سلام پرزیدنت

مرحوم استاد هوگو چاوز رئیس جمهور فقید ونزوئلا را که می‌شناسید. پاره‌ای از فضایل ایشان را به نقل از کتاب «خودآموز دیکتاتورها» (نشرثالث) می‌خوانیم:

• سبک حکمرانی هوگوچاوز به «چاویسمو» و هوادارانش به «چاویست‌ها» معروف شد. چاویسمو، یک جنبش طرفدار آمریکای لاتین با مایه‌های مبهمی است از ناسیونالیسم است.
• هوگو چاوز در ۲۰۱۰ سراغ جنازه سیمون بولیوار قهرمان ملی و تاریخی ونزوئلایی رفت و آن را پس از۱۸۰ سال که از دفنش می گذشت از قبر بیرون کشید. بهانه‌اش هم همین بود «می‌خواهیم مطمئن شویم کلمبیایی‌ها بولیوار را مسموم کرده بودند یا خیر». چاوز به این بهانه می‌خواست از جنازه بولیوار استفاده سیاسی کند . تلویزیون، عزاداری چاوز بر بقایای جنازه این قهرمان ملی را مفصل و با آب و تاب بسیار پخش کرد. چاوز چه گریه ای می‌کرد! واقعا چه اتفاقی بهتر از این می توانست توجه مردم ونزوئلا را از مشکلات اصلی شان منحرف کند؟ در آن زمان دولت چاوز در معرض شدیدترین انتقادات بود. نرخ تورم به سرعت رو به افزایش بود، اقتصاد، دچار رکود بود و قتل و بزهکاری در شهرها بیداد می‌کرد. چاوز با یک تیر دو نشان زد: خودش را به یک قهرمان ملی محبوب وصل کرد و با دامن زدن به تب کلمبیاستیزی، توجه مردم را از مسائل اصلی منحرف کرد . چاوز با چشمانی اشکبار توئیت کرد: اعتراف می کنم که ما گریسته‌ایم. ما سوگند خورده ایم. به اطلاعتان می‌رسانم که آن اسکلت‌های باشکوه قطعا از آن بولیوار است، زیرا شعله‌اش را می‌توانستم حس کنم.
• هوگو چاوز، بیس بالش بد نبود.
• ماریسا بل (همسر چاوز) زن زیبای بلوندی بود که از حیث ظاهر هیچ تناسبی با چاوز نداشت. چاوز، رنگین پوست، نخراشیده و نتراشیده بود اما زنش سفید پوست و زیبا و خوش هیکل. چاوز در دوره انتخابات ریاست جمهوری در ۱۹۹۸ همه جا با همسر زیبایش روی صحنه می رفت. وجود این زن در کنار چاوز باعث شد تا بخش قابل توجهی از طبقه متوسط ونزوئلایی و حتی بخشی از قشر پولدار جامعه نظر مثبتی به چاوز پیدا کنند. اگرچه چاوز شعارهای انقلابی می‌داد، هر کسی که ماریسا بل زیبارو را می‌دید به خود می‌گفت این مرد با چنین همسر زیبایی نمی‌تواند دست به اعمال تند و انقلابی بزند. چاوز در انتخابات ۱۹۹۸ پیروز شد و همسرش هم در انتخابات مجلس، بیشترین آراء را به دست آورد اما او بعدها نه تنها برای شوهرش مفید واقع نشد، برایش دردسر، پشت دردسر درست کرد. چاوز سرانجام تصمیم گرفت ماریسا بل را طلاق و به عمر سیاسی او پایان دهد.
• دولت هوگو چاوز در فاصله ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۸ در مدت تقریبا ده سال ، ۶ معاون اول رئیس‌جمهور ، ۹ وزیر امور خارجه، ۱۲ رئیس دفتر رئیس‌جمهور، ۷ وزیر دارایی، ۹وزیر صنعت و تجارت، ۶ وزیر بهداشت و ۷ وزیر زیرساخت‌ها به خودش دید. بخشی از این تعویض‌ها به خاطر این دستور طلایی بود: وزیران و مقاماتی را که به فکر کسب محبوبیت برای خودشان هستند و برنامه خاص خودشان را دنبال می‌کنند عزل کن.
