کیست آدنکس تخمدان چیست؟ بررسی علل به وجود آمدن

زمان مطالعه: ۵ دقیقه

همان طور که اغلب افراد می دانند، کیست تخمدان (ovarian cysts) یکی از مشکلات شایع خانم‌‌هاست. اما چقدر راجع به کیست آدنکس اطلاعات دارید؟ آیا از علل به وجود آمدن کیست آدنکس تخمدان آگاهی دارید. با ما در این مقاله از دارو دات کام همراه باشید، تا بیشتر با این موضوعات آشنا شوید.

کیست آدنکس تخمدان چیست؟

تخمدان ها به عنوان بخشی از دستگاه تناسلی خانم‌ها، در دو طرف مثانه قرار دارند و محل رشد و ذخیره تخمک ها هستند. در شرایط عادی، اندازه هر تخمدان به اندازه یک بادام یا حتی کوچکتر است که در هر ماه، یک تخمک از تخمدان آزاد شده و رشد می کند.

اگر فولیکول حاوی تخمک از بین نرود یا بافت تخمدان دچار رشد غیرطبیعی شود، کیسه‌های کوچکی ایجاد می‌شود که کیست تخمدانی نام دارند و عموماً خطرناک نیستند، مگر این که بزرگ یا عفونی شوند.

فولیکول تخمدان، تخمک را آماده کرده و زمانی که اندازه آن به یک یا ۱.۵ سانتی متر برسد، آن را برای انجام لقاح آزاد می کند. عدم پارگی فولیکول باعث ایجاد کیست می شود. فولیکول بعد از آزاد کردن تخمک، مجدد بسته و پر از مایع می شود.

کیست های تخمدان کیسه هایی مملو از مایع یا بافت هستند که در سطح یا داخل تخمدان ها ایجاد می شوند و می توانند آسیب های زیادی را به این ارگان وارد کنند. تخمدان ها عضو مهمی در بدن خانم ها است.

توده آدنکس یا همان کیست آدنکس و توده های تخمدانی اغلب بدون علامت بوده و به طور اتفاقی در خانم ها یافت می شوند.

بیشتر بخوانیم: کیست تخمدان و همه چیز درباره آن

فولیکول تخمدان چیست؟

فولیکول‌های تخمدان کیسه‌های کوچک پر از مایعی هستند که در داخل تخمدان‌های زنان یافت می‌شوند. آن‌ها هورمون‌هایی را ترشح می‌کنند که بر مراحل چرخه قاعدگی تأثیر می‌گذارند و زنان بلوغ را با حدود ۳۰۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰۰ عدد از این فولیکول شروع می‌کنند. هر کدام از فولیکول‌ها می‌توانند برای لقاح و بارداری تخمک آزاد کنند. فولیکول‌ها و اندازه و وضعیت آن‌ها بخشی حیاتی در ارزیابی و درمان باروری است.

ارزیابی فولیکول‌ها شامل سونوگرافی لگن برای بررسی رحم و تخمدان‌ها و همچنین آزمایش خون هورمون آنتی‌مولرین است. در سونوگرافی لگن اندازه و تعداد فولیکول‌های موجود در تخمدان را ارزیابی می‌کنند که به آن شمارش فولیکول‌های آنترال گفته می‌شود. نتایج این بررسی و آزمایش خون شما به متخصص این امکان را می‌دهد که شانس باروری و درنتیجه توانایی بارداری فرد را ارزیابی کند.

علت به وجود آمدن کیست آدنکس تخمدان

مشکلات هورمونی

کیست‌های عملکردی معمولاً خودبه‌خود و بدون درمان از بین می‌روند. دلیل به وجود آمدن آن‌ها ممکن است مشکلات هورمونی یا مصرف داروهایی باشند که برای تخمک‌گذاری استفاده می‌شوند.

