چین و توهم بازیگری در منطقه

گفته بودیم که دنیای سیاست دنیای رقابت است و بر همین اصل اکنون وقت ان است که قدری بی پرده صحبت شود.

تاکتیک یا راهبرد

اظهارات و بیانیه های مداخله جویانه ای که اکنون یکی پس از دیگری از میان اخبار سفر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به عربستان سعودی به گوش می رسد نشان می دهد دغدغه هایی که منتقدین داخلی در رابطه با گرایش دستگاه فعلی دیپلماسی ایران به شرق داشته اند چه اندازه آینده نگرانه و واقع بینانه بوده است. آن هایی که در داخل منتقدین را به غربزدگی متهم می کردند -اگر چه ممکن است مصونیت داشته و نیازی به پاسخگویی إحساس نکنند – شاید اکنون لازم باشد لااقل برای افکار عمومی توضیح دهند چرا منافع ملی را فدای ژست های غرب ستیزی خود کرده اند. آن ها نه می توانند تغییر رفتار چین در منطقه را کتمان و انکار کنند و نه می توانند آن را تغییری تاکتیکی و بر اساس مقتضیات زمان توجیه کنند زیرا نادیده گرفتن تمامیت ارضی ایران موضوعی ساده ای نیست که أسباب معاملات دیگران شود و یا به زودی از حافظه ی یک ملت بزرگ و با شکوه پاک شود. فهمیدن این موضوع سخت نیست که چین به برکت اختلافات بین کشورها در منطقه خلیج فارس چه قدر سود خوبی را از سفره تسهیم منافع با غرب برده است، همان طور که درک این موضوع نیز دشوار نیست که چین اکنون هم بدون هیچ هزینه ای از حواشی جنگ اوکراین -که باتلاقی برای روسیه شده است- چه منافعی می برد. با این وجود هنوز عده ای به توجیه تحلیل های جانبدارانه گذشته خود مشغولند و هنوز فکر می کنند با فرار رو به جلو مشکلی حل می شود.

این ها به کنار، آیا رئیس محترم دستگاه دیپلماسی رسمی کشور که می گفت با یک تلفن به رئیس جمهور چین مشکل واکسن را حل می کند می تواند با یک تلفن او را وادار به عذرخواهی از ملت بزرگ ایران و اصلاح مواضع ایران ستیزانه اش کند؟ آیا آن وزیر اسبق امور خارجه که تریبون بسیار در رسانه دارد و مدعی بود چین متحد استراتژیک ایران است اکنون هم بر حرف خود پایبند است یا اکنون معتقد است دوران این اتحاد استراتژیک بدون تحصیل هیچ منفعتی برای ایران به سر آمده است؟ آیا آن هایی که به دیوارنوردی از سفارت ها اشتغال داشتند حاضرند سری به سفارت چین هم بزنند؟ هر چند که همه می دانیم تعرض به سفارت ها برای مردم منافعی ندارد و فقط ممکن است برای عده ای ناچیز سود داشته باشد. علاوه بر این، راه درست برخورد با این موضوع در سفارت نوردی نیست و بهتر است که دولت با برخورد دیپلماتیک و مد نظر قرار دادن احتمال تغییر مواضع سیاسی در قبال موضوعات مرتبط با چین، در جهت صیانت واقعی و حراست از منافع ملی گام بردارد.

قسمت عجیب این داستان آن جاست که طرفداران گرایش به شرق هنوز به سناریوی تکراری «گذران حال به کمک وعده های ناممکن ولی قشنگ در دور دست» روی آورده اند و در این شرایط مدعی شده اند که هدف چین دورزدن ایران نیست، ورود به حیاط خلوت آمریکا است! به نظر آن ها آیا چین مجاز است برای ورود به حیاط خلوت امریکا با کلنگ به جان ساختمان ایران بیافتد؟ از این مهمتر، آیا عربستان که فعلا سرخوش از تعارضات منطقه با صادرات هشت میلیون بشکه در روز بزرگترین صادر کننده نفت جهان است و دولتش در سال جاری بجای کسر بودجه، مازاد بودجه دارد و قاعدتا در دو قطبی شرق – غرب منافع ملی اش را دنبال می کند به این سادگی اسیر بازی استراتژیک چین می شود؟ البته همزمان با انتشار این تحلیل، بخش دیگری از طرفداران گرایش به شرق همچنان منتقدان را به باد اتهام غربزدگی گرفته اند. آن ها از افزایش حجم قراردادهای نفتی با چین به عنوان یک موفقیت در دیپلماسی فعلی کشور یاد می کنند بی آن که:

• از قیمت و نحوه فروش نفت در این قراردادها سخنی بگویند و آن ها را با قیمت های مشابه در منطقه مقایسه کنند
• از این که چه مقدار از پول نفت و محصولات نفتی فروخته شده به چین تا کنون به کشور برگشته است حرفی بزنند

چین، ساکن خانه ای شیشه ای

ایرانی ها ضرب المثلی دارند که می گوید:«آدم عاقلی که در خانه شیشه ای نشسته است به دیگران سنگ نمی زند». بی تردید اظهارات آقای «شی» نه به تمامیت ارضی ایران بزرگ آسیب می زند و نه برای چین در منطقه منافعی در دراز مدت دارد. چین متحد قابل اتکایی نیست و دولت های حاکم در منطقه خلیج فارس این مهم را یا در تجربه تاریخی رفتار چین با دیگر متحدانش مشاهده می کنند و یا به زودی خود تجربه خواهند کرد. اما آن چه از میان اظهارات و بیانیه های مداخله جویانه چین استنباط می شود این است که هیات حاکمه چین کمونیست هم دچار توهم «کدخدا شدن» گشته، توهمی که اعتبار فعلی ان ها را در دراز مدت به باد خواهد داد. چین اگر خودش را بی نیاز از همراهی افکار عمومی مردم دنیا می داند لازم است موضوعاتی را بخاطر بیاورد که در آن ها به شکل چشم گیری ملزم به پاسخگویی به همین افکار عمومی است، موضوعاتی که اگر عمری و مجالی باشد به آن ها خواهیم پرداخت.

در همین زمینه این یادداشت‌ها را هم می‌توانید بخوانید:

شرق کجاست؟

نگاه به شرق

شرق یا غرب؛ مسئله این است!

۶۵۶۵