• هوگو چاوز تا ۲۰۱۰ مجلس مطیع و رامی در اختیار داشت. ناگهان با مجلس تازه‌ای روبرو شد که اکثریت آن در دست اپوزیسیون بود. چاوز که فهمیده بود انتخابات مجلس را باخته ، اندکی قبل از تشکیل اولین جلسه مجلس جدید، لوایحی را برای تصویب به مجلس قدیمی فرستاد که به او اجازه می‌داد تا ۱۸ ماه با صدور فرمان، حکومت کند. علاوه بر این در قانون تازه آمده بود: مجلس جدید از این پس حق ندارد بیشتر از۴ روز در ماه جلسه تشکیل دهد؛ همه کمیسیون‌های مجلس جدید از این فصل باید زیر نظر دولت (یعنی قوه مجریه) کار کنند؛ سخنرانی هر نماینده نباید بیشتر از ۱۵ دقیقه باشد؛ تصمیم درباره پخش و عدم پخش تلویزیونی مذاکرات مجلس فقط به عهده دولت است و فقط کانال‌های تلویزیونی دولتی حق پخش این مذاکرات را دارند و هیچ نماینده‌ای حق ندارد پس از پیروزی در انتخابات و ورود به مجلس، حزبش را عوض کند (این راه‌کاری بود برای جلوگیری از تغییر موضع نمایندگان حزب چاوز و ایجاد مانع در راه پیوستن‌شان به فراکسیون اپوزیسیون در مجلس).
• دامن زدن به بی نظمی‌های اجتماعی و اقتصادی در مناطقی از کشور که اپوزیسیون دست بالا را دارد، راهکار مفیدی برای استفاده از «مردم» علیه اپوزیسیون است. تو باید برای همه روشن کنی که تنها تضمین برای امنیت، رفاه و فعالیت آزادانه اقتصادی، عدم مخالفت سیاسی با توست . هرکس بخواهد عَلَم مخالفت با تو را بردارد ، نه جانش در امان خواهد بود نه مالش. هوگو چاوز بخوبی از این راهکار استفاده کرد. او از کارگرانی که در شرکت‌های خصوصی متعلق به اپوزیسیون کار می‌کردند خواست تا علیه صاحبان این شرکت‌ها اعتصاب کنند.
• پوپولیسم در کوتاه‌مدت کارایی خوبی برای دیکتاتور دارد. چاوز به لطف برنامه های پوپولیستی‌اش موفق شد حمایت سیاسی بخش‌های عمده و با نفوذ کشور را جلب کند، توده‌های فقیر و محروم کشور که مستقیماً از منافع برنامه های اجتماعی و رفاهی بهره مند می شدند؛ کسانی که به استخدام ادارات و سازمانهای دولتی در آمدند (چاوز تعداد کل کارمندان دولت را طی ۱۰ سال ۵۰ درصد اضافه کرد.
• در آمریکای لاتین ناسزاگویی نیروهای سیاسی به یکدیگر رایج است اما چاوز آنقدر در این زمینه تندروی کرد که حتی باعث تعجب هموطنانش شد. او فحش های بسیار رکیک اما دقیقا حساب شده‌ای به سران اپوزیسیون داد و منتظر ماند تا آنها جواب دهند. هدف چاوز این بود که اختلاف خودش را با اپوزیسیون، قطبی کند و همزمان میان اپوزوسیون اختلاف بیاندازد. بخشی از اپوزیسیون اعتقاد داشت باید جواب ناسزاهای چاوز را با همان شدت داد و بخشی دیگر معتقد بود که سکوت بهتر است. تجربه تاریخی نشان داده است این نوع سفت و سخت شدن مواضع سیاسی موجب کاهش محبوبیت اپوزیسیون می‌شود. چاوز با هوشمندی این نکته را دریافته بود و از آن برای تضعیف اپوزیسیون استفاده کرد.
• دانشگاه ها نهادهای آموزشی هستند و نباید تبدیل به ابزاری علیه تو شوند. اتفاقاً از آنجا که این نهادها با مقوله «آموزش» سر و کار دارند بهترین ابزار برای شستشوی مغزی جوانان به شمار می‌رود . تو باید دانشگاه‌ها را به محلی برای نشو و نمای جوانان طرفدار رژیمت تبدیل کنی. رژیم هوگوچاوز با چالش دانشگاه‌ها به صورت مستقیم و رو در رو برخورد کرد. رژیم برای تسخیر دانشگاه‌ها دست به کار شد و در گام اول، قانونی را تصویب کرد که براساس آن مدیر هر دانشگاه باید براساس آرای اکثریت کارکنان دانشگاه انتخاب شود. در قانون تصریح شده بود منظور از کارکنان همه کسانی است که در دانشگاه کار می کنند، از نگهبان دم در و نظافتچی تا کارمندان دفتری و استادان. و از آنجا که حامیان اصلی چاوز در جامعه ونزوئلا عمدتاً از طبقه کارگر و زحمتکش بودند، انتظار می‌رفت در انتخابات دانشگاه‌ها کسی را به عنوان رئیس دانشگاه انتخاب کنند که طرفدار رژیم باشد. تا قبل از این، رئیس دانشگاه را استادان و اعضای هیئت علمی دانشگاه انتخاب می‌کردند اما رژیم چاوز کاری کرد که هیچ رئیس «نامطلوب» و ضد رژیمی نتواند در هیچ دانشگاهی سر کار بیاید.
