آپنه خواب یا تنگی نفس در خواب چیست؟ علائم، عوارض و درمان

آپنه خواب(sleep-apnea) اختلالی است که باعث می شود در هنگام خواب نفس خود را متوقف کنید. مغز شما سعی می کند با بیدار کردن شما به اندازه کافی برای نفس کشیدن از شما محافظت کند، اما این مانع از خواب آرام و سالم می شود. با گذشت زمان، این وضعیت می تواند عوارض جدی ایجاد کند.

با این حال، این وضعیت اغلب بسیار قابل کنترل است، به خصوص با رعایت دقیق درمان های تجویز شده. در این مقاله به بررسی راه های کنترل و درمان این اختلال می پردازیم.

آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب وضعیتی است که باعث می شود در هنگام خواب نفس خود را متوقف کنید. کلمه “آپنه” از کلمه یونانی “بی نفس” گرفته شده است. آپنه خواب به این دلیل اتفاق می افتد که تنفس در خواب متوقف می شود. این اتفاق یا به دلیل انسداد راه تنفسی شما (آپنه انسدادی خواب) یا به این دلیل است که مغز شما به درستی تنفس شما را کنترل نمی کند (آپنه مرکزی).

کمبود اکسیژن در نتیجه یک رفلکس بقا را فعال می کند که شما را به اندازه کافی بیدار می کند تا تنفس را از سر بگیرید. در حالی که این رفلکس شما را زنده نگه می دارد، چرخه خواب شما را نیز قطع می کند. این از خواب آرام جلوگیری می کند و می تواند اثرات دیگری داشته باشد، از جمله ایجاد استرس بر قلب شما که می تواند عواقب کشنده ای داشته باشد.

آپنه خواب چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟

آپنه خواب ممکن است برای همه افراد، از نوزادان و کودکان تا بزرگسالان بزرگتر اتفاق بیفتد. آپنه انسدادی خواب در شرایط و گروه های خاصی از افراد شایع تر است:

• قبل از ۵۰ سالگی، در مردان شایع تر است. پس از ۵۰ سالگی، به همان میزان بر زنان تاثیر می گذارد.
• افراد با افزایش سن، بیشتر به آن مبتلا می شوند.
• داشتن اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به آن را به شدت افزایش می دهد.
• در افرادی که سیاه‌پوست، اسپانیایی تبار یا آسیایی‌تبار هستند شایع‌تر است.

آپنه خواب مرکزی در گروه های خاصی از افراد شایع تر است:

• افرادی که از داروهای ضد درد اپیوئیدی استفاده می کنند.
• بزرگسالان بالای ۶۰ سال.
• افراد مبتلا به بیماری های قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا نارسایی احتقانی قلب.
• برای برخی از افرادی که از CPAP استفاده می کنند یا مبتلا به آپنه انسدادی خواب هستند، این می تواند باعث ایجاد رویدادهای مرکزی شود که به عنوان آپنه خواب مرکزی اورژانس درمان شناخته می شوند.
• هنگامی که مردم در ارتفاعات زندگی می کنند، این می تواند باعث بروز آپنه مرکزی شود.

آپنه خواب چقدر شایع است؟

آپنه خواب غیر معمول اما گسترده است. کارشناسان تخمین می زنند که این بیماری حدود ۵ تا ۱۰ درصد از مردم در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می دهد.

چگونه آپنه خواب بر بدن من تأثیر می گذارد؟

برای درک نحوه عملکرد آپنه خواب، دانستن کمی در مورد چرخه خواب انسان کمک می کند. خواب در چند مرحله اتفاق می افتد:

مرحله ۱: خواب سبک. این مرحله کوتاهی است که بلافاصله پس از به خواب رفتن شما شروع می شود. حدود ۵ درصد از کل زمان خواب شما را تشکیل می دهد.

مرحله ۲: خواب عمیق تر. این مرحله عمیق‌تر است و حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد کل زمان خواب را تشکیل می‌دهد (این عدد با افزایش سن افزایش می‌یابد).

مرحله ۳: خواب با موج آهسته. این مرحله عمیق‌ترین مرحله خواب است که حدود ۲۵ درصد از زمان خواب را تشکیل می‌دهد (این عدد با افزایش سن کاهش می‌یابد). بیدار کردن کسی در مرحله ۳ خواب بسیار سخت است، و بیدار شدن مستقیم از آن معمولاً باعث “اینرسی خواب”، حالت “مه ذهنی” و تفکر کند می شود. پاراسومنیا مانند راه رفتن در خواب و خواب گویی در این مرحله اتفاق می افتد.

