تعریف ناباروری و آشنایی با عوامل آن

تاریخ آخرین آپدیت j F Y

سازمان بهداشت جهانی، ناباروری را یک بیماری سیستم تولید مثل می‌داند. اگر آمیزش جنسی به طور منظم و بدون محافظت انجام شود و پس از ۱۲ ماه حاملگی بالینی اتفاق نیافتد، ناباروری وجود دارد. ناباروری می تواند منشا پدری یا مادری داشته باشد. البته باید توجه داشت ناباروری به معنی عدم تولید گامت (اسپرم یا تخمک) نیست بلکه عدم توان تولد نوزاد زنده را می گویند. بسیاری از زوج های مراجعه کننده به کلینیک های درمانی وقتی خود را نابارور می خوانند از تعریف دقیق ناباروری مطلع نیستند. پروسه باروری فرایندی است که به احتمالات زیادی متکی است، شما با عدم موفقیت برای بارداری در چند ماه اول روابط جنسی نمی توانید خود را ناتوان در باروری بدانید. علاوه بر این عوامل مختلفی بر باروری موثرند که ممکن است شما با رعایت نکردن آن ها تصور ناباروری داشته باشید.

شما می توانید جهت خرید مکمل پیش از بارداری از طریق وب سایت داروخانه آنلاین اقدام نمایید .

دلایل ناباروری در مردان و زنان

در یک مقاله انگلیسی اینطور گفته شده که تمام مراحل درطول تخمک گذاری و لقاح باید به درستی انجام شود تا بارداری اتفاق بیفتد. گاهی اوقات مسائلی که باعث ناباروری می شود در بدو تولد وجود دارد و گاهی در مراحل بعدی زندگی ایجاد می شود. علل ناباروری می تواند یک یا دو طرف را تاثیر قرار دهد و گاهی هم دلیل مشخصی پیدا نمی شود. در ادامه ناباروری در مردان و زنان را بررسی کرده ایم.

ناباروری در مردان

• تولید یا عملکرد غیرطبیعی اسپرم: پایین نیامدن بیضه ها، نقص های ژنتیکی،مشکلات سلامتی مانند دیابت، یا عفونت هایی مانند کلامیدیا، سوزاک، اوریون یا HIV، بزرگ شدن وریدهای بیضه (واریکوسل) نیز می تواند بر کیفیت اسپرم تاثیر می گذارد.

• مشکل در انتقال اسپرم: انتقال اسپرم ممکن است به دلیل مشکلات جنسی مانند انزال زودرس؛ برخی بیماری های ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک؛ مشکلات ساختاری مانند انسداد در بیضه؛ و یا آسیب یا جراحت به اندام های تناسلی، با مشکل مواجه شود. درصد کمی از مردان به انسداد مجرای انزال دچار هستند که مانع از رسیدن اسپرم به مایع انزال می‌شود. انسداد یا آسیب دیدن اندامی که اسپرم را از بیضه‌ها خارج یا به مجاری انزال هدایت می‌کند، باعث می‌شود اسپرم در مایع منی وجود نداشته باشد.

• قرار گرفتن بیش از حد در معرض عوامل محیطی خاص: مثلا قرار گرفتن در معرض آفت کش ها و سایر مواد شیمیایی و تشعشعات می تواند در ایجاد ناباروری موثر باشد. همچنین رفتارهای پر خطری مانند کشیدن سیگار و ماری جوانا، نوشیدن الکل، استروئیدهای آنابولیک و مصرف داروها برای درمان عفونت های باکتریایی، فشار خون بالا و افسردگی نیز می تواند بر باروری تاثیر بگذارد. قرار گرفتن مکرر در معرض گرما، مانند سونا یا جکوزی، می تواند دمای بدن را افزایش دهد و بر تولید اسپرم تاثیر بگذارد.

