بررسی علل چاقی کودکان و مدیریت آن

چاقی کودکان یک بیماری جدی است که شامل داشتن چربی اضافی بدن در اوایل زندگی است. وزن اضافی اغلب کودکان را در مسیر ابتلا به بیماری های دیگر مانند دیابت و فشار خون بالا قرار می دهد. چاقی کودکان همچنین می تواند منجر به کاهش عزت نفس و افسردگی شود.

می‌توانید با خوردن منظم وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌های متعادل، به کنترل یا پیشگیری از چاقی کودکان کمک کنید. همچنین به کل خانواده کمک می کند تا سبک زندگی فعالی داشته باشند. چنین اقداماتی به محافظت از سلامت کودک شما در حال حاضر و آینده کمک می کند.

علائم چاقی کودکان

علائم چاقی کودکان ساده نیست یا صرفاً بر اساس ظاهر کودکان نیست و عوامل مختلفی می توانند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند. برخی از عوامل ممکن است در توانایی خانواده برای تغییر باشد، مانند عادات غذا خوردن و فعالیت بدنی. بسیاری از عوامل احتمالی دیگر را نمی توان تغییر داد، مانند عوامل مرتبط با ژن ها و هورمون ها.

همه کودکانی که وزن اضافی دارند اضافه وزن ندارند. برخی از کودکان فریم بدنی بزرگتر از حد متوسط ​​دارند. و برای کودکان معمول است که مقادیر مختلفی از چربی بدن را در مراحل مختلف رشد حمل کنند. بنابراین ممکن است ندانید که وزن بر اساس ظاهر فرزندتان نگران کننده است یا خیر.

اندازه گیری به نام شاخص توده بدنی (BMI) به پزشکان کمک می کند تا وضعیت اضافه وزن و وضعیت چاقی را بررسی کنند. BMI کودک بر اساس وزن و قد کودک در مقایسه با سایر کودکان هم سن و جنس با استفاده از نمودارهای رشد است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر نگران این هستید که فرزندتان بیش از حد وزن اضافه کند، با پزشک فرزندتان صحبت کنید. اگر فرزند شما هر یک از علائم زیر را نیز داشت فوراً معاینه پزشک را انجام دهید:

• سردردهایی که برای مدت طولانی از بین نمی روند.
• فشار خون بالا.
• تشنگی شدید و تکرر ادرار.
• تنفسی که در طول خواب بارها شروع و متوقف می شود.
• رشد ضعیف در مقایسه با سایر کودکان هم جنس و هم سن.

علل چاقی کودکان

چاقی کودکان یک بیماری پیچیده است. عوامل مختلفی می توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند. این موارد عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی و هورمونی
• دسترسی به غذا
• استرس
• بخواب
• عوامل اجتماعی و اقتصادی
• عادات غذایی و فعالیت بدنی

عوامل خطر چاقی کودکان

بسیاری از عوامل خطر چاقی کودکان را بیشتر احتمال می دهند. برخی از عواملی که در توانایی خانواده شما برای تغییر می باشد عبارتند از:

عادات غذایی

خوردن مکرر غذاهایی که دارای مقدار زیادی قند، چربی اشباع یا سدیم هستند می تواند باعث افزایش وزن کودک شما شود. اینها عبارتند از فست فودها و تنقلات. آب نبات و دسر نیز می تواند باعث افزایش وزن شود. نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه ها، آب میوه ها و نوشیدنی های انرژی زا نیز همین طور.

این نوع غذاها و نوشیدنی‌ها در همه جا یافت می‌شوند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که ذائقه‌ها را جذب کنند. این اشکالی ندارد که هر چند وقت یکبار از خوردنی هایی مانند اینها لذت ببرید. سعی کنید آنها را به آرامی و با هوشیاری بخورید یا بنوشید و به هر لقمه یا جرعه آن توجه کنید و حتما به اندازه های سرو درج شده روی برچسب ها دقت کنید. سعی کنید بیش از این مقادیر را در یک جلسه مصرف نکنید.

کم تحرکی

کودکانی که تحرک روزانه کافی ندارند بیشتر در معرض افزایش وزن هستند. بنابراین کودک یا نوجوان خود را تشویق کنید که حداقل ۶۰ دقیقه در روز فعالیت بدنی داشته باشد. زمان زیادی که صرف غیرفعال شدن می شود نیز در افزایش وزن نقش دارد.

عوامل سلامت روان

استرس شخصی و استرس خانوادگی می تواند خطر چاقی کودکان افزایش دهد. استرس مداوم می تواند باعث شود بدن مقادیر زیادی هورمون مانند کورتیزول بسازد. سطوح بالای این هورمون ها می تواند باعث افزایش احساس گرسنگی شود. آن‌ها همچنین می‌توانند هوس خوردن غذاهایی را که چربی و شکر اضافه دارند زیاد کنند.

اگر فکر می کنید کودک شما استرس زیادی دارد، با پزشک کودک خود صحبت کنید. ممکن است به یک مشاور یا روانشناس دیگر ارجاع داده شوید که می تواند فرزند شما را آزمایش کند و در صورت نیاز درمان ارائه دهد.

