داروی دوکسپین برای چیست؟ عوارض، کاربرد و عوارض مصرف

دوکسپین(doxepin) برای درمان برخی اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب استفاده می شود. دوکسپین متعلق به دسته ای از داروهای شناخته شده به عنوان ضد افسردگی های سه حلقه ای است و با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی در مغز عمل می کند. در این مقاله به نحوه عملکرد این دارو، نحوه مصرف و عوارض جانبی احتمالی آن می پردازیم.

داروی دوکسپین

داروی دوکسپین برای درمان شرایط مختلف از جمله افسردگی و سایر اختلالات روانی و خلقی استفاده می شود. داروهای ضد افسردگی مانند دوکسپین، می توانند به جلوگیری از افکار خودکشی کمک کنند و مزایای مهم دیگری را ارائه دهند. با این حال، مطالعات نشان داده اند که تعداد کمی از افراد به ویژه افراد کمتر از ۲۵ سال که داروهای ضد افسردگی را مصرف می کنند، احتمال دارد تشدید افسردگی، سایر علائم روانی-خلقی یا افکار خودکشی را تجربه کنند.

بسیار مهم است که با پزشک در مورد خطرات و فواید داروهای ضد افسردگی صحبت نمایید، حتی اگر درمان برای یک بیماری روانی نباشد. اگر متوجه بدتر شدن افسردگی یا سایر شرایط روانپزشکی، تغییرات رفتاری غیرعادی یا سایر تغییرات روانی از جمله افزایش اضطراب، حملات پانیک، مشکلات خواب، تحریک پذیری، خشم، گفتار بسیار سریع و بی قراری شدید به پزشک خود اطلاع دهید.

نحوه استفاده از دوکسپین

دوکسپین را باید طبق دستور پزشک، معمولاً ۱ تا ۳ بار در روز از طریق خوراکی مصرف نمایید. اگر آن را فقط یک بار در روز مصرف می کنید، می توانید آن را قبل از خواب استفاده کنید تا خواب آلودگی در طول روز کاهش یابد. دوز دارو بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است.

برای کاهش خطر عوارض جانبی (مانند خواب آلودگی، خشکی دهان، سرگیجه)، پزشک احتمالاً به شما دستور دهد که این دارو را با دوز پایین شروع نمایید و به تدریج دوز مصرفی خود را افزایش دهید. دستورالعمل های پزشک خود را به دقت دنبال نمایید. برای اندازه گیری مقدار تجویز شده از قطره چکان همراه دارو استفاده کنید.

درست قبل از مصرف، دارو را با نصف لیوان (۱۲۰ میلی لیتر) آب یا آب میوه مخلوط کنید و تمام مخلوط را بنوشید. این دارو را با نوشابه یا سایر نوشابه های گازدار مخلوط نکنید. دوکسپین را به طور منظم مصرف نمایید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در زمان های یکسانی مصرف نمایید. دوز خود را افزایش ندهید زیرا وضعیت شما سریعتر بهبود نمی یابد و خطر عوارض جانبی شما افزایش می یابد.

حتی اگر احساس خوبی دارید به مصرف این دارو ادامه دهید. بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع نکنید. برخی شرایط احتمال دارد با قطع ناگهانی این دارو بدتر شوند. همچنین، شاید علائمی مانند نوسانات خلقی، سردرد و خستگی را تجربه کنید. برای جلوگیری از این علائم در زمانی که درمان با این دارو را متوقف می کنید، پزشک معمولاً دوز شما را به تدریج کاهش می دهد.

عوارض جانبی

در هنگام مصرف دوکسپین احتمال دارد خواب آلودگی، سرگیجه، خشکی دهان، تاری دید، یبوست یا مشکل در دفع ادرار رخ دهد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برای کاهش خطر سرگیجه و سبکی سر، هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده به آرامی بلند شوید.

برای تسکین خشکی دهان، آب نبات بدون قند یا یخ بمکید، آدامس بدون قند بجوید، آب بنوشید یا از جایگزین بزاق استفاده نمایید. برای جلوگیری از یبوست، فیبر غذایی بخورید، آب کافی بنوشید و ورزش کنید. همچنین احتمال دارد نیاز به مصرف ملین داشته باشید. از داروساز خود بپرسید که کدام نوع ملین برای شما مناسب است.

