آیا داروی پرگونال در دوقلوزایی موثر است؟

داروی پرگونال که یکی از مشتقات هورمون‌های تحریک کننده تخمدان (gonadotropins) محسوب می‌شود، از دهه‌ها پیش در درمان ناباروری و بهبود عملکرد تخمدان‌ها به‌ویژه در مراحل ابتدایی درمان‌های پیش از لقاح مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو معمولاً شامل هورمون‌های انسانی منوپوزال human menopausal gonadotropin یا hMG است که ترکیبی از FSH (هورمون تحریک‌کننده فولیکول) و LH (هورمون لیوتروپین) می‌باشد. یکی از سؤالات رایج در مورد پرگونال این است که آیا این دارو در دوقلوزایی مؤثر است؟

پرگونال چیست و چگونه عمل می‌کند؟

پرگونال یک داروی تزریقی است که در تخمدان‌ها اثر می‌گذارد و باعث تحریک رشد فولیکول‌ها (کیسه‌های حاوی تخمک) می‌شود. این دارو به‌ویژه در زنانی که دچار نارسایی تخمدان، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا اختلال در ترشح هورمون‌های تخمدانی هستند، تجویز می‌شود.

مکانیسم اثر پرگونال:

• افزایش تعداد فولیکول‌های در حال رشد: پرگونال باعث تحریک رشد چندین فولیکول در هر سیکل قاعدگی می‌شود.
• تحریک تخمک‌گذاری: پس از رشد کافی فولیکول‌ها، معمولاً تزریق هورمون hCG (گونادوتروپین جفتی انسانی) انجام می‌شود تا تخمک‌گذاری رخ دهد.
• بالا بردن احتمال بارداری: با افزایش تعداد تخمک‌های آزاد شده، احتمال لقاح و بارداری بیشتر می‌شود.

نحوه مصرف و اشکل موجود پرگونال

پرگونال به‌صورت تزریقی ارائه می‌شود و معمولاً به شکل آمپول‌های تک یا چند دوزی در بسته‌بندی‌های آماده برای مصرف قرار دارد. نحوه مصرف این دارو به شرح زیر است:

• روش تزریق: پرگونال معمولاً به‌صورت زیرجلدی یا عضلانی تزریق می‌شود. پزشک بر اساس نیاز و شرایط فردی، محل و نوع تزریق را مشخص می‌کند.
• تنظیم دوز: دوز مصرفی پرگونال بسته به پروتکل درمان ناباروری و پاسخ تخمدانی فرد تنظیم می‌شود. این تنظیمات با استفاده از سونوگرافی و بررسی سطح هورمون‌ها به‌طور دقیق پیگیری می‌شود.
• بسته‌بندی: این دارو در اشکال آمپولی یا ویال‌های آماده ارائه می‌شود که بسته به نیاز بیمار، به‌صورت تک دوز یا چند دوزی عرضه می شود.

توجه داشته باشید که مصرف پرگونال باید دقیقاً طبق دستور پزشک و با نظارت تخصصی صورت گیرد تا از خطرات احتمالی مانند تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) جلوگیری شود.

ساشه فرتی پلاس اف یوروویتال 30 عددی
594,000 تومان 475,200 تومان

اثر پرگونال بر بروز دوقلوزایی

پرگونال با تحریک تخمدان‌ها برای رشد چندین فولیکول به‌طور همزمان، می‌تواند احتمال دوقلوزایی را افزایش دهد؛ در حالی که در بارداری‌های طبیعی معمولاً تنها یک فولیکول رشد کرده و یک تخمک آزاد می‌شود، مصرف این دارو منجر به بالغ شدن دو یا چند فولیکول و آزادسازی همزمان تخمک‌ها می‌شود که احتمال بارداری چندقلوزایی را بالا می‌برد.

با این وجود، استفاده از پرگونال به‌عنوان روشی جهت دستیابی به دوقلوزایی توصیه نمی‌شود؛ زیرا دارو عمدتاً برای افزایش شانس بارداری در شرایط ناباروری شدید و در روش‌های کمک‌باروری مانند IVF تجویز می‌شود و دوقلوزایی در این موارد به عنوان یک عارضه احتمالی در نظر گرفته می‌شود. از آنجا که بارداری‌های چندقلوزایی با خطرات بالاتری مانند زایمان زودرس و مشکلات نوزادی همراه هستند، مصرف پرگونال باید تحت نظارت دقیق پزشکی و با تنظیم دوز مناسب انجام شود.

آمار و احتمال دوقلوزایی با پرگونال:

• در یک بارداری طبیعی، احتمال داشتن دوقلو به‌صورت طبیعی حدود ۱ تا ۲ درصد است.
• با مصرف پرگونال، احتمال دوقلوزایی به حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد.