آندومتریوز

تخمدان زنان مبتلا به اندومتریوز می‌تواند نوعیکیست تخمدان به نام آندومتریوما ایجاد کنند. ممکن است بافت آندومتریوز به تخمدان متصل شود و رشد کند. این نوع از کیست تخمدان می‌تواند باعث ایجاد درد در هنگام رابطه جنسی و دوران قاعدگی شود.

بارداری

به‌طور معمول یک کیست تخمدان در اوایل بارداری ایجاد می‌شود که تا زمان تشکیل جفت از حاملگی محافظت کند. گاهی این کیست تا اواخر بارداری روی تخمدان می‌ماند و ممکن است نیاز به برداشتن آن باشد.

عفونت های شدید لگن

عفونت‌ها می‌توانند به تخمدان‌ها و لوله‌های رحمی سرایت کنند و باعث تشکیل انواع کیست تخمدان شوند.

بیشتر بخوانیم: کیست تخمدان و بارداری

علائم کیست آدنکس تخمدان چگونه است؟

بیشتر انواع کیست‌ تخمدان هرگز مشکلی ایجاد نمی‌کنند درنتیجه مورد توجه و درمان هم واقع نمی‌شوند و فرد اصلاً متوجه نمی‌شود که کیست تخمدان دارد. با این وجود رایج‌ترین علائم کیست تخمدان درد در شکم یا لگن است. این درد می‌تواند به دلیل موارد زیر به وجود بیاید:

• پارگی کیست
• رشد سریع و کشیده شدن آن
• خونریزی در کیست
• پیچ‌خوردن کیست در اطراف منبع خونی آن (معروف به پیچش)

اگر کیست تخمدان رشد کند و بزرگ شود، ممکن است در نتیجه فشار یا بهم‌ریختگی ساختارهای آناتومیک مجاور آن علائم دیگری هم ایجاد شود. علائم کیست تخمدان در چنین شرایطی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بزرگی شکم یا احساس سنگینی و نفخ
• درد کمر
• سوء‌هاضمه
• احساس سنگینی حتی بعد از خوردن کمی غذا (سیری زودرس)
• احساس نیاز فوری به دفع ادرار
• مشکل در تخلیه کامل مثانه
• احساس نیاز فوری به دفع اجابت مزاج
• اجابت مزاج دشوار
• درد هنگام مقاربت جنسی (سکس دردناک)

بیشتر بخوانیم: کیست درموئید چیست؟ راه‌های درمان چگونه است؟

عوارض کیست آدنکس تخمدان چیست؟

بیشتر کیست‌های تخمدان خوش‌خیم هستند و به‌طور طبیعی و بدون درمان از بین می‌روند. کیست‌های خوش‌خیم اغلب علامتی ندارند و اگر داشته باشند هم علائم اندکی ایجاد می‌کنند. اما در موارد نادر، ممکن است پزشک زنان در معاینه دوره‌ای متوجه وجود یک توده کیستیک سرطانی در تخمدان شود.

پیچ خوردگی تخمدان

پیچ‌خوردگی تخمدان یکی دیگر از عوارض کیست تخمدان است که به ندرت اتفاق می‌افتد. این مشکل زمانی اتفاق می‎‌افتد که یک کیست بزرگ باعث پیچ‌خوردن تخمدان یا جابجایی آن از جایگاه اصلی‌اش می‌شود.

در این حالت خون‌رسانی به تخمدان قطع می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند باعث آسیب یا مرگ بافت تخمدان شود. هرچند پیچش تخمدان غیرمعمول است، تقریباً ۳ درصد از جراحی‌های اورژانسی بیماری‌های زنان را تشکیل می‌دهد.

پارگی کیست تخمدان

کیست‌های پاره شده، که جزء موارد نادر هستند، هم می‌توانند باعث درد شدید و خونریزی داخلی شوند. این عارضه خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد و اگر درمان نشود زندگی فرد را به خطر می‌اندازد.

