در اوج جنگ سرد، نیروی دریایی آمریکا یکی از پیچیده‌ترین بمب‌افکن‌های تاریخ را وارد ناوگان خود کرد، هواپیمایی که نه‌تنها قابلیت حمل بمب هسته‌ای داشت، بلکه با پروازی تا ارتفاع ۲۷۷۰۰ متری، مرزهای فناوری و فضا را درنوردید. A-5 Vigilante، غولی فراتر از زمان خود، مأموریتی کوتاه اما سرنوشت‌ساز در تاریخ هوانوردی نظامی رقم زد.
تینا مزدکی_هواپیمای رهگیر XF-۱۰۸ Rapier، هواپیمای رهگیر پیشنهادی بود که پیش از ساخت حتی یک نمونه‌ی قابل پرواز، لغو شد. Rapier هرگز به واقعیت تبدیل نشد، اما بخش‌هایی از طراحی آن در هواپیمایی با مقیاس‌کوچک‌تر وارد چرخه تولید شد، یعنی A-۵ Vigilante با نام دیگر A۳J.
در سال ۱۹۶۱ هواپیمای A-۵ به ارتفاع حدود ۶.۵ کیلومتر بالاتر از رکورد جهانی موجود در آن زمان یعنی ارتفاع ۹۱ هزار پایی (حدود ۲۷۷۰۰ متر) پرواز کرد. تنها ۱۶۷ فروند A-۵ ساخته شد و این هواپیما مدت کوتاهی در خدمت بود.
معرفی A-۵ Vigilante
حتی حالا، پس از گذشت دهه‌ها، دیدن عکس‌های A-۵ روی عرشه‌ی ناو هواپیمابر عجیب به نظر می‌رسد. این هواپیما، حتی با وجود باله‌هایی که به سمت بالا جمع می‌شوند تا فضای پارک بهتری داشته باشد، بازهم برای آن فضا بیش‌ازحد بزرگ به نظر می‌رسد. در واقع، A-۵ حدود ۲۳ متر طول، ۵.۸ متر ارتفاع، و ۱۶ متر دهانه‌ی بال داشت و مساحت بال‌هایش بیش از ۶۵ متر مربع بود!
حداکثر وزن برخاست A-۵ معادل ۲۸۶۲۰ کیلوگرم بود. برای درک بهتر از اندازه‌ی A-۵، کافی‌ست آن را با جنگنده‌ی F-۱۴ Tomcat، یکی از بزرگ‌ترین جنگنده‌هایی که تاکنون از روی ناو هواپیمابر عملیات انجام داده است مقایسه کنیم. F-۱۴ تنها ۱۹ متر طول، ۵ متر ارتفاع داشت و بال‌هایش هنگام جمع‌شدن حدود ۱۱.۵ متر می‌شد.
با دو موتور General Electric J۷۹ که هرکدام نیروی رانشی معادل ۷۷۰۰ کیلوگرم، داشتند، A-۵ می‌توانست به سرعتی معادل ۲ ماخ برسد. این هواپیما نسبت رانش به وزن ۰.۷۲، نرخ اوج‌گیری ۲۴۰۰ متر در دقیقه و سقف پروازی استاندارد ۱۵۸۰۰ متر داشت. با این حال، A-۵ در یک مورد موفق به پرواز در ارتفاعی بسیار بالاتر شد؛ به‌طرز خارق‌العاده‌ای، در سال ۱۹۶۱، این هواپیما به ارتفاع رکوردشکن ۹۱۰۰۰ پا (حدود ۲۷۷۰۰ متر) رسید. این رکورد حدود ۶.۵ کیلومتر بالاتر از رکورد قبلی بود و برای ۱۳ سال دست‌نخورده باقی ماند.
برای رسیدن به چنین ارتفاع خیره‌کننده‌ای، A-۵ به حداکثر سرعت خود یعنی ماخ ۲.۱ رسید و سپس با بالا کشیدن دماغه وارد مسیری بالستیک شد و هواپیما را به ارتفاعی رساند که بالاتر از حدی باشد که بال‌ها قادر به ایجاد نیروی لیفت شوند. همان‌طور که هواپیما صعود می‌کرد، هوا آن‌قدر رقیق می‌شد که موتور در نهایت خاموش شد. در آن لحظه، خلبان کنترل را رها کرد تا A-۵ دوباره به ارتفاعاتی برسد که بال‌ها و موتور بتوانند به‌طور عادی عمل کنند.
A-۵ یکی از نخستین بمب‌افکن‌های اتمی بود
اما سرعت و سقف پرواز A-۵ صرفاً وسیله‌ای برای رسیدن به یک هدف بودند. هدف نهایی، تحویل سلاح‌های هسته‌ای بود. با دارا بودن محفظه‌ی تسلیحات داخلی، A-۵ برای حمل محموله‌ای خاص طراحی شده بود؛ یعنی یک بمب اتمی سقوط آزاد، یا دو بمب متعارف Mark ۸۳ یا Mark ۸۴، به ترتیب با وزن ۴۵۰ کیلوگرم و ۹۰۰ کیلوگرم.
نقش A-۵ به‌عنوان بمب‌افکن هسته‌ای عمر چندانی نداشت. در اوایل دهه ۱۹۶۰، استراتژی هسته‌ای نیروی دریایی ایالات متحده از تأکید بر بمب‌افکن‌های سرنشین‌دار فاصله گرفت و به سمت موشک‌های بالستیک شلیک‌شونده از زیردریایی‌ها متمایل شد، این استراتژی‌ای است که تا به امروز ادامه دارد. بنابراین، عملکرد هسته‌ای A-۵ خیلی زود پس از معرفی‌اش در ناوگان، از نظر راهبردی منسوخ شد. نیروی دریایی با نگاهی کاربردی، A-۵های موجود را از بمب‌افکن‌های هسته‌ای به هواپیماهای شناسایی پرسرعت تبدیل کرد، نقشی که این هواپیما در طول جنگ ویتنام ایفا کرد. پس از جنگ ویتنام و همزمان با کاهش بودجه نظامی، تأمین مالی A-۵ نیز قطع شد و این هواپیما از ناوگان کنار گذاشته شد.
منبع: nationalinterest
۵۸۳۲۳