• آسیب های مرتبط با سرطان و درمان آن: گاهی پرتو درمانی یا شیمی درمانی می تواند تولید اسپرم را به شدت مختل کند. در پرتو درمانی از پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. در این درمان پرتوها به طور مستقیم به بیضه ها و یا مناطقی از لگن تابیده می شود. پرتو درمانی با دوز های بالا روی سلول های بنیادی تولید کننده اسپرم اثر می گذارد و در نتیجه برای قدرت باروری یک مرد مشکل به وجود می آید. تأثیر پرتو درمانی روی بیضه های فرد ممکن است ناشی به سرطان های دیگر که در ناحیه شکم اجام می شود مانند سرطان روده بزرگ که به تولید اسپرم آسیب می رساند.

شما می توانید جهت خرید قرص کوالی فول دکتر گیل از طریق وب سایت داروخانه آنلاین اقدام نمایید.

ناباروری در زنان

• اختلال در تخمک گذاری: این اختلال بر آزاد شدن تخمک از تخمدان ها تاثیر میگذارد و شامل اختلالات هورمونی مانند سندروم تخمدان پلی کیستیک نیز می شود. همچنین هایپر پرولاکتینمی؛ یعنی شرایطی که پرولاکتین بیش از حد تولید شود، ممکن است در تخمک گذاری اختلال ایجاد کند. پرکاری یا کم کاری تیروئید نیز می تواند بر چرخه قاعدگی تاثیر گذارد و باعث ناباروری شود. سایر علل زمینه ای میتواند شامل ورزش بیش از حد، اختلالات مربوط به خوردن یا وجود تومور باشد. یکی دیگر از دلایل ناباروری ممکن است ناشی از ناتوانی تخمک لقاح یافته برای لانه گزینی در رحم باشد. پس از ورود تخمک لقاح یافته به رحم، علل بسیاری می‌تواند مانع از لانه گزینی آن در رحم شود. کیفیت تخمک یکی از مواردی است که در توانایی تخمک لقاح یافته برای لانه گزینی در رحم تأثیرگذار است.

• ناهنجاری های رحم یا دهانه رحم: پولیپ در رحم یا شکل رحم، تومورهای غیرسرطانی (خوش خیم) در دیواره رحم (فیبروم رحم) ممکن است با انسداد لوله های فالوپ یا جلوگیری از کاشت تخمک بارور شده در رحم باعث ناباروری شوند.

• آسیب یا انسداد لوله فالوپ: این مشکل اغلب به دلیل التهاب لوله فالوپ ایجاد می شود که می تواند ناشی از بیماری التهابی لگن باشد که معمولا در اثر عفونت مقاربتی، اندرومتریوز یا چسبندگی ایجاد می شود. وجود ناهنجاری و یا صدمه به این لوله ها می تواند مانع از رسیدن اسپرم به تخمک شود و یا حتی در صورت وقوع لقاح، ممکن است مانع عبور تخمک بارور شده به سمت رحم شود.

• آندومتریوز: زمانی رخ می دهد که بافت آندومتر در خارج از رحم رشد می کند و روند لانه گزینی تخمک بارور شده را مختل می نماید. ممکن است بر عملکرد تخمدان ها، رحم و لوله های فالوپ تاثیر بگذارد.

• نارسایی اولیه تخمدان (یائسگی زودرس): یعنی زمانی که تخمدان ها از کار می افتند و قاعدگی قبل از ۴۰ سالگی به پایان می رسد. اگرچه علت این اتفاق اغلب ناشناخته است، اما عوامل خاصی با یائسگی زودرس مرتبط هستند، از جمله بیماری های سیستم ایمنی، شرایط ژنتیکی خاص مانند سندرم ترنر یا ناقلین سندرم X شکننده و پرتودرمانی یا شیمی درمانی.

• سرطان و درمان آن: بعضی سرطان ها (به ویژه سرطان های مربوط به اندام های تولید مثل) اغلب باروری زنان را مختل می کنند. همچنین پرتو درمانی و شیمی درمانی ممکن است بر باروری تاثیر بگذارند.

شما می توانید جهت خرید قرص پرگنالایف گلدن لایف از طریق وب سایت داروخانه آنلاین اقدام نمایید .