کیست تخمدان و کمردرد

همان‌طور که گفتیم کیست‌ تخمدان کیسه‌‍‌ای پر از مایع است که می‌تواند در تخمدان‌ها یا اطراف آن‌ها ایجاد شود. در واقع کیست‌های تخمدان بسیار شایع هستند و اغلب به‌طور طبیعی در زمان تخمک‌گذاری تشکیل می‌شوند. بیشتر کیست‌های ساده تخمدان بدون هیچ درمان خاصی از بین می‌روند.

هرچند بسیاری از انواع کیست‌ تخمدان علائمی ایجاد نمی‌کنند، اما کیست‌های بزرگ‌تر می‌توانند موجب بروز علائمی مانند درد شکم شوند. در بعضی موارد ممکن است درد در ناحیه کمر هم ایجاد شود.

وقتی کیست‌ها بزرگ‌تر می‌شوند احتمال این که کمردرد ایجاد کنند بیشتر می‌شود. هنگامی که کیست رشد می‌کند، به اندام‌ها و بافت‌های شکمی فشار می‌آورد و باعث ایجاد درد یا ناراحتی در کمر یا پشت می‌شود.

وجود کیست‌های بزرگ نامعمول است. اکثر کیست‌های تخمدان بعد از چند دوره قاعدگی از بین می‌روند و قطر آن‌ها فقط در حدود ۱ تا ۳ سانتی‌متر است. در موارد بسیار نادر، ممکن است قطر کیست به ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر هم برسد.

بیشتر بخوانیم: کمردرد؛ انواع، علل و راه های درمان

درمان کیست آدنکس تخمدان

انتخاب روش درمان کیست تخمدان بستگی به سن شما، اندازه‌ی کیست و علائم شما دارد. پزشک احتمالاً یکی از روش‌های زیر را توصیه می‌کند:

• مشاهده و انتظار: در بسیاری از موارد نیازی نیست درمان خاصی انجام دهید؛ بلکه باید منتظر بمانید و تا ببینید آ‌یا پس از چند ماه کیست خودبه‌خود از بین می‌رود یا خیر. اگر علائمی نداشته باشید و کیست کوچک و ساده باشد، معمولاً پزشک این روش را توصیه می‌کند. احتمالاً پزشک از شما می‌خواهد طی بازه‌ی مشخصی برای انجام سونوگرافی اقدام کنید.
• درمان دارویی: ممکن است پزشک برای پیشگیری از ظهور مجدد کیست‌ها، داروهای هورمونی مانند قرص‌های پیشگیری از بارداری را تجویز کند؛ البته این داروها تأثیری بر کیست‌های موجود ندارند و فقط از بروز مجدد آن‌ها جلوگیری می‌کنند.
• جراحی: اگر کیست بزرگ باشد، روبه‌رشد باشد، پس از دو سه دوره قاعدگی از بین نرود و یا منجربه درد شود، آن را با جراحی خارج می‌کنند.

بیشتر بخوانیم: انواع پولیپ رحم + علت و راه های درمان

کلام آخر

در این مقاله سعی شد اطلاعات لازم درباره انواع کیست آدنکس تخمدان، علائم و عوارضی که ایجاد می‌کند در اختیار شما قرار گیرد. معمولاً کیست‌های تخمدان خطرناکی نیستند، مگر در مواقعی که علائم شدیدی داشته باشد و عوارض جدی ایجاد کنند. حتی در دوره بارداری هم امکان ایجاد کیست تخمدانی وجود دارد که اگر خطرناک باشد لازم است جراحی شود.

یادتان باشد که با پیروی از سبک زندگی و تغذیه سالم و انجام ورزش منظم می‌توانید مانع بروز کیست تخمدان و عوارض ناشی از آن شوید. همچنین مهم‌ترین توصیه ما به شما خانم‌های عزیز این است که برای اطمینان از سلامت خود به‌طور منظم به دکتر زنان مراجعه کنید تا مورد معاینه پزشکی قرار بگیرید و از علائمی که نشانگر بیماری‌های نهان است آگاه شوید.

نوشته کیست آدنکس تخمدان چیست؟ بررسی علل به وجود آمدن اولین بار در مجله ی دارویی. پدیدار شد.