• در دسامبر ۲۰۱۰ بارندگی شدید و مستمر باعث سیلی ویرانگر در ونزوئلا شد به طوری که بسیاری از مناطق مسکونی در کاراکاس و دیگر نقاط کشور زیر آب رفت. زلزله نیز باعث کشته شدن ۴۰ نفر و بی خانمان شدن صد هزار نفر دیگر شد. هوگو چاوز بلافاصله از مجلس شورای ملی کشورش درخواست اختیارات ویژه کرد. مجلس که کاملاً در اختیار نمایندگان طرفدار چاوز بود فوراً با درخواستش موافقت کرد و به او اختیار داد برای مدت ۱۸ ماه (شش ماه بیشتر از مدتی که چاوز درخواست کرده بود) با صدور احکام حکومتی، کشور را اداره کند.
• هوگو چاوز پس از انتخابات ۲۰۰۸ کاری کرد تا ادارات پلیس مناطقی از کشور که به کاندیدای اپوزیسیون رای داده بودند با مشکل بودجه روبه‌رو شوند. دیری نگذشت که از تعداد پلیس ها در این مناطق کاسته شد که نتیجه آن افزایش جرم جنایت در این مناطق بود.
• هوگو چاوز تلویزیون‌های بخش خصوصی را قانونا ملزم کرده بود که حداقل ۷۰ دقیقه در هفته برنامه‌های تبلیغی دولت را رایگان پخش کنند. قانون دیگری، رادیو و تلویزیون را ملزم کرده بود که هر بار رئیس جمهور سخنرانی داشت، برنامه‌های عادی خود را قطع و سخنرانی او را پخش کنند. دولت، رسانه‌های خصوصی را از دسترسی به ارزهای خارجی محروم کرده و حاضر به ارائه هیچ کمک مالی به آنها نیست مگر اینکه خط مشی سیاسی خود را عوض کنند و به حمایت از دولت رو آورند. دولت ونزوئلا در دوران هوگو چاوز به‌سادگی سهام رسانه‌های خبری مستقل و کوچک را خرید و کاری کرد که فقط تعداد انگشت شماری از رسانه‌های اپوزیسیون باقی بمانند. رژیم ونزوئلا در ۲۰۰۷ حاضر نشد مجوز فعالیت ایستگاه تلویزیونی آر سی تی وی را که قدرتمندترین و محبوب ترین شبکه تلویزیونی اپوزیسیون بود، تمدید کند. به این شبکه فقط اجازه داده شد از ماهواره و نه به صورت زمینی، برنامه‌هایش را پخش کند. اما ماهواره‌ای که برنامه‌های آر سی تی وی را پخش می‌کرد چنان مهجور بود که این کانال تلویزیونی عملاً همه تماشاگرانش را از دست داد و به این ترتیب فقط سه کانال تلویزیونی منتقد دولت باقی ماندند. پس از مدتی دو تا از آنها کلا قید برنامه‌های سیاسی را زدند و به پخش برنامه‌های غیرسیاسی بسنده کردند.
• چاوز علاوه بر سخنرانی‌های گاه گاهش، برنامه تلویزیونی ثابتی به نام «سلام پرزیدنت» داشت که روزهای یکشنبه پخش می شد. مدت این برنامه زنده به طور متوسط ۴ ساعت و ۲۰ دقیقه بود اما گاهی تا ۸ ساعت طول می‌کشید. وزیران دولت مجبور به تماشای برنامه بودند زیرا احتمال داشت چاوز در طول برنامه آنها را عزل یا به مقام دیگری منصوب کند. فرمانداران با دقت برنامه را می‌دیدند تا پی ببرند آیا رئیس جمهور به خطاها یا کم کاری‌های آنها اشاره می‌کند یا نه. برنامه «سلام پرزیدنت» ترکیبی شبیه به تئاتر بود که بدون هیچ تمرین قبلی اجرا و پخش می شد. چاوز حکومت کردن از طریق تلویزیون را به یک هنر تبدیل کرد. تماشاگران، چاوز را هر هفته در حالت متفاوتی می دیدند: با کلاه ایمنی بر سر مشغول بازدید از یک کارخانه، با روپوش سفید بر تن در حال بازدید از یک آزمایشگاه و …. چاوز همزمان میکروفون به دست، ضمن وارسی ماشین‌آلات جدید کارخانه، خطاب به مردم گفت: ما با این سطح بالای تکنولوژی، چوب لای چرخ سلطه طلبی یانکی‎ها (آمریکایی‌ها) خواهیم گذاشت. هر برنامه در لوکیشن تازه‌ای اجرا می‌شد و همواره تعدادی از مقامات رده بالای کشور که همگی نیز تی شرت های قرمز (لباس هواداران چاوز) به تن داشتند در اطراف چاوز به چشم می‌خوردند. ابتلای چاوز به سرطان باعث شد نتواند برنامه های تلویزیونی هفتگی‌اش را اجرا کند. دولت چاوز مرارت‌های بسیاری تحمل کرد تا بتواند ثابت کند رئیس جمهور، سالم است و بر بیماری‌اش غلبه کرده است.