میزان شیوع ناباروری

۱۰ تا ۱۵ درصد زوجین از ناباروری رنج می برند. به دلیل شیوع بالای آن، ناباروری یکی از بیماری های شایع در زوجین بین ۲۰ تا ۴۵ سال می باشد. حدود ۸۵ درصد زوجینی که باروری طبیعی دارند در طی یک سال نزدیکی بدون جلوگیری باردار می شوند. اگر زن و شوهر در سال اول باردار نشوند، هر ماه احتمال بارداری آنها کمتر می شود. این شانس با افزایش سن زن کمتر می شود.

درمان ناباروری در مردان

• مصرف دارو برای افزایش تولید اسپرم
• مصرف آنتی بیوتیک برای درمان عفونت
• مصرف هورمون ها برای بهبود اختلالات هورمونی
• اجتناب از دوش گرم طولانی، با استفاده از حمام داغ یا سونا
• لباس زیر نرم و گشادتر
• تولید اسپرم ممکن است با مصرف مکمل های اثبات شده بالینی نیز بهبود یابد.
• اگر تعداد اسپرم کم باشد، تلقیح مصنوعی گزینه دیگری برای باروری مردان است.
• لقاح آزمایشگاهی (IVF) یک گزینه دیگر است که می تواند برای غلبه بر عوامل ناباروری مردان استفاده شود.
• اگر آزمایشات نشان دهند که هیچ اسپرمی وجود ندارد، اهدای اسپرم را می توان برای کمک به تسهیل باروری استفاده کرد.

درمان ناباروری در زنان

درمان ناباروری با توجه به علت این مشکل در زنان به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. در مواردی که برخی از بیمارهای مزمن مثل دیابت یا تیروئید منجر به مشکل ناباروری شده‌اند، پزشک ابتدا سعی برای درمان بیماری می‌کند و همزمان روش‌های بهبود باروری را پیش خواهد گرفت. در زیر برخی از روش‌های متداول درمان ناباروری آمده است.

• تحریک تخمک‌گذاری با دارو: در این روش پزشک با تجویز داروهایی مانند کلومیفن‌سیترات، لتروزول یا گنادوتروپین، فرایند تخمک‌گذاری را تحریک می‌کند. این داروها با تحریک تخمدان باعث افزایش تعداد تخمک‌های آزادشده می‌شود، این کار باعث افزایش شانس باروری زن می‌شود. در فرایند درمان دارویی ممکن است پزشک با انجام سونوگرافی واژینال تعداد فولیکول‌ها و تخمک‌های آزادشده را برای بررسی تأثیر درمان دارویی تجویز کند.
• تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI): در مواردی که پزشک علت ناباروری را مشکل در دهانۀ رحم یا رسیدن اسپرم به لوله‌های رحم بداند، ممکن است از طریق روش تلقیح داخل رحمی اقدام کند. در این روش، در روز تخمک‌گذاری پزشک پس از جمع‌آوری اسپرم‌ها از مرد و شست‌وشوی آنها، اسپرم‌ها را از طریق کاتتر پلاستیکی باریک و بلندی از راه دهانۀ رحم به دورن رحم تخلیه می‌کند. ممکن است پزشک برای افزایش شانس بارداری پیش از انجام عمل تلقیح از درمان دارویی برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده کند.
• لقاح خارج از رحم (IVF): در مواردی که علت ناباروری نامشخص است، پزشک معمولاً با استفاده از روش IVF برای باردار شدن زن اقدام می‌کند. در این روش، تخمک‌ها پس از بارور شدن توسط اسپرم در آزمایشگاه به رحم مادر منتقل می‌شوند. پزشک ابتدا با تجویز یک دوره دارو‌ی تحریک تخمک‌گذاری مثل گنادوتروپین، باعث آزاد شدن تعداد زیادی تخمک می‌شود. پس از بلوغ تخمک‌ها پزشک با عمل پانکچر از راه واژن و با کمک سونوگرافی تخمک‌ها را خارج می‌کند. بعد از جمع‌آوری اسپرم از مرد و شست‌وشوی آنها، اسپرم‌ها در آزمایشگاه برای باروری به تخمک‌‌ها اضافه می‌شوند. چند روز بعد، بعد از لقاح و تقسیم سلولی یک یا چند تخمک لقاح ‌یافته با استفاده از یک ابزار به داخل رحم مادر منتقل می‌شود. پزشک ممکن است بنا به درخواست زوج‌ها، رویان‌های اضافه را برای دفعات آینده منجمد کند.

