آهن یک ماده معدنی است که بیشتر در هموگلوبین گلبول‌های قرمز و میوگلوبین سلول‌های عضلانی یافت می‌شود. آهن برای انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن در بدن مورد نیاز است. سطوح پایین آهن در بدن عارضه کم‌خونی را در پی خواهد داشت. قرص آهن از جمله مکمل‌هایی است که در بسیاری از افراد عوارض جانبی به‌ویژه عوارض گوارشی ایجاد می‌کند. در این مطلب شما را با عوارض مصرف قرص آهن آشنا خواهیم کرد.
مکمل آهن چگونه به رفع کم خونی کمک می کند ؟
آهن به گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند تا اکسیژن را از ریه‌ها به سلول‌های سرتاسر بدن منتقل کنند. سطوح پایین گلبول‌های قرمز خون را با مصرف قرص آهن باید مداوا کرد. کم‌خونی به دلیل عدم مصرف منابع غذایی آهن در حد کافی و همچنین بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن مثل بیماری‌های کلیوی یا سرطان و ایدز بوجود می‌آید. برای افرادی که مبتلا به کم‌خونی خفیف هستند، معمولا توصیه می‌شود که به منظور کاهش عوارض جانبی یک روز در میان از مکمل آهن استفاده کنند. اما اشخاصی که کم‌خونی شدید دارند حتی ممکن است روزانه بیش از یک‌بار به قرص آهن نیاز داشته باشند.
عدم درمان عارضه کم‌خونی، سیستم ایمنی ضعیف، خستگی مزمن، ضربان قلب سریع یا نامنظم، زایمان زودرس و عدم رشد مناسب جنین را در پی خواهد داشت و احتمال بروز افسردگی را نیز افزایش خواهد داد.
خستگی غیر معمول، تنگی نفس، رنگ‌پریدگی، سردرد و سرگیجه، تپش قلب، تورم زبان، خشکی پوست و مو، سرد بودن دست و پا و زود به زود بیمار شدن از علائم کمبود آهن در بدن است.
عوارض مصرف قرص آهن
زمانی‌که آهن در مقادیر مناسب از راه خوارکی مورد استفاده قرار گیرد، اغلب هیچ عارضه‌ای را ایجاد نمی‌کند. اما در بعضی از افراد نیز ممکن است پس از مصرف مکمل آهن عوارض زیر مشاهده شود:
عوارض گوارشی پس از مصرف قرص آهن
مصرف مکمل‌های آهن از راه خوراکی در بسیاری از افراد با علائمی همچون درد معده، یبوست، اسهال، سوزش سر دل، حالت تهوع و استفراغ همراه است. در صورت بروز این عوارض یک راهکار ساده این است که قرص آهن همراه با غذا مورد استفاده قرار گیرد. دقت کنید که قرص‌های آهن با معده خالی جذب بهتری در بدن دارند و غذا میتواند جذب آهن را دچار اختلال کرده و کاهش دهد. اما در صورتی که فرد با خوردن این فرآورده دچار عوارض گوارشی شود، معمولا پزشکان به وی توصیه می‌کنند که مکمل خود را همراه با غذا مورد مصرف قرار دهند.
امروزه با پیشرفت علم داروسازی به راحتی می‌توانید در داروخانه‌ها قرص‌های آهنی را پیدا کنید که بدون عوارض گوارشی هستند. قرص آهن بدون عوارض گوارشی معمولا به شکلی ساخته می‌شود که در آن یون آهن با یک لایه پوششی پوشانده شده و با دستگاه گوارش در تماس مستقیم قرار نمی‌گیرد.
تحقیقات نشان می‌دهند که قرص آهن به شکل بیس گلیسینات آهن احتمال بروز عوارض گوارشی را تا حد قابل توجهی پایین می‌آورد. بنابراین یک راهکار دیگر برای کاهش عوارض گوارشی این است که از مکمل آهن در قالب بیس گلیسینات استفاده نمایید. همچنین برخی از افراد هم ترجیح می‌دهند شب قبل از خواب مکمل آهن خود را بخورند تا عوارض گوارشی کمتری بوجود آید.
سیاه شدن رنگ مدفوع
یکی دیگر از شایع‌ترین عوارض مصرف قرص آهن سیاه شدن رنگ مدفوع است که بسیاری از مصرف‌کنندگان از آن شکایت داشته و اظهار نگرانی می‌کنند. باید بگوییم که این عارضه کاملا بی‌خطر بوده و به دلیل جذب نشدن کامل آهن در بدن بوجود می‌آید. حتی اگر در مولتی ویتامین شما نیز ترکیب آهن وجود داشته باشد، ممکن است سیاه شدن رنگ مدفوع دیده شود.