در برخی موارد، استفاده نادرست یا پاسخ بیش‌ازحد تخمدان‌ها به دارو در برخی موارد منجر به بارداری سه‌قلویی یا حتی بیشتر می شود.

مزایا و معایب مصرف پرگونال

مزایای استفاده از پرگونال:

1. افزایش شانس بارداری: برای زنانی که دچار ناباروری هستند، پرگونال یکی از داروهای مؤثر برای تحریک تخمک‌گذاری است.
2. افزایش احتمال دوقلوزایی (برای زوج‌هایی که مایل به داشتن دوقلو هستند): در برخی موارد، این دارو به‌طور کنترل‌شده برای افرادی که تمایل به داشتن دوقلو دارند، استفاده می‌شود.
3. کمک به درمان اختلالات تخمک‌گذاری: مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا نارسایی اولیه تخمدان.

معایب مصرف پرگونال:

1. احتمال چندقلوزایی ناخواسته: در برخی موارد، بارداری بیش از دو قلو رخ می‌دهد که می‌تواند مشکلاتی برای مادر و جنین ایجاد کند.
2. سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS): ممکن است تخمدان‌ها بیش‌ازحد به دارو پاسخ دهند و متورم شوند که می‌تواند خطرناک باشد.
3. افزایش احتمال زایمان زودرس: دوقلوزایی یا چندقلوزایی می‌تواند خطر زایمان زودرس و کم‌وزنی نوزاد را افزایش دهد.

مقایسه پرگونال با سایر داروهای محرک تخمک‌گذاری

پرگونال یکی از قوی‌ترین داروهای مورد استفاده برای تحریک تخمک‌گذاری است، اما علاوه بر آن، داروهای دیگری نیز در درمان ناباروری به کار می‌روند که هر یک مکانیسم اثر، کاربرد و احتمال دوقلوزایی متفاوتی دارند.

1. کلومیفن سیترات (کلومید) یکی از داروهای رایج در تحریک تخمک‌گذاری است که با افزایش تولید هورمون‌های FSH و LH، روند رشد فولیکول‌ها را تحریک می‌کند. این دارو بیشتر در زنانی که دچار اختلالات خفیف در تخمک‌گذاری هستند، استفاده می‌شود. احتمال دوقلوزایی با مصرف کلومیفن حدود ۶ تا ۱۰ درصد است که کمتر از پرگونال محسوب می‌شود.
2. لتروزول که معمولاً برای درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) و ناباروری غیرقابل‌توضیح استفاده می‌شود، از طریق کاهش سطح استروژن باعث افزایش ترشح طبیعی FSH در بدن می‌شود. احتمال دوقلوزایی در این روش نسبتاً پایین‌تر و در حدود ۵ تا ۷ درصد است.

در نهایت، پرگونال (hMG) برخلاف دو داروی فوق، با تأمین مستقیم FSH و LH تخمدان‌ها را به‌طور قوی تحریک می‌کند، که احتمال دوقلوزایی را به ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می‌دهد. این دارو عمدتاً برای ناباروری شدید و روش‌های کمک‌باروری مانند IVF استفاده می‌شود ، اما به دلیل اثر مستقیم آن بر تخمدان‌ها، مصرف نیاز به پایش دقیق پزشکی دارد تا از بروز عوارضی مانند تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) جلوگیری شود.

عوارض جانبی مصرف پرگونال

داروی پرگونال (Pergonal) که حاوی هورمون‌های محرک تخمدان FSH و LH است، برای درمان ناباروری در زنان و برخی مشکلات هورمونی در مردان تجویز می‌شود. با وجود تأثیر مثبت آن در افزایش شانس بارداری، مصرف این دارو با برخی عوارض جانبی همراه می باشد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

برخی از عوارضی که بیشتر در مصرف‌کنندگان این دارو دیده می‌شود عبارت‌اند از:

• درد ، تورم، قرمزی، خارش و حساسیت در ناحیه تزریق.
• سردرد
• حالت تهوع و استفراغ
• نفخ و احساس سنگینی در شکم
• حساسیت یا درد در سینه‌ها
• نوسانات خلقی

عوارض جانبی کمتر شایع اما جدی

برخی از عوارض که نیاز به بررسی پزشکی فوری دارند عبارت‌اند از:

• سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS)
• ترومبوز (لخته شدن خون)
• واکنش‌های آلرژیک
• اختلالات بینایی

پرگونال یکی از داروهای مؤثر در درمان ناباروری است، اما مانند هر داروی هورمونی دیگر، عوارض جانبی خفیف تا شدید دارد. کنترل دقیق و نظارت پزشکی می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند. در صورت مشاهده علائم غیرعادی، باید سریعاً با پزشک متخصص تماس گرفته شود.