• میکرواینجکشن (icsi): درصورتی‌که تعداد اسپرم‌های سالم مرد کم باشد از این روش استفاده می‌شود. روش میکرواینجکشن کاملاً شبیه IVFاست با این تفاوت که اسپرم‌های سالم به شکل دقیق درون تخمک تزریق می‌شوند. در این حالت شانس باروری تخمک به میزان زیادی افزایش پیدا می‌کند. در این روش نیز مثل IVF بعد از بارور شدن تخمک‌ها، آنها به رحم مادر منتقل می‌شوند. امروزه در ایران نیز برای لقاح از روش میکرواینجکشن استفاده می‌شود تا دقت و شانس باروری افزایش پیدا کند.

• لاپاراسکوپی: در زنانی که به بیماری‌های مرتبط با لوله‌های رحم یا دستگاه تناسلی دچار هستند، پزشک با انجام عمل جراحی لاپاراسکوپی اقدام به بازسازی و رفع مشکل اندام‌های تناسلی می‌کند. ممکن است بعد از عمل لاپاراسکوپی و رفع مشکلات دستگاه تناسلی، پزشک تشخیص بدهد برای بارداری نیاز به روشIVF است. در عمل لاپاراسکوپی پزشک جراح با وارد کردن چند لوله به همراه دوربین به درون شکم می‌تواند بافت زخم یا کیست‌های تخمدان را خارج، آندومتریوز را درمان یا لوله‌های رحم مسدود را باز کند.

• هیستروسکوپی: در این روش برای رفع مشکلات رحم مثل پلیپ، تومور‌های فیبروئیدی یا رفع مشکلات لوله‌های رحم، پزشک با وارد کردن دستگاه هیستروسکوپ از طریق واژن به داخل رحم، مشکل‌ها را بررسی می‌کند و در صورت نیاز، بافت‌های اضافه یا زخم را خارج یا لوله‌های رحم که مسدود است را باز می‌کند.

• اهدا کردن تخمک: زنانی که سن آنها بالای ۴۰ سال است و دارای نارسایی تخمدان هستند و در نتیجه تخمدان‌های آنها به درستی کار نمی‌کند یا تخمک شان کیفیت کافی را ندارد، اما رحم آنها حالت طبیعی دارد، می‌توان از طریق اهدا تخمک باردار شوند. در این روش پس از مصرف داروهای باروری و تحریک تخمک‌گذاری در فرد اهداکننده، چند تخمک از تخمدان او استخراج می‌شود، سپس تخمک‌های اهدایی با اسپرم همسر دریافت‌کننده ترکیب می‌شود و لقاح در آزمایشگاه صورت می‌گیرد، سپس تخمک‌های بارور به رحم مادر دریافت‌کننده منتقل می‌شوند.

• رحم جایگزین: زنانی که دچار مشکل رحمی هستند و امکان باردار شدن ندارند اما دارای تخمدان‌ها و تخمک‌های سالمی هستند، می‌توانند از رحم جایگزین استفاده کند. در این روش، تخمک و اسپرم زن و شوهر در خارج از آزمایشگاه با هم ترکیب می‌شود و تخمک لقاح‌یافته به درون رحم فرد اهداکنندۀ رحم جایگزین منتقل می‌شود و جنین در رحم زن دیگری رشد می‌کند و متولد می‌شود.

شما می توانید جهت خرید قرص پرگناکر اورجینال ویتابیوتیکس از طریق وب سایت داروخانه آنلاین اقدام نمایید .

تاثیر تغذیه بر ناباروری

برای زنانی که به دنبال بارداری طبیعی هستند (یعنی بدون تکنولوژی های کمک باروری) ویتامین ها و مواد مغذی زیر اثرات مثبتی را روی باروری نشانمی دهد:

• اسید فولیک
• ویتامین B12
• اسیدهای چرب امگا ۳
• رژیم های سالم (مانند رژیم غذایی مدیترانه ای)

از سوی دیگر به نظر می رسد که آنتی اکسیدان ها، ویتامین D، محصولات لبنی، سویا، کافئین و الکل اثر کم و یا هیچ تاثیری بر باروری ندارد.

