تاثیر اینترنت بر مغز و خطر اعتیاد: علائم و راهکارهای پیشگیری

اینترنت همراه با فناوری های جدید و شبکه های اجتماعی، بسیاری از جنبه های زندگی ما را بهبود بخشیده است. اما تاثیر اینترنت بر مغز به‌عنوان یک عارضه نسبتاً جدید در نظر گرفته می‌شود که تهدیدی بالقوه برای سلامت عمومی است.

مزایایی که اینترنت در زندگی ما به ارمغان آورده است چندگانه است. با این حال استفاده بیش از حد می تواند به مشکلات روانی و پزشکی مختلفی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال در فرم بدن، بی خوابی و رفتار غذایی نامناسب کمک کند. در این مقاله به اختلال اعتیاد به اینترنت، تاثیر اینترنت بر مغز و راهکارهای جلوگیری از این اختلال می پردازیم.

اعتیاد به اینترنت چیست؟

اکنون اینترنت بخش ضروری زندگی از جمله عملکرد حرفه ای و اجتماعی ماست. این قرار گرفتن بیش از حد دیجیتال می تواند اثرات منفی بر زندگی اجتماعی، سلامت شناختی و روانی ما داشته باشد. این اختلال می تواند تاثیرات جبران ناپذیری در مغز داشته باشد، باعث دوری ما از خانواده و دوستانمان شود، خطر افسردگی را افزایش دهد و زمانی را که برای سایر چیزهای معنادار و لذت بخش زندگی در اختیار داریم، از بین ببرد.

کامپیوتر، موبایل و اینترنت به ابزارهای ضروری در دنیای تجارت مدرن تبدیل شده اند. افراد تقریباً برای همه چیز از جمله انجام کار، داشتن ارتباط، خرید کردن، انجام تکالیف و… به اینترنت متکی هستند.

ممکن است افراد به شوخی ادعا کنند که به اینترنت اعتیاد دارند، اما تحقیقات اخیر نشان می دهد که اعتیاد به اینترنت یک موضوع بسیار واقعی با عواقب جدی است. تحقیقات تاثیر اینترنت بر مغز را به عنوان اختلال اعتیاد به اینترنت (IAD) نامگذاری کرده اند.

انواع اختلال اعتیاد به اینترنت

اختلال اعتیاد به اینترنت یا IAD به استفاده بیش از حد از اینترنت و تاثیر اینترنت بر مغز اشاره دارد که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می کند. استفاده بیش از حد از اینترنت برای چت کردن با دوستان، انجام بازی، تماشای فیلم های مستهجن، استفاده از رسانه های اجتماعی یا گشت و گذار برای کسب اطلاعات، همه در حوزه اعتیاد به اینترنت قرار می گیرند. انواع مختلفی از این اعتیاد وجود دارد از جمله:

• اعتیاد به روابط مجازی: افراد نسبت به دوستان آنلاین وابستگی پیدا می کنند و واقعیت مجازی را به روابط واقعی ترجیح می دهند.
• اعتیاد به خرید اینترنتی: استفاده از بازی های آنلاین، حراج آنلاین یا سایت های مناقصه که منجر به مشکلات مالی واقعی می شود.
• وبگردی بیمار گونه و اضافه بار اطلاعات: افراد احساس می کنند که باید به طور مداوم در طول روز به اینترنت دسترسی داشته باشند و این در بهره وری و مسئولیت های زندگی واقعی آنها اختلال ایجاد می کند.
• اعتیاد به رایانه و موبایل: زمان ثابتی از افراد در رایانه و موبایل سپری می شود. بسیاری از برنامه ها یا بازی های کامپیوتری نیز در این دسته قرار می گیرند.

معتادان به اینترنت اگر دسترسی به رایانه یا تلفن همراه خود نداشته باشند، ممکن است مانند سیگاری‌ها علائم ناراحتی و ترک را تجربه کنند. آنها معمولا از علائم ترک مانند لرزش، افکار وسواسی و حرکات غیرارادی انگشتان مانند تایپ کردن رنج می برند.

تاثیر اینترنت بر مغز

آسیب های روانی و ارگانیک به مغز ناشی از اعتیاد به اینترنت، هنوز در حال بررسی است. اما تحقیقات کافی وجود دارد تا به طور قطعی بگوییم که اعتیاد به اینترنت، سیم کشی عصبی را در مغز معتادان مختل می کند. بنابراین تاثیر اینترنت بر مغز با سطحی از آسیب مغزی ایجاد می شود که معمولاً در مصرف کنندگان مواد سنگین دیده می شود.

