ویروس سیتومگالوویروس (CMV) چیست؟ پیشگیری و درمان

سیتومگالوویروس (CMV) یک ویروس رایج و معمولاً بی ضرر است. این ویروس گاهی اوقات در نوزادان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مشکلاتی ایجاد می کند. در این مقاله به علائم این ویروس، پیشگیری و درمان آن می پردازیم.

سیتومگالوویروس چیست؟

عفونت سیتومگالوویروس شایع است و اکثر مردم بدون اینکه بدانند به آن مبتلا شده اند. اما اگر در دوران بارداری آلوده شوید، احتمال دارد برای کودک در حال رشد شما مشکلاتی ایجاد کند. سیتومگالوویروس (CMV) یک ویروس رایج است که بیش از نیمی از بزرگسالان تا سن ۴۰ سالگی به آن مبتلا می شوند، اما افراد در هر سنی می توانند به آن مبتلا شوند.

CMV به راحتی از طریق بزاق فرد آلوده یا سایر مایعات بدن پخش می شود. اگر سیستم ایمنی سالمی دارید که می تواند به راحتی ویروس را کنترل کند، معمولاً مشکلی ایجاد نمی کند. اما می تواند افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف را بیمار کند.

در افرادی که HIV پیشرفته دارند، CMV می تواند باعث عفونت چشمی به نام رتینیت شود که احتمال دارد منجر به کوری شود. رتینیت CMV، به عنوان بیماری تعریف کننده ایدز شناخته می شود. این ویروس همچنین می تواند روده، مری، ریه ها، مغز یا اعصاب را تحت تاثیر قرار دهد.

انواع عفونت CMV

انواع مختلفی از عفونت سیتومگالوویروس وجود دارد. برخی اوقات، نوزاد قبل از تولد CMV را مادرزادی دریافت می کند. از هر ۲۰۰ نوزاد یک نفر با عفونت CMV متولد می شود. سیتومگالوویروس اولیه نیز زمانی است که فردی برای اولین بار CMV می گیرد. معمولاً علائمی ایجاد نمی کند، اما برخی افراد می توانند علائمی شبیه مونونوکلئوز عفونی داشته باشند.

زمانی که سیستم ایمنی بدن ضعیف شود، این عفونت که غیر فعال بوده می تواند دوباره فعال شود. این حالت معمولاً اگر HIV پیشرفته داشته باشید، در حال درمان سرطان باشید یا پیوند عضو داشته باشید، می تواند اتفاق بیفتد.

علائم سیتومگالوویروس (CMV)

سیتومگالوویروس (CMV) معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی کند و اکثر مردم متوجه نمی شوند که به آن مبتلا هستند. برخی از افراد در اولین باری که به CMV مبتلا می شوند، علائمی شبیه آنفولانزا پیدا می کنند که معمولاً بدون درمان در عرض ۳ هفته بهبود می یابند. این علائم عبارتند از:

• تب بالا
• دردهای عضلانی
• خستگی
• بثورات پوستی
• احساس بیماری
• گلو درد
• تورم غدد
• سردرد

همچنین در موارد نادر، CMV می تواند باعث علائم زیر شود:

• تغییرات در شخصیت
• مشکل در تمرکز
• تنگی نفس
• سرفه خشک
• کم خونی
• کهیر
• طحال بزرگ شده

علائم CMV مادرزادی

نوزادانی که با سیتومگالوویروس متولد می شوند، معمولاً هنگام تولد سالم به نظر می رسند. اما از هر ۵ نفر، ۱ نفر در بدو تولد یا به مرور زمان علائم عفونت را نشان می دهد. علائم این بیماری در نوزادان عبارتند از زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، کبودی، زردی پوست یا چشم (یرقان)، کبد و طحال متورم، سر کوچک (میکروسفالی)، تشنج، از دست دادن شنوایی، ذات الریه، التهاب کبد (هپاتیت)، تاخیر رشد، مشکلات بینایی و در موارد شدید، CMV می تواند منجر به سقط جنین نیز شود.

علائم سیتومگالوویروس با HIV

اگر شما مبتلا به HIV پیشرفته هستید، CMV می تواند بر قسمت های مختلف بدن شما تأثیر بگذارد. شما می توانید نقاط کور یا لکه های سیاه متحرک در بینایی، تاری دید، از دست دادن بینایی مرکزی، کوری، اسهال، شکم درد، مشکل در بلع، گیجی، درد پایین کمر، کاهش وزن، خستگی، ضعف در پاها، سردرد، مشکل در تمرکز، تب، کاهش وزن، تنگی نفس و بی تفاوتی داشته باشید. با این حال اگر HIV دارید، احتمالاً به CMV مبتلا نخواهید شد مگر اینکه تعداد CD4 (نوعی گلبول سفید) زیر ۱۰۰ باشد.

علل ایجاد سیتومگالوویروس

CMV بخشی از خانواده هرپس ویروس است که عامل بیماری هایی از جمله تبخال دهان، زگیل تناسلی، آبله مرغان، زونا و مونونوکلئوز عفونی هستند. این ویروس‌ها می‌توانند به صورت مخفی یا غیرفعال، برای همیشه در بدن باقی بمانند. اما هرپس ویروس های نهفته از جمله CMV می توانند برای سال ها نهفته باشند و سپس دوباره فعال شوند.