مصرف برای چه افرادی ممنوع است؟

مصرف پرگونال برای افرادی که شرایط زیر دارند، توصیه نمی‌شود:

• افرادی با حساسیت یا آلرژی به اجزای دارو: در صورت سابقه واکنش‌های آلرژیک شدید نسبت به پرگونال یا مواد تشکیل‌دهنده آن.
• زنان باردار یا در حال شیردهی: به دلیل تأثیرات هورمونی، استفاده در این شرایط ممنوع است.
• بیمارانی با تومورهای وابسته به استروژن: مانند تومورهای پستان یا اندومتر که تحت تأثیر هورمون‌ها قرار می‌گیرند.
• بیماران با سابقه شدید OHSS (سندرم تحریک بیش از حد تخمدان): به دلیل خطر عوارض جدی ناشی از تحریک بیش از حد تخمدان.
• برخی از شرایط خاص تخمدانی: مانند تخمدان‌های چندکیست که نیاز به مدیریت متفاوت دارند.

همچنین، تصمیم نهایی در خصوص تجویز پرگونال باید با توجه به تاریخچه پزشکی فرد و پس از مشاوره تخصصی پزشک اتخاذ شود.

تداخلات دارویی با پرگونال

برخی از تداخلات مهم دارویی عبارتند از:

• داروهای تنظیم‌کننده محور هیپوتالاموس-هیپوفیز: در بسیاری از پروتکل‌های لقاح مصنوعی (IVF)، از داروهای GnRH آگونیست یا آنتاگونیست استفاده می‌شود که با پرگونال برای کنترل دقیق تخمدان‌ها ترکیب می‌شوند. در این شرایط، نیاز به تنظیم دقیق دوزها وجود دارد تا از تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) یا عدم پاسخ مناسب جلوگیری شود.
• داروهای تغییر دهنده سطح استروژن: داروهایی مانند تاموکسیفن که در برخی شرایط ناباروری به کار می‌روند، گاهی از طریق تغییر سطح استروژن بر پاسخ تخمدانی تأثیر می گذارند. در نتیجه، ترکیب این داروها با پرگونال نیاز به نظارت ویژه دارد.
• داروهای کبدی (اثرگذار بر متابولیسم هورمون‌ها): برخی داروها که فعالیت آنزیم‌های کبدی را تغییر می‌دهند، می‌توانند متابولیسم هورمون‌های تزریقی را تحت تأثیر قرار داده و در نتیجه اثر درمانی پرگونال را دگرگون کنند.
• داروهای دیگر با تأثیر بر سیستم قلبی-عروقی یا الکترولیت‌ها: اگرچه تأثیر مستقیمی بر عملکرد پرگونال ندارند، اما در بیمارانی که دارای سابقه مشکلات قلبی یا اختلالات الکترولیتی هستند، همزمانی استفاده از چنین داروهایی نیاز به نظارت دقیق‌تری دارد.

به طور کلی، تداخلات دارویی در استفاده از پرگونال نیازمند هماهنگی و نظارت پزشک متخصص است تا با تنظیم دوز و انتخاب مناسب پروتکل درمانی، از وقوع عوارض جلوگیری شود. همواره قبل از شروع مصرف هر دارویی، بخصوص در پروتکل‌های ناباروری، باید تاریخچه دارویی و شرایط بالینی فرد به دقت بررسی شود.

نکات احتیاطی و توصیه‌ها

• پایش مداوم پزشکی: برای کاهش خطر تحریک بیش از حد تخمدان، پزشک معمولاً با سونوگرافی و بررسی سطح هورمون‌ها پاسخ بدن به دارو را کنترل می‌کند.
• کنترل علائم OHSS: اگر فرد دچار درد شدید شکمی، تنگی نفس یا کاهش دفع ادرار شد، باید سریعاً به پزشک مراجعه کند.
• پرهیز از خوددرمانی: مصرف بیش از حد دارو بدون نظارت پزشک باعث عوارض شدید می شود.
• مشورت با پزشک در مورد دوقلوزایی: افرادی که تمایل به بارداری تک‌قلویی دارند باید در مورد تنظیم دوز دارو با پزشک مشورت کنند.

نکات پایانی

پرگونال یکی از داروهای مهم در درمان ناباروری است که با تحریک تخمدان‌ها می‌تواند شانس بارداری را افزایش دهد. این دارو به دلیل تأثیر قوی بر رشد چندین فولیکول، احتمال دوقلوزایی را به‌طور قابل‌توجهی بالا می‌برد. بااین‌حال، استفاده از آن باید تحت نظر پزشک متخصص باشد تا از بروز عوارضی مانند تحریک بیش‌ازحد تخمدان یا بارداری چندقلویی ناخواسته جلوگیری شود. اگرچه پرگونال می‌تواند در افزایش احتمال دوقلوزایی مؤثر باشد، اما توصیه می‌شود که اولویت، سلامت مادر و جنین باشد.

منبع:

Is Pergonal Effective in Increasing Twin Pregnancies