دانشمندان بر این باورند که IAD از نظر فیزیکی، مانند اعتیاد به مواد مخدر برای مغز مضر است. مغز افرادی که کوکائین، حشیش یا سایر مواد مخدر مصرف می کنند نیز اثرات مشابهی را نشان می دهند. بنابراین وقتی به یک رفتار اعتیاد پیدا می کنید (استفاده از اینترنت یا مواد مخدر)، مغز آسیب می‌بیند.

به طور خاص، اسکن مغز نشان داده است که تاثیر اینترنت بر مغز بصورت آسیب قابل توجهی به رشته‌های عصبی ماده سفید مغز(بخش‌ حیاتی در کنترل احساسات و تصمیم‌گیری) می باشد. IAD همچنین فیبرهای ماده خاکستری و سفید مغز را کوچک می کند که منجر به تغییراتی در عملکرد مغز و نحوه مدیریت احساسات می شود.

چگونه بفهمم که به اینترنت معتاد هستم؟

1. مدت زمان آنلاین بودن را متوجه نمی شوید.
2. مسئولیت ها و وظایف شما به دلیل زمان صرف شده در اینترنت عقب می مانند.
3. استفاده از اینترنت باعث انزوا یا دوری از دوستان و خانواده شما شده است.
4. نسبت به مدت زمانی که آنلاین می گذرانید، احساس گناه یا حالت تدافعی دارید.
5. از زمان سپری شده در اینترنت برای بهبود خلق و خو، یافتن لذت، تسکین یا ارضای جنسی استفاده می کنید.
6. برای کاهش استفاده از اینترنت تلاش های ناموفق می کنید.
7. دچار علائم فیزیکی در بدن شده اید.

عوارض اعتیاد به اینترنت

• ابتلا به اضطراب، افسردگی یا سایر اختلالات روانی و خلقی
• تجربه سطوح بالای استرس
• احساس تنهایی
• عدم داشتن تعامل یا حمایت اجتماعی کافی
• احتمال ابتلا به اعتیادهای دیگر (قمار، الکل، مواد مخدر، رابطه جنسی)
• کاهش فعالیت یا تحرک اجتماعی مانند حرکت، از دست دادن شغل، ناتوانی یا ناباروری
• کمر درد، سردرد، گردن درد
• سندروم تونل کارپل
• افزایش یا کاهش وزن غیرقابل توضیح
• درد سیاتیک
• خشکی چشم
• اختلالات خواب

تاثیر اینترنت بر مغز با افزایش سطح استرس

اگرچه اعتیاد به اینترنت به عنوان یک اختلال روانی متمایز در نظر گرفته نمی‌شود، اما انجام زیاد بازی‌های اینترنتی استرس آور که به عنوان اختلال بازی اینترنتی (IGD) نام گذاری شده است، در بخش اختلالات روانی ناشی از مصرف مواد یا رفتارهای اعتیادآور دسته بندی می‌شود.

در چند سال گذشته، محققان تلاش‌ها را برای بررسی تاثیر اینترنت بر مغز افزایش داده‌اند. اعتیاد عمومی به اینترنت و اشکال خاص اعتیاد به اینترنت که شامل بازی های ویدیویی، خرید اینترنتی و استفاده از شبکه های اجتماعی به ویژه اینستاگرام می باشد، توسط محققان بررسی شد.

تاثیر اینترنت بر مغز توسط تصویربرداری عصبی و با استفاده از تصویربرداری مغناطیسی ساختاری و عملکردی (MRI) انجام شد. این تصویر برداری ها، ناهنجاری‌هایی را در نواحی پیشانی مغز (اوربیتو فرونتال و قشر جلوی مغز) و سیستم پاداش مغز (پوتامن، هسته اکومبنس) شناسایی کردند که نقش مهمی در یادگیری کلی و کنترل شناختی ایفا می‌کنند.

یکی دیگر از نتایج تحقیات تاثیر اینترنت بر مغز، تغییر عملکرد شبکه‌های مغزی در مرتبه بالاتر است. شواهد نشان می دهد که اعتیاد به اینترنت و همزمان تجربه سطوح بالای استرس، نه تنها با تجزیه ساختاری و عملکردی مناطق جدا شده، بلکه با تغییرات در سطح سیستم بین مناطق مغز مرتبط است.