تیره شدن رنگ دندان ها
در مواردی که از مکمل آهن به شکل شربت یا قطره استفاده شود، عارضه تیره شدن رنگ دندان‌ها ممکن است مشاهده شود. ایجاد لک روی دندان‌ها به دلیل استفاده از شربت آهن به دلیل نمک آهن و سولفید آهن بوجود می‌آید و البته مکانیسم این عملکرد از بعضی جهات نیز ناشناخته است. امروزه خوشبختانه قطره آهن بدون سیاه شدن دندان در داروخانه‌ها وجود دارد که برای کودکان پس از پایان ۶ ماهگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در فرمولاسیون این نوع از مکمل‌ها نیز یون آهن در تماس مستقیم با دهان و دندان قرار نمی‌گیرد.
دیگر عوارض مصرف قرص آهن
پس از مصرف مکمل آهن در صورت مشاهده این عوارض، به پزشک مراجعه کنید:
- کمر درد و دردهای عضلانی
- درد قفسه سینه
- لرز
- غش کردن
- تب همراه با افزایش تعریق
- بثورات پوستی یا کهیر
- تورم دهان و گلو
- اختلال در تنفس
- گرگرفتگی
بهترین زمان مصرف قرص آهن
چنانچه پیشتر نیز اشاره کردیم بهترین زمان مصرف قرص آهن زمانی است که معده شما خالی باشد. در این صورت مکمل آهن جذب بهتری در بدن شما خواهد داشت. بنابراین قرص آهن را یک ساعت قبل از غذا یا ۲ ساعت بعد از غذا استفاده کنید. اما اگر دچار عوارض مصرف قرص آهن می‌شوید، شاید بهتر باشد این مکمل را در کنار وعده‌های غذایی یا درست پس از اتمام غذا خوردن مورد استفاده قرار دهید. دقت کنید که قرص آهن را در کنار قهوه، چای و لبنیات مصرف نکنید زیرا این مواد جذب آهن در بدن را کاهش می‌دهند. کپسول آهن خود را در کنار منابع ویتامین C (مثلا ۱ لیوان آب پرتقال) بخورید تا به این طریق جذب این ماده معدنی در بدن افزایش یابد.
مقدار مصرف قرص آهن برای درمان کم خونی
در سنین بزرگسالی یعنی پس از ۱۸ سالگی مقدار توصیه شده آهن برای آقایان ۸ و برای خانم‌ها ۱۸ میلی‌گرم است. اگر کم‌خونی ناشی از فقر آهن وجود داشته باشد، ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم آهن ۳ بار در روز به مدت ۳ الی ۶ ماه باید مورد استفاده قرار گیرد. در برخی موارد نیز برای خانم‌ها ممکن است دوزهای بین ۳۰-۱۲۰ میلی گرم در هفته تجویز شود. چنانچه خانم‌های باردار کم‌خونی داشته باشند دوز توصیه شده معمولا ۴۵ میلی‌گرم در روز است. در مواردی که به دلیل کم‌خونی، عارضه‌ای همچون سندرم پای بی‌قرار دیده شود، معمولا سولفات آهن با دوزهای ۳۲۵ میلی گرم دو بار در روز به مدت ۱۲ هفته توصیه می‌شود.
تداخل دارویی قرص آهن
پیش از شروع مصرف قرص آهن لیست داروهای خود را در اختیار پزشک قرار دهید تا از لحاظ تداخل دارویی بررسی‌های لازم را به عمل آورد. مکمل‌های آهن ممکن است با داروهای زیر تداخل دارویی داشته باشند:
- آنتی بیوتیک‌های تتراسایکلین
- آنتی بیوتیک‌های کینولون
- بیس فسفونات‌ها
- لوودوپا
- لووتیروکسین
- متیل دوپا (آلدومت)
- مایکوفنولات موفتیل
- پنی‌سیلامین
قرص آهن همچنین ممکن است با کلرامفنیکل نیز تداخل ایجاد نماید.
کلام پایانی
دل‌درد، سوزش سر دل، حالت تهوع، اسهال، استفراغ، یبوست و تیره شدن رنگ مدفوع از شایع‌ترین عوارض مصرف قرص آهن به شمار می‌آیند. اگر فرد به جای قرص از شربت یا قطره آهن استفاده کند، ممکن است تیره شدن رنگ دندان‌ها را نیز تجربه کند. برای اینکه جذب آهن در بدن را به حداکثر برسانید، مصرف منابع ویتامین سی را در کنار مکمل آهن هرگز فراموش نکنید.
