دیاستاز شکمی یک بیماری شایع در افراد باردار و پس از زایمان است. این عارضه زمانی اتفاق می افتد که عضلات شکمی (عضلات شش تکه شکم) در دوران بارداری بر اثر کشش جدا شوند. این جدایی می‌تواند باعث شود که شکم فرد ماه‌ها یا سالها پس از زایمان بیرون زده یا برآمده شود. می توان آن را با تمرینات خاصی که به بسته شدن جدایی عضلات کمک می کند، ترمیم کرد.
دیاستاز شکمی چیست؟
دیاستاز شکمی یا دیاستاز رکتی به جدا شدن ماهیچه های شکمی در دوران بارداری و بعد از بارداری آن گفته می شود. عضلات شکمی که به صورت عمودی در امتداد جلوی شکم قرار دارد، اغلب به عنوان “شکم شش تکه” نام برده می شود.
این عضلات توسط نواری از بافت به نام خط آلبا که از وسط شکم امتداد دارد، به دو طرف چپ و راست تقسیم می شود. همانطور که رحم شما در دوران بارداری منبسط می شود، شکم نیز کشیده شده و خط آلبا نازک شده و از هم جدا می شود. این بافت نواری با فشار دادن به بیرون پهن تر می شود.
هنگامی که نوزاد خود را به دنیا می آورید، خط آلبا می تواند بهبود یابد و دوباره به هم برگردد. این بافت بسیار الاستیک است و خود را جمع می کند (مانند یک نوار لاستیکی). زمانی که بافت به دلیل کشش بیش از حد خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد، شکاف شکم آنطور که باید بسته نمی شود. این دیاستاز شکمی است.
چرا دیاستاز شکمی اتفاق می افتد؟
بارداری فشار زیادی به شکم وارد می کند. شکم از عضلات چپ و راست شکم و نوار نازکی از بافت همبند در بین آن تشکیل شده است. آنها به سمت بیرون رانده شده و کشیده می شوند تا جایی برای کودک در حال رشد ایجاد کنند. دیاستاز زمانی رخ می دهد که خط آلبا (بافت همبند) بیش از حد کشیده شود و به هم برنگردد. در این صورت عضلات سمت چپ و راست شکم از هم جدا می مانند که به آن شکاف شکم یا جدایی شکمی نیز گفته می شود.
چه افرادی به دیاستاز شکمی مبتلا می شوند؟
دیاستاز شکمی در زنان باردار و پس از زایمان شایع است (در مردان و نوزادان نیز دیده می شود). دیاستاز معمولاً در سه ماهه سوم ایجاد می شود. در این زمان فشار روی دیواره شکم افزایش می یابد زیرا کودک در این مدت به سرعت رشد می کند. اکثر افراد تا دوره پس از زایمان متوجه این عارضه نمی شوند.
دیاستاز شکمی چقدر شایع است؟
دیاستاز شکمی در زنان باردار و در دوران پس از زایمان بسیار شایع است و 60 درصد افراد را مبتلا می کند. معمولاً در عرض هشت هفته پس از زایمان برطرف می شود. حدود 40 درصد از افرادی که دیاستاز رکتی دارند، تا شش ماه پس از زایمان نیز دچار آن هستند.
علائم دیاستاز شکمی چیست؟
بیشتر افراد تا زمان زایمان متوجه علائم دیاستاز شکمی نمی شوند. احتمال دارد در دوران بارداری به این عارضه مبتلا باشید، اما تشخیص آن سخت است زیرا شکم شما کشیده شده است. علائم شایع آن پس از زایمان عبارتند از:
- یک برآمدگی قابل مشاهده یا “پوچ” که درست از بالا یا زیر ناف بیرون زده است.
- احساس نرمی یا ژله مانند در اطراف ناف
- هنگامی که عضلات شکم خود را منقبض می کنید، مخروطی یا گنبدی می شود.