• ونزوئلا در مقطعی که بهای نفت خام در بازارهای جهانی بالا رفته بود، از ثروت نفتی‌اش برای ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای بهره می‌گرفت. برای نمونه نیکاراگوئه، از سخاوت رهبر ونزوئلا پول‌های هنگفتی به جیب زد.
• کوبا با اعزام ۲۰ هزار پزشک به ونزوئلا به چاوز کمک کرد تا برنامه بهداشتی فراگیری را برای خدمت رسانی به فقیران کشور اجرا کند. موفقیت این برنامه بهداشتی نقش مهمی در پیروزی چاوز در انتخابات ریاست جمهوری داشت . اورتگا و مورالیس نیز با بهره مندی از این نوع کمک‌های کوبا توانستند آرای طبقه فرودست کشورشان را به دست آورند.
• چاوز از ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۲ با هدف صدور انقلاب بولیواری چاوز حدود ۴۳ میلیارد دلار را صرف کمک به خارجی‌ها کرد و تا آنجا پیش رفت که وظیفه تامین سوخت مجانی برای خانه‌های افراد فقیر در ایالات متحده آمریکا را نیز برعهده گرفت. کمک‌های خارجی هوگو چاوز قابل مقایسه با «طرح مارشال» آمریکایی‌ها در دوران پس از جنگ جهانی دوم است.
• سفیری را که قصد فضولی در امور داخلی کشورت دارد باید «عنصر نامطلوب» تلقی و با لگد از کشورت اخراج کنی. هوگوچاوز در ۲۰۱۰ از پذیرش لری پالمر به عنوان سفیر آمریکا در ونزوئلا سر باز زد و گفت: «سفیران آزادند وظایفشان را انجام دهند اما این مرد به عنوان سفیر به این جا نیامده است. هر کس به عنوان سفیر به اینجا می آید، باید احترام خودش را به این ملت نشان دهد. حرف چاوز و امتناعش از پذیرش سفیر پیشنهادی آمریکا باعث شد دولت آمریکا به روابط سیاسی خود با ونزوئلا پایان دهد. سفیر پیشنهادی قبلا گفته بود روحیه ارتش ونزوئلا پایین است و ونزوئلا به پناهگاه شورشیان کلمبیایی (فارک) تبدیل شده است.
• راهکارهای چاوز برای پیروزی در جنگ نرم علیه آمریکا عبارت بود از: اجتناب از همکاری در نهادهای مورد تایید آمریکا مثل نهادهای مبارزه با مواد مخدر، ائتلاف با دشمنان آمریکا، بحران سازی‌های سیاسی (شبیه اعلام طرفداری از استقرار موشک‌های روسی در کوبا و ونزوئلا) و تاسیس تریبون‌های موازی‌ شبیه اجلاس ضدآمریکایی کشورهای قاره آمریکا.
• خریدن کارت‌های رای‌دهی نیز سودمند است؛ کاری که چاوز در روز انتخابات می‌کرد: خرید کارت‌های رای‌دهی در محله‌های اپوزیسیون‌نشین. چون کسی که کارت رای‌دهی نداشت، نمی‌توانست رای بدهد. به همین سادگی از آرای اپوزیسیون در انتخابات کاست. قیمت هر کارت فقط ۵ دلار.
• دولت هوگو چاوز پس از رفراندوم ۲۰۰۴ از دادن شغل‌ها و پروژه‌های دولتی به کسانی که امضاهایشان را پای طومار درخواست پایان زود هنگام دوره ریاست جمهوری‌اش گذاشته بودند، خودداری کرد.
  * منتشر شده در پایگاه خبری الف: https://www.alef.ir/news/4020829001.html