داده‌های تصویربرداری عملکردی مغز نشان داده‌اند که مغز انسان از نظر توپولوژیکی در مجموعه‌ای از شبکه‌های مکانی-زمانی منسجم، مانند شبکه حالت پیش‌فرض (DMN) سازماندهی شده است. این مشاهدات نشان می دهد که اختلالات در DMN، نقش مهمی در تاثیر اینترنت بر مغز و تداوم اختلالات اعتیاد آور ایفا می کند.

تاثیر اینترنت بر مغز با کاهش تمرکز و حافظه

تحقیقات اخیر نشان می دهد که استفاده بیش از حد از اینترنت در دوره های زمانی طولانی، بر برخی عملکردهای شناختی به ویژه توجه و حافظه کوتاه مدت تأثیر منفی می گذارد.

از آنجایی که استفاده از اینترنت اغلب شامل توانایی ما برای انجام چند کار در تنظیمات مختلف است، به نوعی مغز ما را آموزش می دهد تا فوکوس خود را به سرعت بین موضوع ها تغییر دهد. در واقع اینترنت می تواند در توانایی ما برای داشتن تمرکز و توجه کافی اختلال ایجاد کند.

به عبارت دیگر توانایی ما برای انجام فعالیت های روزانه، شامل ترکیبی بین توانایی ما در انجام چند کار، تغییر توجه بین وظایف مختلف و توانایی ما برای حفظ توجه در یک موضوع خاص است. در حالی که انجام چند کار دیجیتال ممکن است تمرین خوبی برای تغییر تمرکز به نظر بیاید، ولی در واقع توانایی ما را برای حفظ تمرکز روی یک موضوع در طولانی مدت تضعیف می نماید. بنابراین حواس‌پرتی ناشی از تاثیر اینترنت بر مغز می باشد.

کاهش تاثیر اینترنت بر مغز

1. زمانی را که در اینترنت می گذرانید محدود کنید: برای کاهش تاثیر اینترنت بر مغز در ساعات کاری و غیر کاری خود، زمان‌های خاصی را برای استفاده از اینترنت برنامه‌ریزی کنید (مگر اینکه شغل شما مستقیماً مستلزم استفاده از اینترنت باشد).
2. زمانی از روز را به استفاده از اینترنت اختصاص دهید: بعد از کار، زمان استفاده از اینترنت خود را در خانه برنامه ریزی کنید تا بتوانید زمان بیشتری را با خانواده و دوستان خود بگذرانید و یا اینکه روی چیزهای دیگری که به توجه شما نیاز دارند تمرکز کنید.
3. اطمینان حاصل کنید که استفاده از اینترنت وقت کارهای مفیدتان را نمی گیرد: برای کاهش تاثیر اینترنت بر مغز شاید زمانی را که صرف وبگردی، رسانه‌های اجتماعی و ایمیل می‌کنید، بهتر باشد در سایر فعالیت‌های سالم مانند فعالیت بدنی، معاشرت یا کتاب خواندن صرف شود. اینها همه فعالیت هایی است که برای سلامت مغز شما مهم هستند.

تاثیر اینترنت بر مغز چه کسانی بیشتر است؟

استفاده بیش از حد از اینترنت یک اختلال شایع است که افراد را در سطوح مختلف تحصیلی، شغلی، وضعیت اجتماعی و اقتصادی تحت تأثیر قرار می دهد. در حالی که ممکن است فکر کنیم که این در نوجوانان و یا جوانان بیکار شایع تر است، مطالعات نشان می دهد که افراد جوان تا میانسال با تحصیلات بالا و شاغل در مشاغل بسیار پرمخاطب، بخش عمده ای از افراد مبتلا را تشکیل می دهند.

نکات پایانی

اینترنت یک شمشیر دولبه است. هنگامی که به طور معقول استفاده شود، می تواند بهره وری را افزایش دهد و ما را در ارتباط نگه دارد. با این حال استفاده بیش از حد، می تواند خوشحالی و کارآمدی فرد را سلب کند. ضمن مطالعه مجله سلامت داروخانه آنلاین توجه داشته باشید که با افزایش آگاهی در تشخیص و درمان این اختلال، می توان در مراحل اولیه جلوی آن را گرفت.

IAD قابل درمان است ولی گاهی اوقات، تلاش برای خلاص شدن از آن توسط خودتان کارساز نیست. تنها کاری که باید انجام دهید این است که به دنبال کمک گرفتن از یک مشاور باشید. درمان‌های رفتاری که ریشه مشکل یا علت اصلی اعتیاد به اینترنت را بررسی می‌کنند، به شما کمک می‌کنند تا سریع تر از شر آن خلاص شوید.