- مشکل در بلند کردن اشیا، راه رفتن یا انجام کارهای روزمره
- درد هنگام رابطه جنسی
- درد لگن
- درد کمر
- وضعیت بدنی ضعیف
- نشت ادرار هنگام عطسه یا سرفه
- یبوست
- احساس ضعف در شکم
دیاستاز شکمی چه احساسی دارد؟
دیاستاز شکم دردناک نیست. احتمال دارد که همراه با برخی عوارض جانبی احساس درد نیز داشته باشید، اما جداسازی شکم به خودی خود دردی ندارد. ممکن است هنگام انجام کارهای ساده مانند بلند کردن سبد لباس، در شکم خود احساس ضعف کنید. برخی افراد هنگام انقباض عضلات شکم، بافتی ژله مانند را در فضای بین چپ و راست شکم احساس می کنند.
عوامل خطر برای ایجاد دیاستاز شکمی چیست؟
داشتن چند قلو (به خصوص پشت سر هم)
داشتن بالای 35 سال سن
داشتن یک نوزاد سنگین یا بزرگ
فوق العاده ریزه اندام بودن
زایمان واژینال (فشار دادن می تواند فشار شکم را افزایش دهد)
دیاستاز شکمی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک شما بررسی می‌کند که آیا دیاستاز وجود دارد، کجا قرار دارد و چقدر شدید است. پزشک از دست ها و انگشتان خود برای احساس شکاف و تون عضلانی ناحیه شکم استفاده می کند. برخی از پزشکان ممکن است از اولتراسوند، نوار اندازه گیری یا ابزاری به نام کولیس برای اندازه گیری دقیق تر استفاده کنند. این معاینه معمولاً در قرار ملاقات بعد از زایمان شما انجام می شود.
شکاف شکمی بزرگتر از 2 سانتی متر، دیاستاز شکمی در نظر گرفته می شود. پزشک شما احتمالاً حرکاتی را برای دیاستاز توصیه کند یا شاید شما را برای درمان اضافی به یک متخصص ارجاع دهد.
چگونه می توان دیاستاز شکمی را رفع کرد؟
برای رفع دیاستاز شکمی، باید حرکات ملایمی انجام دهید که عضلات شکم را درگیر کند. قبل از شروع یک برنامه ورزشی، مطمئن شوید که برای دیاستاز شکم ایمن است. با یک متخصص تناسب اندام یا فیزیوتراپیست که تجربه دیاستاز را دارد کار کنید. آنها می توانند یک برنامه درمانی ایجاد کنند تا مطمئن شوند که حرکات را به درستی انجام می دهید و در زمان مناسب به سمت حرکات چالش برانگیز پیش می روید.
برخی از حرکات خاص نیز جدایی شکم را بدتر می کنند. در طول دوره پس از زایمان، برخی اصلاحات وجود دارد که باید انجام دهید. از بلند کردن وسایل سنگین تر از جنین خودداری نمایید. هنگام بلند شدن از رختخواب، به پهلو بغلتید و از بازوهای خود برای بالا بردن خود استفاده نمایید. از فعالیت ها و حرکاتی که شکم شما را به سمت بیرون می راند (مانند کرانچ و دراز و نشست) صرفنظر کنید.
برخی از افراد برای کمک به نگه داشتن شکم و حمایت از کمر از وسایل نگهدارنده مانند بندهای شکمی الاستیک استفاده می کنند. پوشیدن این ها نمی تواند دیاستاز شکمی را التیام بخشد و ماهیچه های مرکزی را تقویت نمی کند. این فقط می تواند وضعیت بدنی خوب را تقویت کند.
چه حرکاتی دیاستاز شکمی را بدتر می کند؟
هر حرکتی که باعث برآمدگی دیواره شکم به سمت جلو شود، می تواند آسیب بیشتری به شما وارد کند. حرکات روزمره مانند بلند شدن از رختخواب یا بلند شدن از روی صندلی می تواند دیاستاز را بدتر کند. سعی کنید در طول روز مراقب نحوه استفاده از شکم خود باشید. همچنین باید از این حرکات ورزشی اجتناب نمایید:
- کرانچ یا دراز و نشست از هر نوع
- پلانک یا هل دادن (مگر اینکه از تغییرات استفاده شود)
- حالت سگ رو به پایین، قایق و سایر حالت های یوگا
- بلند کردن دو پا، قیچی و سایر حرکات پیلاتس
- هر تمرینی که باعث برآمدگی، مخروطی یا گنبدی شکم شما شود.
