آفت دهان چیست و چگونه درمان می شود؟ عوامل به‌وجود آورنده و انواع آن

آفت دهان یا زخم شانکر، زخم‌های کوچک و کم عمقی هستند که در مخاط دهان ایجاد می‌شوند. آفت دهان به صورت یک زخم دهانی سفید یا زرد با حاشیه قرمز شروع می شود و معمولاً بسیار دردناک است و اغلب در غذا خوردن و صحبت کردن ایجاد ناراحتی می کند. در این مقاله به علل به وجود آمدن آفت و روش های درمان آن می پردازیم.

آفت دهان چیست؟

آفت دهان یک زخم کوچک، کم عمق و باز در دهان است که می تواند باعث ناراحتی در غذا خوردن و صحبت کردن شود. زخم دهان یا زخم آفتی، یک زخم باز سفید یا زرد با حاشیه قرمز است و احتمال دارد روی لثه، زبان، سقف دهان یا گونه ظاهر شود. آنها مسری نیستند، اما می توانند تحریک کننده و دردناک باشند. علل رایج آفت دهان عبارتند از استرس، غذاهای اسیدی و آسیب های جزئی در داخل دهان که معمولاً در عرض دو هفته از بین می‌روند.

انواع آفت دهان

1. زخم های خفیف شانکر: آفت‌های خفیف، شایع‌ترین نوع آفت‌ها هستند. این آفت‌های بیضی شکل می توانند سه یا چهار بار در سال ظاهر شوند. آنها معمولاً در افراد ۱۰ تا ۲۰ ساله اتفاق می‌افتند. قطر آنها کمتر از ۱ سانتی‌متر است و در عرض یک هفته بدون ایجاد اسکار بهبود می‌یابند.
2. زخم های شانکر عمده: این آفت‌های گرد، کمتر شایع هستند. زخم ها بزرگتر هستند و می توانند از ۲ تا ۶ هفته طول بکشند. آنها می توانند دردناک باشند و اغلب با جای زخم بهبود می یابند.
3. زخم های شانکر هرپتی فرم: زخم‌های شانکر هرپتی‌فرم معمولاً در بزرگسالی ظاهر می‌شوند. اینها نادر هستند و به صورت دسته‌هایی از زخم‌های کوچک(۱۰ تا ۱۰۰ زخم در یک ناحیه) ظاهر می‌شوند و معمولاً در عرض یک هفته بدون ایجاد اسکار بهبود می یابند. نام آنها شاید گیج کننده باشد، اما ارتباطی با عفونت ویروس هرپس ندارند.

چه چیزی باعث ایجاد آفت دهان می شود؟

پزشکان دقیقاً نمی دانند چه چیزی باعث آفت دهان می شود. مواردی که می تواند باعث ایجاد زخم های جزئی شوند عبارتند از فشار، آسیب بافتی(مانند یک دندان تیز یا یک دستگاه دندانپزشکی)، برخی از غذاها (مرکبات یا میوه ها و سبزیجات اسیدی مانند لیمو، پرتقال، آناناس، سیب، انجیر، گوجه فرنگی و توت فرنگی)، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، حساسیت به خمیر دندان یا دهانشویه و هلیکوباکتر پیلوری (باکتری که می تواند باعث زخم معده شود).

مواردی که احتمال دارد باعث ایجاد آفت های پیچیده شوند عبارتند از شرایطی مانند ضعف سیستم ایمنی(ایدز، لوپوس یا بیماری بهجت)، مشکلات تغذیه ای (مانند کمبود ویتامین B12، روی، اسید فولیک یا آهن) و بیماری های روده مانند سلیاک یا کرون.

حدود ۱ نفر از هر ۵ نفر به طور منظم به آفت دهان دچار می شوند. آنها در زنان شایع تر هستند و این احتمالاً به دلیل تفاوت های هورمونی می باشد. آفت یک نوع بیماری مقاربتی (STD) محسوب نمی شود و به هیچ عنوان مسری هم نیست.

علائم آفت دهان

در صورتی که احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش داشته باشید، احتمال دارد دچار آفت شوید. آفت به صورت زخم های کوچک در دهان، به شکل گرد یا بیضی و به رنگ سفید، خاکستری یا زرد کم رنگ با لبه یا حاشیه قرمز می باشد. همچنین می تواند زخم دردناکی باشد که به تنهایی یا به صورت دسته‌ای در داخل دهان (روی زبان، لثه، سقف دهان یا داخل گونه‌ها) ظاهر می‌شوند.

این زخم، پس از خوردن غذا (مانند میوه های اسیدی یا غذاهای تند) بدتر می شود و پوشش داخلی دهان را تحریک می کند. حملات شدید زخم شانکر نیز احتمال دارد باعث تب، خستگی و یا تورم غدد لنفاوی شود.

تفاوت آفت و تبخال

تبخال ها که به آن تاول های تب یا هرپس سیمپلکس نوع ۱ نیز می گویند، گروهی از تاول های دردناک و پر از مایع هستند. برخلاف زخم‌های آفت، نوعی ویروس باعث ایجاد تبخال می‌شود و بسیار مسری می باشد. همچنین، تبخال معمولاً در خارج از دهان و معمولاً زیر بینی و اطراف لب‌ها ظاهر می شود، اما آفت‌ها در داخل دهان ظاهر می‌شوند.

بر خلاف آفت، تبخال باعث سفت شدن پوست ناحیه آسیب دیده و گسترش آن به نواحی اطراف می شود. همچنین احتمال دارد تاول‌های تبخال هنگام صحبت کردن، خندیدن، جویدن یا حرکت لب‌تان باز شوند و مایع ترشح کنند.

