نقش گواهینامه حلال،HACCP و GMP در صنایع غذایی
صنعت غذایی یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های اقتصاد جهانی است. به عنوان یکی از اصلی‌ترین نیازهای بشر، امنیت و کیفیت محصولات غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از رویکردهای اصولی برای افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان به محصولات غذایی، اخذ گواهینامه حلال (HALAL) ، تحلیل و کنترل نقاط بحرانی در تولید (HACCP) و تولید خوب (GMP) می‌باشد. در این مقاله، نقش این گواهینامه‌ها در صنایع غذایی بررسی خواهد شد.
حلال (Halal) چیست؟
حلال (Halal) به معنای مجاز و مجاز شرعاً در زبان انگلیسی است. در زبان فارسی نیز به مواردی اطلاق می‌شود که با اصول اسلامی و شریعت اسلامی سازگار و مطابق هستند. در زمینه محصولات غذایی، حلال به محصولات و موادی اشاره دارد که مصرف آن‌ها بر اساس اصول دینی اسلام مجاز است.
محصولات حلال باید ترکیبی از موارد زیر را دارا باشند:
- ترک مصرف مواد حرام: مصرف موادی نظیر گوشت خوک، الکل، مشروبات الکلی، و مواد مشابه در محصولات غذایی ممنوع است.
- تعیین نحوه کشتار: گوساله‌ها، مرغ‌ها و دیگر حیوانات باید به روش اسلامی کشتار شوند تا محصولات از نظر دینی حلال باشند. این عمل شامل خون‌ریزی مطابق با شریعت اسلامی است.
- بررسی تمیزی و بهداشت محیط تولید: محیطی که در طی تولید محصولات غذایی استفاده می‌شود، باید تمیز و بهداشتی باشد تا از آلودگی حرامی جلوگیری شود.
حلالیت در صنعت غذایی اهمیت بسیاری دارد و مصرف‌کنندگان اسلامی بسیاری از کشورها به دنبال محصولات حلال می‌باشند تا با اصول دینی خود سازگار باشند. این مسئله موجب ایجاد بازار ویژه‌ای برای محصولات حلال در جهان شده است.
HACCP چیست؟
HACCP مخفف “تحلیل و کنترل نقاط بحرانی تولید” (Hazard Analysis and Critical Control Points) است. این یک سیستم سیستماتیک است که در صنایع غذایی به کار می‌رود تا خطرات بهداشتی در تولید محصولات غذایی تحلیل و کنترل شوند. این سیستم به تصمیم‌گیری مبتنی بر اطلاعات و داده‌های علمی می‌پردازد و از وقوع حوادث بهداشتی جلوگیری می‌کند.
HACCP به عنوان یک سیستم پیشگیری از خطرها عمل می‌کند و از مفهوم “مراحل اصلی تولید” استفاده می‌کند. این مراحل عبارت‌اند از:
- تشخیص خطرات ممکن: در این مرحله، تمام خطرات بهداشتی که ممکن است در تولید محصول ایجاد شوند شناسایی می‌شوند. این خطرات می‌توانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، آفت‌کش‌ها، و سایر عوامل مرتبط با ایمنی غذایی مرتبط باشند.
- تعیین نقاط کنترلی: پس از شناخت خطرات، نقاط کنترلی برای جلوگیری از خطرات انتخاب می‌شوند. این نقاط باید محدوده‌ای مشخص داشته باشند تا تأمین کنند که خطرات کنترل شده و جلوگیری شود.
- تعیین لیمیت‌ها: لیمیت‌ها یا مرزهای کنترلی برای هر نقطه کنترلی تعیین می‌شوند. این لیمیت‌ها نشان‌دهنده حداکثر مقداری هستند که خطر می‌تواند در محصول مجاز باشد.
- پایش و کنترل مداوم: در این مرحله، نقاط کنترلی به صورت مداوم نظارت شده و اطمینان حاصل می‌شود که لیمیت‌ها رعایت می‌شوند. اگر هر گونه تخطی از لیمیت‌ها رخ دهد، اقدامات تصحیحی انجام می‌شود.
- ایجاد سیستم اسناد و ثبت‌نامه‌ها: در نهایت، تمام مراحل و نتایج پایش و کنترل در اسناد و ثبت‌نامه‌ها ثبت می‌شود تا از ردپای تصمیمات و اقدامات در تمام فرآیند تولید محصولات غذایی با خطرات بهداشتی مرتبط، داده می‌شود.
HACCP به تضمین ایمنی و کیفیت محصولات غذایی کمک می‌کند و به تشدید نظارت و کنترل در تمام مراحل تولید و توزیع غذا می‌پردازد. این سیستم به تولیدکنندگان اطمینان می‌دهد که محصولات غذایی تولیدی شان از نظر بهداشتی ایمن هستند و مصرف‌کنندگان به محصولات آن‌ها اعتماد دارند.
GMP چیست؟
GMP مخفف “تولید خوب” (Good Manufacturing Practices) است و یک استاندارد بین‌المللی در صنعت غذایی و داروسازی است. این استاندارد به تمیزی و بهداشت در تولید محصولات غذایی اشاره دارد و مجموعه‌ای از قوانین و مقرراتی را تعیین می‌کند که تولیدکنندگان باید در فرآیند تولید رعایت کنند.
عناصر کلیدی GMP عبارتند از:
- تمیزی و بهداشت کارخانه: کارخانه‌ها باید بهداشتی باشند و از نظر تمیزی مورد نظارت قرار گیرند تا از آلودگی محصولات جلوگیری شود.
- مدیریت منابع انسانی: کارکنان باید آموزش‌های لازم را دریافت کنند و از دانش کافی برخوردار باشند تا فرآیند تولید به درستی انجام شود.
- مدیریت مواد اولیه: مواد اولیه باید از تأمین‌کنندگان معتبر تهیه شده و مراحل ذخیره‌سازی و استفاده از آن‌ها باید به دقت کنترل شود.
- کنترل تجهیزات و فرآوری: تجهیزات و دستگاه‌های مورد استفاده باید به دقت نگه‌داری و کنترل شوند تا از کیفیت محصولات اطمینان حاصل شود.
- پایش مداوم فرآیند تولید: فرآیند تولید مداوماً نظارت شود تا از کیفیت و ایمنی محصولات جلوگیری شود.
اجرای GMP به بهبود کیفیت و ایمنی محصولات غذایی کمک می‌کند و از انتشار آلودگی‌ها جلوگیری می‌کند. این استاندارد از اهمیت بسیاری در تولید و توزیع محصولات غذایی برخوردار است و مصرف‌کنندگان به محصولات با برچسب GMP اعتماد دارند چرا که اطمینان دارند که محصولات بهداشتی و ایمنی تولید شده‌اند.
نتیجه‌گیری
در این مقاله، نقش گواهینامه حلال، HACCP و GMP در صنایع غذایی بررسی شد. حلالیت به اعتماد مصرف‌کنندگان به محصولات غذایی کمک می‌کند، HACCP ایمنی محصولات را تضمین می‌کند و GMP به بهبود کیفیت تولید محصولات غذایی کمک می‌کند. از این‌رو، اجرای این استانداردها از اهمیت بالایی برخوردار است.
منبع: isosystem