضور تمامی بزرگان و مراجع و حوزویان حوزه نجف أشرف و دیگر اقشار جامعه به سوی حرم مطهر أمیر المومنین (ع) حرکت نمود و مرحوم پدرم شهید آیة الله انصاری در کنار مرحوم آیة الله العظمی خویی قرار داشتند. ایشان خطاب به آیة الله خویی عرض نمودند : که آقا این بزرگان را از جیب می دهیم!

تا آن هنگام این تعبیر را نشنیده بودم و پس از پایان تشییع از محضر پدر سوال کردم که معنای این تعبیر شما چیست؟ فرمودند : یعنی با رفتن این بزرگان ، دیگر جایگزینی نداریم!
و واقعا چنین است که فرمودند.
در این نیم قرن بزرگانی را که از دست دادیم ، با آن ویژگی ها دیگر کمتر حوزه ها تربیت می کنند.

آری جای خالی مرحوم آیة الله العظمی صافی گلپایگانی ، جایگزینی نداشته و با این شرایط ، بسیار دور بنظر می رسد که زمانه و حوزه های علمیه همچون وی را تربیت نماید.
به هر تقدیر به این خانه پر رخداد و خاطره گام نهاده و با یادگاران آن بزرگ یعنی آیة الله حاج شیخ حسن صافی و حاج محسن صافی و دکتر صافی که هرکدام در راستای رشته و تخصص خود ، ستاره ای درخشان بشمار می آیند ، ساعتی را با ذکر ویژگی ها و برجستگی ها و خاطراتی که هیچگاه از اذهان من و دیگران محو نخواهد شد ، سپری کردیم.
این لحظات که روح ملکوتی این مرجع عالیقدر ، فضای خانه و اتاق و جایگاه جلوس ایشان را فرا گرفته بود ، به گونه ای که تو گویی ایشان حضور دارند و من همچون همیشه زانوی ادب به زمین زده و سراپا گوش صدای ایشان ، و سروده های این مرجع والامقام و عنایت ها و تشویق های حضرتش را شنیده و حسً می نمایم.

با این یادگاران مرجع ولایی ، از حضور فعالشان در پاسخ به بداندیشان به روحانیت و نیز کتاب هایی که به غلط از قیام سالار شهیدان به نگارش در آمده و حرکت والای آن امام همام را حرکتی سیاسی و قدرطلبانه تفسیر کرده بودند، و پاسخ های دقیق ایشان به این نوع دیدگاهها و نگارش ها ، و نیز هنگام بیماری در ایام محرم و به فرموده ایشان ، محروم شدن از مجالس سوگواری بر حضرتش ، و در آن شرایط مفاتیح الجنان مرحوم محدًث قمی را باز کرده و به شرح و تفسیر دعای عرفه پرداخته و نام آن را ( نیایش عرفات ) نامیدند و جز این ها از فعالیت های فرهنگی که بیشمارند! از حضور دائم ایشان در صحنه
و ایستادگی در برابر هرگونه لغزش جامعه ، و نیز گاه اظهار نظرهای دقیق از نگهداری حوزه سنتی و چگونگی تدریس در آن به پیروی از سلف صالح و بزرگان حوزه در چند قرن گذشته و جز این ها ، همه و همه گوشه ای از زندگی درخشان و تابنده یک قرن حضور این مرجع والامقام در جامعه و نیز حوزه علمیه قم بود.