تشخیص آفت دهان

شما می توانید از روی ظاهر و دردناک بودن آن را تشخیص دهید. اگر مواردی مانند زخم های غیر معمول بزرگ، زخم هایی که پخش می شوند، زخم هایی که ۲ هفته یا بیشتر طول کشیده اند، درد شدید با وجود پرهیز از غذاهای محرک و مصرف داروهای مسکن بدون نسخه، مشکل در نوشیدن مایعات کافی و یا تب بالا همراه با آفت دارید حتماً به پزشک مراجعه نمایید.

زخم های مکرر یا ماندگار دهان می توانند نشانه مشکلاتی مانند یک اختلال پوستی جدی به نام پمفیگوس، بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده، بیماری بهجت، یک بیماری خودایمنی، کم خونی یا HIV باشد. در موارد نادر نیز می تواند نشانه سرطان دهان یا سرطان خون باشند.

پزشکان معمولاً با انجام معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی شما می توانند وضعیت شما را تشخیص دهند. آنها به مخاط دهان شما نگاه می کنند و در مورد علائم و نحوه غذا خوردن شما می پرسند. آنها همچنین احتمال دارد آزمایش خون، سواب یا نمونه بافت انجام دهند تا ببینند آیا کمبود ویتامین یا وضعیت سلامتی دیگری باعث ایجاد زخم شده است یا خیر.

درمان آفت دهان

درد ناشی از آفت در عرض چند روز کاهش می یابد و زخم ها معمولاً بدون درمان در حدود یک یا دو هفته بهبود می یابند. درمان زخم های بزرگ، طولانی مدت یا بسیار دردناک معمولاً شامل موارد زیر می باشد:

• دهانشویه ها: پزشک می‌تواند دهانشویه حاوی استروئید یا مسکن تجویز نماید.
• داروهای موضعی: پزشکان معمولاً دارویی را تجویز می کنند که دارای استروئید برای التهاب و یک مسکن موضعی مانند لیدوکائین برای تسکین درد باشد. تریامسینولون استونید یا کلوبتازول اغلب برای کاهش درد و التهاب ناشی از زخم های شانکر تجویز می شود.
• داروهای خوراکی: داروی زخم سوکرالفات (کارافات) و داروی نقرس کلشی سین (میتیگار) نیز می توانند زخم های شانکر را درمان کنند. یا ممکن است پزشک به شما قرص های استروئیدی بدهد.
• مکمل های غذایی: اگر کمبود مواد مغذی باعث ایجاد زخم‌های شانکر شما می‌شود، احتمالاً به مصرف مکمل غذایی نیاز داشته باشید.
• کوتر: لیزرهای دندانی می توانند به شما کمک کنند تا بلافاصله احساس بهتری داشته باشید. پزشک شما همچنین می تواند زخم ها را با مواد شیمیایی مانند دباکترول یا نیترات نقره بسوزاند.

درمان های خانگی آفت

دهان خود را با آب نمک گرم یا سایر دهانشویه های ملایم بدون نسخه، چند بار در روز شستشو دهید. بهداشت دهان و دندان را با مسواک زدن با مسواک نرم و نخ دندان رعایت نمایید. هر روز به مقدار کافی آب بنوشید. مصرف غذاهای داغ، تند و اسیدی را محدود نمایید. از محصولات موضعی مخصوص آفت دهان مانند ژل‌ها، کرم‌ها، خمیرها و مایعات دارویی که روی زخم‌ها اثر می‌گذارند، مصرف نمایید.

قرار دادن آلوئه ورا روی زخم شانکر می تواند درد و اندازه زخم را کاهش دهد و به بهبود سریعتر آن کمک کند. می توانید ژل را روی زخم بگذارید یا آب آلوئه ورا بخورید. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که عسل می‌تواند درد شانکر را کمتر کند و آن را التیام بخشد. می توانید عسل را روی زخم و نواحی اطراف آن قرار دهید تا علائم را کاهش دهید.

پیشگیری از آفت شانکر

از غذاهایی که دهان شما را تحریک می کنند از جمله میوه ها و سبزیجات اسیدی و غذاهای تند خودداری نمایید. آدامس نجوید. دندان های خود را با یک مسواک نرم مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده نمایید. از یک رژیم غذایی سالم و متعادل استفاده نمایید.

سوالات متداول

بهترین دارو برای درمان آفت چیست؟

داروهایی با ترکیبات فعال بنزوکائین، فلوسینونید یا پراکسید هیدروژن می‌توانند به درمان آفت کمک کنند.

سریع ترین راه برای درمان آفت چیست؟

سریع ترین راه برای درمان زخم دهان، شستشوی دهان با آب نمک گرم است.

در مرکز زخم شانکر چیست؟

وسط سفید مایل به زرد زخم از فیبرین (پروتئینی که در لخته شدن خون نقش دارد) و سلول های التهابی ساخته شده است. این بخشی از روند بهبودی است و از بافت زیرین آن محافظت می کند.

آفت دهان چقدر طول می کشد؟

آفت دهان معمولاً حدود یک هفته طول می کشد، اما احتمال دارد تا ۴ هفته طول بکشد تا آفت های اصلی از بین بروند.

نکات پایانی

آفت دهان یک زخم کم عمق، دردناک و ناخوشایند در دهان شما می باشد، اما معمولاً طی چند روز خود به خود از بین می رود. شما می توانید دهانشویه های بدون نسخه، آب نمک، عسل و آلوئه ورا را برای تسکین درد و تسریع روند بهبودی امتحان کنید. به خاطر داشته باشید که بهداشت دهان و دندان را با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن رعایت نمایید. اگر زخم‌های شانکر شما بعد از ۲ هفته از بین نرفت به پزشک مراجعه نمایید.