داروهای خاص

برخی از داروهای تجویزی می توانند خطر چاقی کودکان را افزایش دهند. آنها شامل پردنیزون، لیتیوم، آمی تریپتیلین، پاروکستین (پاکسیل)، گاباپنتین (نورونتین، گرالیس، هوریزانت)، پروپرانولول (ایندرال LA، همانژول)، کوتیاپین (سروکل)، کاربامازپین (کارباترول، تگرتول، سایرین)، مدروکسی پروژوئن استر هستند. (Zyprexa) و ریسپریدون (Risperdal).

پزشک می تواند داروهایی را که کودک شما مصرف می کند بررسی کند. اگر داروی خاصی ممکن است باعث افزایش وزن شود، پزشک دوز یا داروها را تغییر می دهد.

برخی از عوامل دیگر برای چاقی کودکان خارج از توانایی والدین برای کنترل می باشد:

عوامل خانوادگی

اگر خانواده افرادی هستند که تمایل به افزایش وزن دارند، احتمال افزایش وزن در فرزند شما بیشتر است.

ژن ها و هورمون ها

گاهی اوقات، تغییرات در برخی ژن ها می تواند در چاقی کودکان نقش داشته باشد. شرایط مرتبط با هورمون‌ها و بسیاری از فرآیندهای دیگر که در داخل بدن اتفاق می‌افتند نیز همین‌طور است.

عوارض چاقی کودکان

چاقی کودکان اغلب باعث نگرانی های سلامتی و شرایطی می شود که به عنوان عوارض شناخته می شوند. اینها می توانند بر سلامت جسمی، اجتماعی و روانی کودک تأثیر بگذارند.

عوارض جسمی

عوارض جسمی چاقی کودکان می تواند شامل موارد زیر باشد:

دیابت نوع ۲: این وضعیت طولانی مدت بر نحوه استفاده بدن از قند، که گلوکز نیز نامیده می شود، تأثیر می گذارد. چاقی و سبک زندگی غیر فعال خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد.

کلسترول بالا و فشار خون بالا: یک رژیم غذایی نامناسب می تواند باعث ایجاد یک یا هر دوی این شرایط شود. کلسترول بالا و فشار خون بالا می تواند در ایجاد پلاک در رگ ها نقش داشته باشد. تجمع می تواند باعث تنگ شدن و سخت شدن شریان ها شود. و ممکن است در آینده منجر به حمله قلبی یا سکته شود.

درد مفاصل: اضافه وزن باعث استرس بیشتر روی باسن و زانو می شود. چاقی دوران کودکی می تواند باعث درد و گاهی آسیب در لگن، زانو و کمر شود.

شرایط تنفسی: آسم در کودکانی که اضافه وزن دارند شایع تر است. این کودکان همچنین بیشتر در معرض ابتلا به آپنه انسدادی خواب هستند. آپنه انسدادی خواب می تواند یک وضعیت جدی باشد که در آن تنفس چندین بار در طول خواب متوقف و شروع می شود.

بیماری استئاتوتیک کبدی مرتبط با اختلال متابولیک: این وضعیت باعث ایجاد رسوبات چربی در کبد می شود. معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی کند. اما می تواند منجر به زخم و آسیب کبد شود. این بیماری قبلا به عنوان بیماری کبد چرب غیر الکلی شناخته می شد.

عوارض اجتماعی و سلامت روان

کودکانی که چاقی دارند ممکن است مورد آزار و اذیت همسالان خود قرار بگیرند. در نتیجه ممکن است عزت نفس خود را از دست بدهند. آنها همچنین می توانند خطر ابتلا به افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن را افزایش دهند.

تشخیص چاقی کودکان

تشخیص شامل مراحلی است که یک پزشک انجام می دهد تا بفهمد آیا فرزند شما چاقی دارد یا خیر. یک پزشک BMI فرزند شما را محاسبه می کند و مشخص می کند که در نمودار رشد استاندارد کجا قرار می گیرد.

پزشک فرزند شما از نمودار رشد استفاده می کند تا بفهمد وزن کودک شما با سایر کودکان هم جنس و هم سن چگونه است. این صدک BMI فرزند شما نامیده می شود. به عنوان مثال، یک کودک در صدک ۸۰ دارای شاخص توده بدنی بالاتر از ۸۰ درصد سایر کودکان هم جنس و هم سن است.

نقاط برش در این نمودارهای رشد به معنای موارد زیر است:

• کمبود وزن – BMI صدک ۵ یا کمتر.
• وزن سالم – BMI بین صدک ۵ تا ۸۴٫
• اضافه وزن – BMI بین صدک ۸۵ و ۹۴٫
• چاق – BMI صدک ۹۵ یا بالاتر.
• چاق شدید – BMI بیشتر یا مساوی ۱۲۰ درصد از صدک ۹۵٫

BMI عواملی مانند عضلانی بودن یا داشتن بدنی بزرگتر از حد متوسط ​​را در نظر نمی گیرد. علاوه بر این، الگوهای رشد در بین کودکان بسیار متفاوت است. بنابراین، پزشک نیز در رشد و تکامل فرزند شما نقش دارد تا به شما کمک کند تا بفهمید که آیا وزن کودک شما یک نگرانی برای سلامتی است یا خیر.