به یاد داشته باشید که این دارو به این دلیل تجویز شده است که پزشک شما تشخیص داده است که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می کنند عوارض جانبی جدی ندارند.

اگر عوارض جانبی جدی دارید از جمله سوزش معده که از بین نمی رود، تغییرات روحی روانی (اضطراب، بی قراری، گیجی)، لرزش، درد شدید معده، ضربان قلب سریع، غش، تشنج، درد و تورم و قرمزی چشم، گشاد شدن مردمک چشم، تغییرات بینایی (مانند دیدن رنگین کمان در اطراف نور در شب) فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (مخصوصاً در صورت،زبان و گلو)، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی فوراً به پزشک مراجعه نمایید. همچنین اگر متوجه اثرات دیگری شدید که در بالا ذکر نشده است، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید.

موارد احتیاط در مصرف دوکسپین

• قبل از مصرف دوکسپین، اگر به آن یا سایر داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند نورتریپتیلین حساسیت دارید یا اگر آلرژی دیگری دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
• قبل از استفاده از این دارو، سابقه پزشکی خود را به پزشک یا داروساز اطلاع دهید، به ویژه در مواردی مانند مشکلات خونریزی، مشکلات تنفسی، مشکلات کبدی، حمله قلبی، مشکلات ادراری (مانند بزرگ شدن پروستات)، پرکاری تیروئید، سابقه گلوکوم، شرایط روحی و خلقی (مانند اختلال دوقطبی، روان پریشی)، سابقه خانوادگی خودکشی، تشنج و شرایطی که احتمال دارد خطر تشنج را افزایش دهند (مانند سایر بیماری های مغزی، ترک الکل و آرام بخش).
• دوکسپین احتمال دارد باعث ایجاد شرایطی شود که بر ریتم قلب تأثیر می گذارد (طولانی شدن QT). طولانی شدن QT به ندرت می تواند باعث ضربان قلب سریع یا نامنظم جدی (به ندرت کشنده) و سایر علائم مانند سرگیجه شدید و غش شود که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.
• این دارو می تواند باعث سرگیجه، خواب آلودگی یا تاری دید شما شود. مصرف همزمان الکل یا ماری جوانا (حشیش) با این دارو، می تواند سرگیجه یا خواب آلودگی شما را تشدید کند. در زمان مصرف این دارو از رانندگی و استفاده از ماشین آلات یا کاری که نیاز به هوشیاری یا دید واضح دارد اجتناب نمایید. مصرف مشروبات الکلی را محدود کنیدو اگر از ماری جوانا (حشیش) استفاده می کنید، با پزشک خود صحبت کنید.
• قبل از انجام عمل جراحی، در مورد تمام محصولاتی که استفاده می کنید از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی، به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید.
• این دارو احتمال دارد شما را نسبت به نور خورشید حساس تر کند. زمان خود را در آفتاب محدود نمایید و از اتاق های برنزه کننده و لامپ های آفتابی خودداری کنید. در بیرون از منزل از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و لباس محافظ بپوشید. اگر دچار آفتاب سوختگی یا تاول و قرمزی پوست شدید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
• اگر دیابت دارید، این دارو احتمالاً کنترل سطح قند خون را دشوارتر کند. سطح قند خون خود را به طور مرتب کنترل نمایید و نتایج را به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک ممکن است نیاز به تنظیم داروهای دیابت، برنامه ورزشی یا رژیم غذایی شما داشته باشد.
• احتمال دارد که افراد مسن نسبت به عوارض جانبی این دارو به ویژه خشکی دهان، سرگیجه، خواب آلودگی، گیجی، مشکل در ادرار کردن و طولانی شدن QT حساس تر باشند.
• در دوران بارداری، این دارو باید فقط در صورت نیاز مصرف شود.
• از آنجایی که مشکلات روانی و خلقی درمان نشده مانند افسردگی، اضطراب می تواند یک وضعیت جدی باشد، مصرف این دارو را متوقف نکنید مگر اینکه پزشکتان دستور دهد.
• اگر قصد بارداری دارید یا فکر می کنید ممکن است باردار باشید، فوراً با پزشک خود در مورد فواید و خطرات استفاده از این دارو در دوران بارداری صحبت نمایید.
• این دارو وارد شیر مادر می شود و می تواند اثرات نامطلوبی بر روی شیرخوار داشته باشد. هنگام استفاده از این دارو، شیردهی توصیه نمی شود. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت نمایید.
• بسیار مهم است که پزشک پیشرفت شما یا فرزندتان را در ویزیت‌های منظم بررسی کند تا تغییرات در دوز و هرگونه عوارض ناخواسته را بررسی کند.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی می تواند نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. فهرستی از تمام محصولاتی که استفاده می کنید از جمله داروهای نسخه ای، غیر نسخه ای و محصولات گیاهی را در اختیار پزشک خود قرار دهید. هیچ دارویی را بدون تأیید پزشک شروع نکنید، متوقف نکنید یا دوز آن را تغییر ندهید.

