آلرژی به مواد غذایی برای مثال آلرژی به شیر، یک واکنش غیرطبیعی و بیش ازحد سیستم ایمنی بدن نسبت به برخی مواد غذایی خاص بوده که می‌تواند از علائم خفیف تا واکنش‌های شدید و حتی تهدیدکننده زندگی متغیر باشد. این واکنش زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی به اشتباه پروتئین های موجود در یک ماده غذایی را به عنوان ماده مضر شناسایی کرده و پاسخ ایمنی ایجاد می‌کند.
آلرژی غذایی چیست؟
آلرژی غذایی نوعی واکنش ایمنی است که بلافاصله یا ظرف چند دقیقه تا دو ساعت پس از مصرف یک ماده غذایی خاص بروز می‌کند. در این حالت، سیستم ایمنی بدن پروتئین های غذایی را به عنوان عوامل مهاجم تشخیص داده و واکنش هایی مانند تولید آنتی‌بادی‌های IgE را تحریک کرده که منجر به آزاد شدن هیستامین و سایر مواد شیمیایی در بدن می‌شود. این مواد باعث بروز علائم آلرژیک می‌شوند.
آلرژی به شیر چیست؟
آلرژی به شیر واکنشی بوده که سیستم ایمنی بدن به پروتئین های موجود در شیر گاو نشان می‌دهد. در این حالت، سیستم ایمنی این پروتئین‌ها را به عنوان ماده مضر شناسایی کرده و واکنش‌های التهابی و آلرژیک ایجاد می‌کند. این واکنش می‌تواند بلافاصله پس از مصرف شیر یا فرآورده‌های آن رخ دهد یا چند ساعت بعد بروز کند.
آلرژی به شیر گاو یکی از شایع ترین انواع آلرژی‌های غذایی بوده که به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های موجود در شیر گاو ایجاد می‌شود. این آلرژی می‌تواند علائم متنوعی در دستگاه گوارش، پوست، سیستم تنفسی و حتی واکنش های شدید تهدیدکننده زندگی مانند آنافیلاکسی ایجاد کند.
علت بروز آلرژی به شیر
شیر گاو حاوی چندین نوع پروتئین بوده که مهم‌ترین آنها کازئین و آب پنیر (وِی) هستند. این پروتئین‌ها شامل آلفا و بتا کازئین، آلفا و بتا لاکتوگلوبولین و ایمونوگلوبولین گاوی می‌شوند. سیستم ایمنی در برخی افراد به این پروتئین‌ها حساسیت نشان می‌دهد.
کودکان معمولا به آب پنیر حساسیت بیشتری داشته و اغلب با افزایش سن این حساسیت کاهش می‌یابد، اما آلرژی به کازئین ممکن است در نوجوانی و بزرگسالی باقی بماند. آلرژی به شیر باعث واکنش آلرژیک در بدن شما می شود. واکنش آلرژیک پاسخ بدن شما به یک آلرژن است.
پودر پروتئین کازئین فارماتک 1818 گرم
3,614,500 تومان 3,072,325 تومان
علائم آلرژی به شیر
علائم آلرژی به شیر بسیار متنوع و از خفیف تا شدید متغیر بوده و می‌تواند در چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف شیر ظاهر شود. این علائم شامل موارد زیر است:
علائم پوستی
- کهیر و خارش پوست
- تورم لب‌ها، صورت و اطراف چشم‌ها
- اگزما و التهاب پوست
- آنژیوادم (تورم ناگهانی و شدید زیر پوست)
علائم گوارشی
- تهوع و استفراغ
- درد و گرفتگی شکم
- اسهال، گاهی همراه با خون یا مخاط در مدفوع (خصوصا در نوزادان)
- قولنج و گریه مکرر در نوزادان
- ریفلاکس و یبوست
علائم تنفسی
- خس خس سینه و سرفه
- گرفتگی و آبریزش بینی
- تنگی نفس و ورم حنجره
- مشکل در بلع و احساس خارش یا تورم در گلو
علائم عمومی و شدید آلرژی به شیر
- خارش و سوزش اطراف دهان
- خستگی و بی‌قراری (خصوصا در نوزادان)
- شوک آنافیلاکسی، واکنشی شدید و تهدیدکننده زندگی که شامل افت فشار خون، از دست دادن هوشیاری و تورم شدید گلو بوده و نیازمند درمان اورژانسی با اپی‌نفرین می‌باشد.