لحظات به سرعت سپری می شد و روح و جسم و سلولهای پیکرم ، یارای مفارقت از این بیت و حضور درکنار یادگاران آن بزرگ را که بوی آن پدر معنوی و روحانی و نیز بوی مرحوم پدر شهیدم را در هر هنگام از دیدار با این بزرگ مرجع از وی استشمام می کردم ، را به من نمی داد.
اما چاره ای جز رفع زحمت را نداشته و در برابر محبت و لطف و تواضع یادگاران از این بیت معظم ، جز شرمساری و زبان سپاس ، چیزی نداشتم.
در پایان این دیدار زیبا که صدها خاطره را برای من از این خانه و اتاق ، با سران از پزشکان پیوند عضو در ایران ، شرفیابی من و تقدیم تربت پاک قبر مطهر حضرت امام حسین (ع) ، و نیز آخرین شرفیابی و تقدیم پرچم گنبد مطهر أمیر المومنین (ع) که شاید دو ماه پیش از آسمانی شدن ایشان بود ، همه و همه همچون فیلمی از برابر دیدگان من عبور می نمود و صدای ایشان ….
سرانجام به عنوان هدیه ای اندک ، دوره کتاب های ( پیرامون حرمین شریفین ) خود را تقدیم به آیة الله حاج شیخ حسن صافی ، نموده و درخواست نمودم که دعای خود را از من دریغ ننموده و نیز امیدوار باشیم که از دعای روح گسترده و بلند آن مرجع ولایی و با اخلاص و متواضع همه برخوردار باشیم ، انشاء الله

شب هنگام در دیداری دیگر توفیق یافتم که خدمت آیة الله حاج شیخ نجم الدین طبسی رسیده و لحظاتی را با ایشان سپری نمایم.

آیة الله شیخ نجم‌الدین مروجی طبسی (متولد ١٣٣٤-نجف)، فقیه، مجتهد، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، متخصص در فقه و اصول، تفسیر و کلام و حدیث تطبیقی، استاد سطح خارج حوزه، تدریس در مراکز تخصصی مهدویت، علوم حدیث، مؤسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی، مرکز تخصصی تربیت محقق مذاهب اسلامی، مدرسه تخصصی امامت، مؤسسه در راه حق بشمار می آید.

آخرین دیدار ما با ایشان در حدود یک سال پیش در نجف أشرف و در کنار بارگاه ملکوتی أمیر المومنین (ع) بود. جلسه زیبایی بود و از فعالیت های خود در ترمیم خشت های گنبد مطهر علوی و نیز ضریح مطهر و جز این ها سخن گفتم.
این بار سخن از طائفه بهره های اسماعیلی به میان آمد. از حضورم در افتتاح دانشگاه سیفیه مارال در حومه بمبئی و سخنرانی اینجانب در برادر پانزده هزار نفر از اساتید و دانشجویان دانشگاههای بهره های اسماعیلی در جهان که با حضور نخست وزیر هند و دکتر مفضًل سیف الدین ، رهبر بهره های داوودی و جز این ها بود که آغاز سخنرانی من با این جمله بود:
< الحمد للًه الًذی جعلنا من المتمسًکین بولایة أمیر المومنین و أولاده المعصومین علیهم السلام >
سخن گفتم.

سپس اشاره به حضور پنجاه تن از اساتید دانشگاه سیفیه از سوی سلطان بهره در زیارت حرم امامین همامین کاظمین علیهم السلام و نیز خواندن نماز در حرم های نجف و کربلا نمودم.

در این راستا از راهنمایی های این استاد حوزه بهره گرفته و قول دادم که بیش از پیش خدمتشان رسیده و از محضرشان بهره ببرم.

از آنجا که همواره سعی بر این داشته و دارم که در صورت تشرفم به قم در شب جمعه ، بامداد جمعه را نیز در این شهر مقدس گذرانیده و ضمن زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام و نیز دیدار با مراجع و دیگر أعزًه از حوزویان والاقدر ، در جلسه بامدادی تاریخ شفاهی جناب مستطاب حضرت حجة الاسلام و المسلمین حاج سید جواد شهرستانی شرکت نموده و از بیانات ایشان در این راستا بهره گیرم.
روزجمعه ١٢ آبان ماه ١٤٠٢ در ساعت هفت بامداد جلسه یاد شده با حضور آقایان و حجج اسلام جناب معراجی، مهدوی راد ، رسول جعفریان ، مهریزی، هادی شهرستانی و اینجانب تشکیل گردید و جناب آقای شهرستانی در ادامه سخن و جریان سفر خویش به چهار کشور افریقایی ، در باره خوجه ها و تشکیلات آنان که گروهی هندی تبار بوده و مجموعا در حدود یکصد و چهل هزار نفر در جهان هستند ، سخن گفتند.