چگونه از دیاستاز شکمی جلوگیری کنم؟
مقداری جدایی شکم طبیعی است و با بارداری انتظار می رود. با این حال کارهایی وجود دارد که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به دیاستاز انجام دهید:
افزایش وزن سالم در دوران بارداری: ورزش و خوردن غذاهای سالم برای حفظ وزن در محدوده سالم.
وضعیت مناسب و تنفس عمیق: صاف بایستید و شانه های خود را به عقب برگردانید. نفس‌های عمیق بکشید که بیشتر دنده‌هایتان حرکت کند نه فقط شکمتان.
انجام تمرینات پایه ایمن: از تمریناتی مانند دراز و نشست و کرانچ که فشار می آورند خودداری نمایید.
هنگام بلند کردن فشار وارد نکنید: برخی از فعالیت‌های روزانه مانند بلند کردن کیسه‌های مواد غذایی یا فرزندانتان می‌توانند فشار بی‌رویه ای را به شکم شما وارد کنند.
هنگام برخاستن از رختخواب: اگر باردار یا پس از زایمان هستید، به یک طرف بغلتید و از بازوهای خود برای بلند شدن از رختخواب استفاده کنید.
سوالات متداول
چه مدت طول می کشد تا دیاستاز شکم من بهبود یابد؟
مدت زمانی که طول می کشد تا دیاستاز شکمی بهبود یابد، به میزان جدا شدن شکم و میزان سازگاری شما با تمرینات تقویتی بستگی دارد. چند هفته پس از زایمان، این شکاف شروع به بسته شدن می کند، زیرا عضلات شما دوباره قدرت می گیرند. اگر در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد می کنید و تمرینات را با فرم خوب انجام می دهید، به احتمال زیاد متوجه پیشرفت خواهید شد.
آیا احتمال دارد که دوباره دیاستاز شکمی بگیرم؟
بله، شما می توانید دیاستاز خود را درمان کنید و دوباره به آن مبتلا شوید. خطر ابتلا به دیاستاز شکم هر چه بیشتر باردار شوید افزایش می یابد. بافت همبند یا خط آلبا را به عنوان یک نوار لاستیکی در نظر بگیرید که به طور مداوم کشیده می شود. با گذشت زمان، نوار لاستیکی خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد. همچنین احتمال دارد که خط آلبا پس از کشش در حاملگی های چند قلو، شکل یا فرم اولیه خود را به دست نیاورد.
آیا برای رفع دیاستاز دیر شده است؟
برای ترمیم دیاستاز شکم هرگز دیر نیست. با تمرینات مناسب، می‌توانید سالها پس از زایمان آخرین نوزادتان، دیاستاز شکم خود را برطرف کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
دیاستاز شکم یک بیماری شایع و به راحتی قابل درمان است. اگر بیش از دو انگشت بین شکم خود فاصله احساس می کنید یا درد دارید، برای تشخیص به پزشک مراجعه نمایید. احتمال دارد که پزشک از شما بخواهد که به یک فیزیوتراپ یا متخصص لگن مراجعه کنید تا به تقویت عضلات شکم شما کمک کند.
نکات پایانی
دیاستاز شکمی می تواند شما را سالها پس از تولد آخرین فرزندتان باردار نشان دهد. نگرانی های خود را با پزشک خود در میان بگذارید تا آنها بتوانند عارضه شما را تشخیص دهند و درمان کنند. دریافت درمان می تواند به شما کمک کند که نسبت به بدن خود اطمینان بیشتری داشته باشید و هر دردی را که تجربه می کنید اصلاح نمایید.
منبع:
diastasis recti