برخی از محصولاتی که احتمال دارد با این دارو تداخل داشته باشند عبارتند از مکمل های تیروئید، داروهای مرکزی برای درمان فشار خون بالا (مانند کلونیدین، گوانابنز). در طول درمان با این دارو از مصرف مهارکننده های MAO (ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متاکسالون، متیلن بلو، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، رازاگیلین، سافینامید، سلژیلین، ترانیل سیپرومین) خودداری نمایید. بیشتر مهارکننده های MAO نیز نباید به مدت دو هفته قبل و بعد از درمان با این دارو مصرف شوند.

سایر داروها می توانند بر حذف دوکسپین از بدن شما تأثیر بگذارند و در نتیجه بر نحوه عملکرد دوکسپین تأثیر بگذارند. این داروها عبارتند از سایمتیدین، خارمریم، داروهایی برای درمان ضربان قلب نامنظم (مانند کینیدین، پروپافنون و فلکاینید)، داروهای ضد افسردگی (مانند SSRI ها شامل پاروکستین، فلوکستین و فلووکسامین).

بسیاری از داروها علاوه بر دوکسپین احتمال دارد بر ریتم قلب (طولانی شدن QT) تأثیر بگذارند از جمله آمیودارون، دوفتیلید، پیموزاید، پروکائین آمید، کینیدین، سوتالول، آنتی بیوتیک های ماکرولید (مانند اریترومایسین) و غیره. قبل از استفاده از دوکسپین، تمام داروهایی که در حال حاضر استفاده می کنید را به پزشک یا داروساز خود گزارش دهید.

در صورت مصرف سایر فرآورده‌هایی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند مانند داروهای شبه افیونی یا مسکن‌های سرفه (مانند کدئین، هیدروکودون)، الکل، ماری جوانا (حشیش)، سایر داروهای خواب یا اضطراب (مانند آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم)، شل کننده های عضلانی (مانند کاریزوپرودول، سیکلوبنزاپرین)، یا آنتی هیستامین ها (مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین) به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.

اختلال داروی دوکسپین با سایر مشکلات پزشکی

وجود سایر مشکلات پزشکی می تواند بر استفاده از این دارو تأثیر بگذارد. در صورت داشتن هر گونه مشکل پزشکی دیگر، به خصوص اختلال دوقطبی (اختلال خلقی همراه با شیدایی و افسردگی)، مشکلات تنفسی ، سایکوز (بیماری روانی) ، آپنه خواب شدید (تنفس در هنگام خواب متوقف می شود)، گلوکوم ، احتباس ادرار (مشکل در ادرار کردن) و بیماری کبد، با احتیاط مصرف شود. اثرات این بیماری ها، احتمال دارد به دلیل حذف کندتر دارو از بدن افزایش یابد.

نکات پایانی

داروی دوکسپین معمولاً برای کنترل نوسانات خلقی و روانی، توسط پزشک تجویز می شود. دوز این دارو با توجه به تشخیص پزشک تعیین می گردد و باید آن را طبق دستور پزشک مصرف نمایید که تا حد امکان به نفع شما باشد. به هیچ عنوان مقدار بیشتر و زمان طولانی تری از آن مصرف نکنید و مصرف آن را خود سرانه قطع نکنید زیرا می تواند عوارض جانبی جدی ایجاد نماید. همچنین در صورت وجود سایر مشکلات پزشکی و یا مصرف هر گونه داروی نسخه ای، غیر نسخه ای و یا گیاهی، آن را به پزشک اطلاع دهید.