سوالات متداول در مورد عوارض مصرف قرص آهن
از کجا بفهمیم که کم خونی داریم یا نه؟
مطمئن‌ترین راهکار دادن آزمایش خون است. علائم کمبود آهن در بدن با علائم کمبود بسیاری دیگر از مواد مغذی یکسان است و به همین دلیل مشاهده علائم به تنهایی کفایت نمی‌کند.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
علائم کم خونی چیست؟
ضعف و خستگی، ریزش مو، تنگی نفس به هنگام فعالیت، تپش قلب، التهاب زبان، سردی دست و پا، رنگ پریدگی و شکنندگی ناخن‌ها از علائم کم‌خونی به حساب می‌آیند.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
تیره شدن رنگ مدفوع از عوارض مصرف قرص آهن است؟
بله، اگر مقداری از آهن موجود در مکمل به طور کامل جذب بدن نشود، رنگ مدفوع تیره‌تر از حد معمول خواهد شد.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
مصرف بیش از حد قرص‌های آهن چه عوارضی دارد؟
اگر بیش از حد مورد نیاز بدن، آهن مصرف شود موجب مسمومیت خواهد شد. علائم این مسمومیت ممکن است شامل اسهال، استفراغ، تب، اختلالات انعقادی خون و آسیب به کبد و کلیه باشد.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
چه کسانی بیش از بقیه در معرض خطر ابتلا به کم خونی هستند؟
کودکان و نوجوانان در مرحله رشد، زنان در سنین باروری، خانم‌های باردار و گیاه‌خوارن بیش از سایر گروه‌های دیگر در معرض ابتلا به کم‌خونی قرار دارند.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
قرص آهن را کی بخوریم؟
بهترین زمان مصرف قرص آهن ۱ ساعت قبل از غذا یا ۲ ساعت پس از غذا با معده خالی است. اما اگر دچار عوارض گوارشی می‌شوید، این مکمل را همراه با غذا بخورید.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
قرص آهن بدون عوارض گوارشی کدام است؟
فرمولاسیون برخی از قرص‌های آهن به شکلی است که عارضه گوارشی را به حداقل می‌رسانند. از جمله این مکمل‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: کپسول سیدرال فورت فارمانوترا، فرامکس ۱۰۰ بیوساینت، قرص آیرون بیس گلیسینات هلث اید و کپسول ایزی آیرون نچرال ورلد.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
چه عواملی روی جذب آهن در بدن تاثیر می‌گذارد؟
آهن بر دو نوع است: هِم و غیرهِم. آهن هم که در منابع حیوانی وجود دارد، با سهولت بیشتری جذب بدن می‌شود. مصرف چای، قهوه و منابع کلسیم سبب کاهش جذب آهن در بدن خواهد شد. اما منابع ویتامین ث جذب آهن را افزایش می‌دهند.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
چرا زنان در دوره بارداری به مقدار آهن بیشتری نیاز دارند؟
جفت و جنین نیز برای رشد به مقادیر مناسب از آهن نیاز دارند. کمبود آهن در دوران حاملگی باعث زایمان زودرس، افسردگی و تولد کودک با وزن کم خواهد شد.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
چند ساعت بعد از قرص آهن چای بخوریم ؟
حداقل ۱ ساعت بین نوشیدن چای و مصرف قرص آهن فاصله بگذارید.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
بهترین زمان مصرف قرص آهن و اسید فولیک چه وقت است؟
قرص آهن بهتر است با معده خالی مصرف شود و قرص اسید فولیک را نیز بهتر است صبح مصرف کنید تا جذب بهتری در بدن داشته باشد. اسید فولیک از ویتامین‌های گروه ب است و با معده خالی می‌توان آن را مصرف نمود.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵]
تا چند وقت باید از قرص آهن استفاده کرد؟
زمان دقیق را پزشک تعیین می‌کند اما حتی اگر کم‌خونی شدید دارید، معمولا توصیه نمی‌شود که بیش از ۵ ماه از مکمل آهن استفاده نمایید.
لطفا به این مقاله امتیاز بدهید [مجموع: ۲ میانگین: ۵] لطفا به این مقاله امتیاز بدهید[مجموع: ۲ میانگین: ۵]
نوشته قرص آهن چه عوارضی دارد ؟ اولین بار در مجله داروخانه مثبت سبز. پدیدار شد.