درمان سریع چاقی کودکان

درمان چاقی کودکان بر اساس عواملی مانند سن فرزند شما و اینکه آیا فرزند شما شرایط سلامت دیگری دارد یا خیر، است. درمان معمولاً شامل تغییراتی در عادات غذایی و سطح فعالیت بدنی کودک شما می شود. نکته کلیدی این است که این تغییرات سالم را در طول زمان ایجاد کنید و به فرزندتان کمک کنید آنها را در طولانی مدت دنبال کند. گاهی اوقات، درمان شامل داروها یا جراحی کاهش وزن نیز می شود.

تغذیه سالم

والدین کسانی هستند که مواد غذایی می خرند، غذا می پزند و تصمیم می گیرند که غذا کجا خورده شود. حتی تغییرات کوچک می تواند تفاوت بزرگی در سلامت کودک شما ایجاد کند.

برای صرف غذای خانوادگی کنار هم بنشینید. آن را به یک رویداد تبدیل کنید – زمانی برای اشتراک‌گذاری اخبار و داستان‌گویی. سعی کنید جلوی تلویزیون، کامپیوتر یا صفحه بازی های ویدیویی غذا نخورید. این می تواند منجر به سریع غذا خوردن و آگاهی کمتر از مقدار خورده شده شود.

میوه و سبزیجات را سرو کنید. سعی کنید از کودکتان بخواهید حداقل پنج میوه و سبزی در روز بخورد. به عنوان مثال، دو قطعه میوه و سه مدل سبزی را هدف قرار دهید.

مصرف غذاهای راحت را کاهش دهید. اینها شامل کلوچه، کنسرو، فست فود و غذاهای آماده می باشد. آنها اغلب سرشار از قند، چربی، سدیم و کالری هستند.

نوشیدنی های شیرین را محدود کنید. این شامل آب میوه است. نوشیدنی های شیرین شده با شکر دارای مواد مغذی کمی هستند و کالری زیادی دارند. آنها همچنین می توانند باعث شوند که کودک شما برای خوردن غذاهای سالم تری احساس سیری کند.

با اندازه های مناسب سرو کنید. کودکان به اندازه بزرگسالان به غذا نیاز ندارند. با یک بخش کوچک شروع کنید. بعد از اینکه کودکتان تمام شد، از کودکتان بخواهید ۱۰ دقیقه صبر کند قبل از مصرف یک قسمت دیگر. اجازه دهید کودکتان فقط تا زمانی که سیر شود غذا بخورد، حتی اگر این به معنای گذاشتن غذا در بشقاب باشد. کودکان بزرگتر و نوجوانان ممکن است هنگام سرو غذا کمتر غذا بخورند. همچنین، به خاطر داشته باشید که وقتی بیرون غذا می خورید، اندازه وعده های رستوران اغلب بسیار بزرگ است.

فعالیت بدنی

بخش مهمی از رسیدن به وزن سالم و حفظ آن، فعالیت بدنی است. کالری می سوزاند و استخوان ها و ماهیچه ها را تقویت می کند. همچنین به کودکان کمک می کند شب ها خوب بخوابند و در طول روز هوشیار بمانند. عادات خوب در دوران کودکی به نوجوانان کمک می کند تا وزن مناسبی داشته باشند. به علاوه، کودکان فعال بیشتر به بزرگسالان تناسب اندام تبدیل می شوند.

داروها

اگر رژیم غذایی و ورزش به تنهایی کافی نباشد، پزشک کودک شما ممکن است برای کمک به کاهش وزن دارو تجویز کند. داروهایی که می توانند به مدیریت چاقی کودکان کمک کنند، باید همراه با تغذیه سالم و تحرک بیشتر استفاده شوند. نوع دارویی که ممکن است برای کودک شما مناسب باشد به عواملی مانند سن کودک و علت چاقی بستگی دارد.

جراحی یا سایر روش ها

جراحی کاهش وزن شاید یک گزینه برای برخی از نوجوانان مبتلا به چاقی شدید باشد. در صورتی که تغییر رژیم غذایی و فعالیت بدنی به تنهایی به اندازه کافی کمک نکند، پزشک جراحی را توصیه می کند. مانند هر نوع جراحی، خطرات و عوارض طولانی مدت احتمالی وجود دارد.

جراحی کاهش وزن یک درمان معجزه آسا نیست. این تضمین نمی کند که یک نوجوان وزن اضافی را از دست بدهد یا بتواند آن را در طولانی مدت حفظ کند. و جراحی جایگزین نیاز به رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم نمی شود.

نکات پایانی

به طور کلی اگر روزها یا هفته‌ها قبل از ویزیت پزشک فرزندتان فرصت دارید، یادداشت کنید که کودکتان چه می‌خورد و چقدر فعال است تا در تصمیم گیری و برنامه ریزی پزشک با دقت عمل بیشتری اقدام کنید.

منبع

Childhood obesity