تفاوت آلرژی به شیر با عدم تحمل لاکتوز
آلرژی به شیر واکنشی ایمنی بوده که در آن سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های موجود در شیر گاو (مانند کازئین و آب پنیر) حساسیت نشان می‌دهد و پاسخ دفاعی ایجاد می‌کند. این واکنش می‌تواند علائم پوستی (کهیر، تورم)، تنفسی (خس‌خس، تنگی نفس) و گوارشی (استفراغ، اسهال) ایجاد کند و حتی در موارد شدید منجر به شوک آنافیلاکسی شود.
عدم تحمل لاکتوز یک اختلال گوارشی بوده که ناشی از کمبود آنزیم لاکتاز است؛ این آنزیم برای هضم قند لاکتوز موجود در شیر لازم است. در این حالت لاکتوز به خوبی هضم نمی‌شود و باعث علائم گوارشی مانند نفخ، درد شکم، اسهال و گاز می‌شود، اما واکنش‌های ایمنی و علائم پوستی یا تنفسی ندارد و تهدیدکننده زندگی نیست.
روش تشخیص آلرژی به شیر
تشخیص آلرژی به شیر بر اساس شرح حال دقیق، مشاهده علائم پس از مصرف شیر و انجام آزمایش‌های تخصصی صورت می‌گیرد. این آزمایش ها شامل:
- آزمایش خون برای شناسایی آنتی‌بادی‌های IgE اختصاصی به پروتئین های شیر
- تست های پوستی (prick test) برای بررسی واکنش پوست به پروتئین های شیر
- آزمایش های حذف و چالش غذایی تحت نظر پزشک برای تأیید حساسیت.
درمان و مدیریت آلرژی به شیر
1. حذف کامل شیر و محصولات لبنی
تنها راه موثر برای پیشگیری از علائم آلرژی به شیر، اجتناب کامل از مصرف شیر گاو و تمامی فرآورده‌های آن است. این شامل شیر، پنیر، ماست، کره و محصولات فرآوری شده حاوی پروتئین شیر می‌شود. افراد باید برچسب مواد غذایی را به دقت مطالعه کنند تا از مصرف پروتئین‌های پنهان شیر جلوگیری شود.
2. جایگزین‌های شیر
برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای، به خصوص کلسیم و ویتامین D، می‌توان از جایگزین‌های گیاهی مانند شیر سویا، بادام، جو دوسر و نارگیل استفاده کرد. این جایگزین‌ها باید غنی شده باشند تا مواد مغذی لازم را تأمین کنند.
3. داروها
- آنتی‌هیستامین‌ها برای تسکین علائم خفیف پوستی و تنفسی
- تزریق خودکار اپی‌نفرین (EpiPen) برای واکنش‌های شدید و آنافیلاکسی که باید همیشه همراه بیمار باشد.
- برای استفاده از دارو های موثر باید با پزشک متخصص مشورت کنید و درمان را زیر نظر پزشک انجام دهید.
4. ایمنی‌زایی و درمان‌های نوین
در برخی موارد، متخصصان آلرژی ممکن است ایمنی زایی دهانی (ایمونوتراپی خوراکی) را برای وارد کردن تدریجی مقادیر کمی از پروتئین شیر به بدن تجویز کنند تا تحمل ایجاد شود. این روش باید تحت نظارت دقیق پزشکی انجام شود زیرا خطر واکنش‌های شدید دارد.
5. مراقبت های ویژه در نوزادان
- نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند ممکن است نیاز به شیر خشک های ضدحساسیت یا حاوی پروتئین های تجزیه شده داشته باشند.