خوجه‌های اثناعشری گروهی از خوجه ها هستند که به مذهب شیعه دوازده امامی اعتقاد دارند. خوجه‌ها طایفه‌ای هندو در منطقه سِند هندوستان بودند که پس از گرایش به اسلام، خوجه خوانده شدند. خوجه‌های اثناعشری به جهت سخت‌گیری آقاخان محلاتی، امام اول خوجه‌ها و ارتباط با عالمان شیعه دوزاده‌امامی از خوجه‌های اسماعیلی آقا خانی جدا و شیعه امامی شدند. آنها به‌طور عمده در پاکستان، هند و تانزانیا زندگی می‌کنند؛ اما در کشورهای مختلفی چون آمریکا ، کانادا و انگلیس نیز پراکنده شده‌اند. فرهنگ شیعیان خوجه آمیزه‌ای از فرهنگ اسلامی و فرهنگ هندی است. آنها در هر منطقه‌ای به‌منظور انسجام اجتماعی و انجام مناسک مذهبی، تشکلی راه می‌اندازند که به آن «جماعت» می‌گویند.
در این راستا ساعتی را به سخن در باره ایشان سپری نمودیم.

از آنجا که در ساعت ٨/٥ صبح قرار دیدار با دکتر صلاح فرطوسی از فرهیختگان و اساتید دانشگاه های عراق ، مغرب ، لیبی، نیجریه ، سرایوو ، و روتردام هلند می باشد ، داشتند ، جلسه با حضور وی ادامه یافت. سالها است که با وی آشنایی داشته و جلسه با او از ابعاد گوناگونی ، زیبا و قابل استفاده است. همواره در دیدارش با جناب آقای شهرستانی ، از نخستین آشنایی خود در مکه و بعثه آیة الله سیستانی که خود رخداد جالبی است ، سخن گفته و همه انجمن را به خنده وامی دارد!
دکتر صلاح فرطوسی ، زاده ١٩٦٤ میلادی در نجف أشرف است. وی دکترای زبان عرب را از دانشگاه بغداد در سال ١٩٧٩ دریافت نمود و علاوه بر فعالیت های علمی در دانشگاههای یاد شده ، دست به قلم داشته و کتاب های متعددی همچون ( العین زبیدی) ، ( المثلث بطلیوسی ) ، ( و المهذًب در علم تصریف ) و دهها کتاب دیگر تاریخی را تحقیق و به نگارش در آورده است.
در این جلسه کتاب تازه خود ( نهج البلاغه ) را از نسخه منحصری که مشهور به نسخه بغداد و نوشته ابن نازویه قمی (٥٥٦ هجری ) است و با پنج نسخه و حواشی و شرح سید فضل الله راوندی ( ٥٧١ هجری ) بشمار می آید تحقیق کرده و در نوع خود بنظر جناب مهدوی و حاضران ، تحقیقی کم نظیر است را تقدیم جناب آقای شهرستانی نمود.

گفتنی است کتاب دیگری بنام شب های رمضانیه که خاطرات و از نشست های ادبی و اجتماعی او در دیوانیه های نجف در ماه رمضان بود را نیز به قلم آورده و مجموعه زیبایی از خاطرات و رخدادهای شب های زیبای ماه مبارک رمضان نجف بشمار می آید را نیز تقدیم نمود.
در پایان جلسه ، عکس نگاره ای برسم یادگار گرفتیم.
سرانجام و در پایان این سفر سی ساعته ، عزم را لاجرم جزم نموده و از راه دور به گنبد و بارگاه حضرت فاطمه معصومه (ع) سلامی داده و از این بانو که افتخار میزبانی او به نیای ما أشعریان بازگشته و در هنگام قدوم مبارکش این موسی خزرج بزرگ اشعریان بود که از ایشان استقبال نمود و پس از وفات نیز پیکر مبارکش را در خانه خود بخاک سپرد که تا جهان ، جهان است بر این افتخار بر خود می بالیم و امیدواریم که از زیارت وی در دنیا محروم نبوده و از شفاعتش در یوم الحسرة بهره مند باشیم.
انشاء الله

* عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران
تهران – ١٣ آبان ١٤٠٢