تجربه ناگوار مدیریت ارز در ایران
این ساختار ارزی طبیعتا سبب شده که دولت‌ها بعضا به غلط خواسته اند ضعف و اشتباهات مدیریتی خود را با افزایش قیمت ارز جبران نمایند و لذا در مقاطعی به صورت شوک‌های ویرانگر ارزی بود جبران نمایند.
این اقدام طمع‌جویانه خود را با عبارات و توصیه‌ها و سیاست‌های شکست خورده وارداتی مثل تعدیل ساختاری و تعدیل قیمت‌ها و کاهش ارزش پول ملی تلاش کردنند توجیه می‌کنند.
تجربه بانک جهانی هم نشان داد که بسیاری توصیه‌ها اشتباه بود و حتی جوزف استیگلیتز، برنده جایزه نوبل و قائم مقام بانک جهانی که ابتد مدافع و مروج سیاست‌های تعدیل و نظریاتی مانند آزادسازی قیمت ارز و … بود، وقتی نتایج ناگوار آن را در کشورهای آسیایی امریکای لاتین آفریقایی را دید، جزو مخالفان قرار گرفت.
در ایران اما هر دولتی سرکارآمده با درجه‌ای، این مسیر را پی گرفته است، استارت این اقدام در دولت سازندگی آغاز شد و دولت نهم و دهم و یازده و دوازدهم نیز شوک‌های ارزی بزرگی را تجربه کردند.
شوک ارزی دولت نهم و دهم نیز بسیار سهمگین و سی صد درصدی بود و در دولت قبلی نیز قیمت ارز از محدوده سه هزار تومان به سی هزار تومان رسید و رشد ۱۰ برابری را شاهد بود.
..
این ساختار ارزی طبیعتا سبب شده که دولت‌ها بعضا به غلط خواسته اند ضعف و اشتباهات مدیریتی خود را با افزایش قیمت ارز جبران نمایند و لذا در مقاطعی به صورت شوک‌های ویرانگر ارزی بود جبران نمایند.
این اقدام طمع‌جویانه خود را با عبارات و توصیه‌ها و سیاست‌های شکست خورده وارداتی مثل تعدیل ساختاری و تعدیل قیمت‌ها و کاهش ارزش پول ملی تلاش کردنند توجیه می‌کنند.
تجربه بانک جهانی هم نشان داد که بسیاری توصیه‌ها اشتباه بود و حتی جوزف استیگلیتز، برنده جایزه نوبل و قائم مقام بانک جهانی که ابتد مدافع و مروج سیاست‌های تعدیل و نظریاتی مانند آزادسازی قیمت ارز و … بود، وقتی نتایج ناگوار آن را در کشورهای آسیایی امریکای لاتین آفریقایی را دید، جزو مخالفان قرار گرفت.
در ایران اما هر دولتی سرکارآمده با درجه‌ای، این مسیر را پی گرفته است، استارت این اقدام در دولت سازندگی آغاز شد و دولت نهم و دهم و یازده و دوازدهم نیز شوک‌های ارزی بزرگی را تجربه کردند.
شوک ارزی دولت نهم و دهم نیز بسیار سهمگین و سی صد درصدی بود و در دولت قبلی نیز قیمت ارز از محدوده سه هزار تومان به سی هزار تومان رسید و رشد ۱۰ برابری را شاهد بود.
تجربه ناگوار مدیریت ارز در ایران یکی از مصادیق مهم برای تتبین دیدگاه های نظری اقتصادی دولت است. برای حل این مشکل ریشه ای، مساله شفافیت و بیان دیدگاه فکری و نظری در مشی اقتصادی کابینه سیزدهم خاصه در تیم اقتصادی دولت، بسیا مهم است.
خصوصا در این مقطع که نگرانی جدی در بین بعضی از صاحبنظران دلسوز وجود دارد، اهتمام به این رویکرد، واجد اهمیت بسیار بالایی است. ایراد مهم و مشترک بسیاری از روسای جمهور و بعضی از مسئولین اجرایی از بعد از جنگ تا کنون این بوده است که بسیاری از تصمیمات و سیاست ها مبتنی بر باورها، ایده‌ها، سلائق و نظرات شخصی آنها بوده که بدون طی فرایند کار کارشناسی و نخبگی به مرحله اجرا می‌گذارند.
در حالیکه باید تایید علمی و کارشناسی آن ایده یا تصمیم باید برتر بودن خود را در قیاس با نظرات و طرح ها رقیب به اثبات رسانده باشد. مثلا از دوره سازندگی بعضی از طرح ها و برنامه ها صرفا مبتنی بر ایده شخصی رییس‌جمهور بود و در عمل ناکارامدی و اختلالات خود را نشان داد.بطوریکه ما در مجلس هفتم با۱۷۰۰۰ پروژه ناتمام مواجه بودیم که بعضی از آنها در عمل اشکالات بنیادی خود را نشان داده بودند و همچنین ایده‌هایی تحت عنوان مناطق آزاد، مسکن مهر و … که مشکلات بنیادی از خود در عمل نشان داد.
* یادداشت شفاهی از نگاه دکتر محمد خوش‌چهره، استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران که با حضور وی در «کافه خبر» بیان شده است.