- مادران شیرده باید در صورت حساسیت نوزاد، لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کنند تا پروتئین های شیر گاو از طریق شیر مادر منتقل نشود.
چه کسانی دچار آلرژی به شیر می شوند؟
آلرژی به شیر بیشتر در کودکان شایع بوده و با افزایش سن کاهش می‌یابد، اما عوامل ژنتیکی، سابقه آلرژی‌های دیگر و وضعیت پوست (مانند اگزما) می‌توانند احتمال ابتلا را افزایش دهند. افرادی که بیشتر دچار آلرژی به شیر می شوند عبارت اند از:
کودکان خردسال، به ویژه زیر 3 تا 5 سال: حدود 2 تا 3 درصد کودکان زیر 3 سال به شیر حساسیت دارند و این آلرژی یکی از شایع ترین آلرژی های غذایی در این گروه سنی است. معمولا با افزایش سن و بالغ شدن سیستم ایمنی، بسیاری از کودکان این حساسیت را از دست می‌دهند، اما در برخی موارد تا نوجوانی یا حتی بزرگسالی باقی می‌ماند.
افرادی با سابقه خانوادگی آلرژی به شیر: اگر یکی یا هر دو والدین دچار آلرژی‌های غذایی یا بیماری‌های آلرژیک مانند تب یونجه، آسم، اگزما یا کهیر باشند، احتمال ابتلای فرزندان به آلرژی به شیر افزایش می‌یابد.
کودکان مبتلا به درماتیت آتوپیک یا اگزما: این کودکان بیشتر در معرض ابتلا به آلرژی‌های غذایی از جمله آلرژی به شیر هستند.
افراد مبتلا به سایر آلرژی ها: کسانی که به شیر حساسیت دارند، معمولا آلرژی های دیگری نیز دارند و ممکن است به مواد غذایی دیگر، حیوانات خانگی یا گرد و غبار حساس باشند.
کودکانی که زودتر از 4 ماهگی تغذیه تکمیلی را شروع می‌کنند: شروع زودهنگام غذا های جامد می‌تواند ریسک آلرژی غذایی را افزایش دهد.
افرادی که در معرض آنتی بیوتیک ها قرار گرفته اند: برخی مطالعات نشان داده‌اند مواجهه زودهنگام با آنتی بیوتیک ها ممکن است خطر آلرژی غذایی را بالا ببرد.
آیا آلرژی به شیر مادرزادی است؟
آلرژی به شیر مادرزادی نیست، به این معنا که نوزادان به طور ذاتی نسبت به شیر مادر حساسیت یا آلرژی ندارند. پروتئین های موجود در شیر مادر به طور طبیعی بسیار ملایم هستند و معمولاً باعث واکنش آلرژیک در نوزاد نمی شوند.
با این حال، در موارد نادر نوزاد به ذرات ریز پروتئین های غذایی که مادر مصرف کرده و از طریق شیر به نوزاد منتقل می‌شود، حساسیت نشان می دهد. این نوع حساسیت به شیر مادر نیست بلکه به مواد غذایی موجود در رژیم غذایی مادر مربوط بوده و بسیار نادر است و تنها در حدود 2 تا 3 نوزاد از هر 100 نوزاد رخ می‌دهد.
نکات پایانی
به طور کلی آلرژی به شیر یک بیماری شایع و گاهی جدی بوده که نیازمند تشخیص دقیق، مدیریت صحیح و آمادگی برای مقابله با واکنش‌های شدید است. پیشگیری اصلی از طریق حذف کامل شیر و فرآورده‌های آن از رژیم غذایی است.
درمان‌های نوین مانند ایمنی‌زایی دهانی و داروهای بیولوژیک در حال پیشرفت هستند اما هنوز درمان قطعی محسوب نمی‌شوند. آموزش و آگاهی بیماران و خانواده‌ها نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطرات ناشی از این آلرژی دارد.
منبع: Milk Allergy