سیتومگالوویرس می تواند از طریق تماس بزاق، ارتباط جنسی، انتقال خون، پیوند عضو، ادرار و یا شیر مادر منتقل شود. CMV به راحتی در مکان هایی با تعداد زیادی از کودکان خردسال مانند مهدکودک پخش می شود، بنابراین هرکسی که زمانی را در آنجا سپری می کند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن است. همچنین اگر سیستم ایمنی بدن شما به دلیل دارو یا بیماری دیگری ضعیف شده باشد، احتمال ابتلا به ویروس بیشتر است.

تشخیص سیتومگالوویروس

پزشکان معمولاً برای تشخیص سیتومگالوویروس، آزمایش خون و ادرار درخواست می دهند. اینها شامل آنتی ژن CMV (بخشی از ویروس)، کشت ویروس یا PCR (آزمایش مولکولی) است. همچنین تست‌های سرولوژیک که به دنبال آنتی‌بادی‌های IgM و IgG هستند که توسط سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با CMV ساخته می‌شوند، اگرچه اکثر افراد سالم نیز آن‌ها را دارند.

پزشک معمولاً نمونه کوچکی(بیوپسی) از بافت روده، مری یا ریه را می گیرد و زیر میکروسکوپ آن را بررسی می کند. همچنین پزشک شما التهاب شبکیه چشمان را بررسی می کند. تست های تصویربرداری سی تی اسکن یا سایر اسکن ها نیز می توانند تغییرات ریه یا مغز را ثبت کنند.

درمان سیتومگالوویروس (CMV)

در حال حاضر هیچ درمانی برای CMV وجود ندارد، اما در بیشتر موارد این ویروس هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید یا نوزاد شما CMV دارد، احتمال دارد پزشک بسته به شدت علائم، درمان را پیشنهاد کند. داروهای ضد ویروس، رایج ترین راه برای درمان آن هستند. آنها نمی توانند ویروس را از بین ببرند، اما می توانند سرعت آن را کاهش دهند. داروهایی از جمله:

• آسیکلوویر (Sitavig، Zovirax)
• سیدوفوویر (Vistide)
• گلوبولین ایمنی CMV (CytoGam)
• فوسکارنت (فوسکاویر)
• گانسیکلوویر (سیتوون)
• لفلونوماید (آراوا)
• لترموویر (Prevymis)
• ماریباویر (Livtencity)
• والگانسیکلوویر (والسیت)

این داروها به طور کلی نمی توانند بیماری را درمان کنند، اما اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید و علائم عفونت CMV دارید، می توانند کمک کنند. اگر HIV پیشرفته دارید، آنها می توانند عفونت را کنترل کنند در حالی که شما درمان ضد رتروویروسی (ART) برای عفونت HIV خود دریافت می کنید.

بسته به نوع دارو، ممکن است عوارض جانبی داشته باشید از جمله تعداد کم گلبول های سفید خون (نوتروپنی) که احتمال ابتلا به سایر عفونت ها را افزایش می دهد، احساس خستگی از تعداد کم گلبول های قرمز خون (کم خونی)، ناراحتی معده یا استفراغ، کهیر و مشکلات کلیوی.

اگر به دلیل CMV به رتینیت مبتلا هستید، پزشک احتمال دارد داروهای قوی را به صورت داخل وریدی برای چند هفته به شما بدهد، فرآیندی که درمان القایی نامیده می‌شود. احتمالاً بعد از مدتی نیز شما را به مصرف قرص سوق می دهد. اگر بینایی شما در خطر باشد، احتما دارد دارو را به چشمانتان تزریق کنند.

پیشگیری از ابتلا به سیتومگالوویروس (CMV)

شما می توانید با انجام اقداماتی از خود در برابر عفونت CMV محافظت کنید. این شامل رعایت دقیق بهداشت است، از جمله:

1. شستن مرتب دست ها با آب و صابون به مدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه
2. اجتناب از تماس با اشک یا بزاق، به ویژه در کودکان خردسال
3. اجتناب از غذای مشترک یا لیوان های نوشیدنی
4. شستن دست ها پس از لمس پوشک کثیف، دستمال کاغذی یا سایر مواردی که مایعات بدن روی آن ها وجود دارد.
5. تمیز نگه داشتن اسباب بازی ها، کانترها و سایر سطوح
6. استفاده از کاندوم هنگام رابطه جنسی

نکات پایانی

سیتومگالوویروس یک ویروس رایج است و در اکثر افراد، به صورت نهفته باقی می ماند. اگر باردار هستید یا سیستم ایمنی ضعیفی دارید و به عفونت CMV فعال مبتلا شده اید، می توانید دلیلی برای نگرانی داشته باشید. برای کاهش خطر ابتلا به این عفونت، می‌توانید با شستن دست‌ها و اجتناب از تماس با مایعات بدن، پیشگیری نمایید. اگر فکر می‌کنید علائم عفونت CMV را دارید یا می‌دانید در دوران بارداری آلوده شده‌اید، به پزشک خود مراجعه نمایید.