اسیدهای چرب ترانس و رژیم غذایی ناسالم ( غذاهای فرآوری شده، سیب زمینی سرخ کرده، شیرینی و نوشیدنی های شیرین) دارای اثرات منفی است. برای مردان نیز همین موارد صدق می کند، اما باید توجه داشت که کیفیت اسپرم به تنهایی نمی تواند پیش بینی کننده‌ی خوبی برای باروری مردان باشد، پس تاثیر تغذیه در باروری مردان به اندازه تاثیر آن در زنان نیست.

برای زوج هایی که تکنولوژی های کمک باروری را دریافت می کنند، زنان ممکن است بیشتر از مکمل های اسید فولیک یا رژیم غذایی غنی از ایزوفلاون ها (استروژن های گیاهی با فعالیت آنتی اکسیدانی) استفاده کنند، در حالی که برای مردان بیشتر از آنتی اکسیدان ها استفاده می شود.

مواد غذایی مفید برای ناباروری

• مایو اینوزیتول: اینوزیتول به گروه ویتامین های “ب” تعلق دارد. مایو اینوزیتول نقش مستقیم و کلیدی در مسیر بلوغ تخمک دارد که موجب بهبود کیفیت تخمک گذاری و افزایش قدرت باروری می شود. همچنین در تکامل جنین تازه شکل گرفته هم نقش دارد. نقش مهم دیگر اینوزیتول اثری است که بر روی حساسیت به انسولین می گذارد و موجب تاثیرات مثبت در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک می گردد. در کنار خاصیت آنتی اکسیدانی قوی که باعث کاهش استرس اکسیداتیو می شود همچنین می تواند باعث کاهش هایپرآندروژنیسم (کاهش سطح تستسترون) و افزایش حساسیت به انسولین در تخمدان گردد.
• پوست درخت کاج: پیکنوژنول (PYC) نام تجاری عصاره گیاهی ساخته شده از پوست درخت کاج دریایی فرانسه است. این ماده خاصیت آنتی اکسیدانی قوی دارد و به عنوان یک درمان فتوشیمیایی در بیماری های مختلف استفاده می شود.
• تقویت کننده باروری طبیعی (Ubiquinol): بالغ شدن یک تخمک تا به مرحله تخمک گذاری برسد، پروسه پیچیده ایست که در انجام صحیح آن نقش میتوکندری ها بسیار مهم است. یوبی کینول نقش کنترل کننده و اصلاح کننده بسیاری از مشکلات میتوکندری ها در آندومتریوز و ناباروری را دارد.
• ملاتونین: ملاتونین با خواص آنتی اکسیدانی خود از استرس اکسیداتیو جلوگیری می کند. ملاتونین باعث تخریب رادیکال های آزاد و تحریک آنزیم های آنتی اکسیدانی می شود، در کنار بهبود تولید هورمون های استروئیدی جنسی توسط سلول های granulosa که وظیفه تکامل فولیکول برای تخمک گذاری را عهده دار است. مطالعات نشان می دهند که مصرف ملاتونین به میزان ۳ میلی گرم در روز موجب افزایش قابل توجه قدرت باروری در افراد می شود.

مجله سلامت داروخانه آنلاین مطالعه مطلب زیر را به شما پیشنهاد می دهد :

• ید درمانی و بارداری
• چگونه به تقویت اسپرم کمک کنیم؟
• نکات طلایی در مورد بارداری سالم پس از سقط جنین!

مجله سلامت داروخانه آنلاین محصولات زیر را به شما پیشنهاد می دهد :

• قرص مولتی ویتامین پرنامکس یورو ویتال
• قرص پره ناتال فرمولا نچرال ورلد
• کپسول ماما لایف لایف آن
• قرص لاکتاول نانو حیات دارو

لطفا امتیاز خود را به این مقاله ثبت نمایید[کل: ۱ میانگین: ۵]