خواب REM: که مخفف “حرکت سریع چشم” است. این مرحله زمانی است که خواب می بینید. وقتی فردی در خواب REM است، می توانید چشمان او را در زیر پلک هایش در حال حرکت ببینید.

وقتی به خواب می‌روید، معمولاً وارد مرحله ۱ می‌شوید و سپس وارد مرحله ۲ و ۳ می‌شوید. پس از اولین چرخه REM، یک چرخه جدید را شروع می کنید و به مرحله ۱ یا ۲ باز می گردید. یک چرخه به طور معمول حدود ۹۰ تا ۱۱۰ دقیقه طول می کشد تا چرخه دیگری شروع شود. اکثر افراد چهار یا پنج چرخه در شب را پشت سر می گذارند (با فرض اینکه هشت ساعت کامل بخوابند).

چگونه آپنه خواب چرخه خواب شما را مختل می کند؟

مغز شما دائماً وضعیت بدن شما را کنترل می کند و ضربان قلب، فشار خون، تنفس و غیره شما را تنظیم می کند. سطح اکسیژن خون شما می تواند در صورت توقف تنفس به دلیل آپنه یا هیپوپنه کاهش یابد.

آپنه: زمانی است که هنگام خواب نفس خود را متوقف می کنید یا تقریباً جریان هوا ندارید. این ریشه یونانی “a” به معنای “نه” و “پنه” که به تنفس اشاره دارد را ترکیب می کند. ترکیبی به معنای “بی نفس” است.

Hypopnea: این ترکیبی از ریشه های یونانی “hypo” و “pnea” است. ریشه «hypo» به معنای «کم» یا «زیر» است. ترکیب این کلمات ریشه ای به معنای «نفس کم» یا «تنفس کم» است، به این معنی که شما به اندازه کافی نفس نمی‌کشید تا سطح اکسیژن خون خود را حفظ کنید.

مغز شما به قطرات اکسیژن خون – از آپنه یا هیپوپنه – واکنش نشان می‌دهد و با ایجاد یک رفلکس غیرقابل اطمینان، شما را به اندازه‌ای بیدار می‌کند که دوباره نفس بکشید. هنگامی که تنفس را از سر می گیرید، مغز شما به طور خودکار سعی می کند چرخه خواب شما را از سر بگیرد.

هر چه آپنه خواب شما شدیدتر باشد، این وقفه ها بیشتر اتفاق می افتد. شاخص آپنه/هیپوپنه (AHI) میانگین تعداد ساعتی آپنه یا هیپوپنه است – زمان هایی که فرد تنفس را متوقف می کند. AHI عامل اصلی تعیین کننده شدت آپنه خواب است. شدت آن به شرح زیر است:

1. آپنه خفیف خواب: این سطح به این معنی است که فرد دارای AHI بین ۵ تا ۱۵ است. یعنی بین ۵ تا ۱۵ رویداد آپنه یا هیپوپنه در ساعت دارد. با این حال، پزشکان نیز علائم را در این سطح در نظر می گیرند. اگر علائم دیگری ندارید، ممکن است آن را به اندازه کافی شدید برای درمان در نظر نگیرند.
2. آپنه خواب متوسط: افراد مبتلا به آپنه خواب متوسط ​​بین ۱۵ تا ۲۹ رویداد در ساعت دارند. این بدان معناست که فردی که هشت ساعت می‌خوابد، تنفسش متوقف می‌شود و/یا بین ۱۲۰ تا ۲۳۹ بار از خواب بیدار می‌شود.
3. آپنه خواب شدید: افراد مبتلا به آپنه خواب شدید ۳۰ بار یا بیشتر در یک ساعت از خواب بیدار می شوند. این بدان معناست که آنها در طول هشت ساعت خواب کامل، ۲۴۰ بار یا بیشتر از خواب بیدار می شوند.

رویدادهای انسدادی که بسیار کوتاه مدت هستند، می توانند بر هر مرحله از خواب تأثیر بگذارند. آنها بیشتر در مرحله ۱، مرحله ۲ و خواب REM شایع هستند. به همین دلیل معمول است که افراد رویدادهای آپنه را به خاطر نمی آورند، به این معنی که ممکن است تا زمانی که علائم قابل توجه نباشند، ندانند که مشکل دارند. رویدادهای مرکزی بیشتر در مراحل ۱ و ۲ خواب رخ می دهند، اما می توانند در هر مرحله رخ دهند.

چه چیزی باعث آپنه خواب می شود؟

آپنه خواب معمولاً دلایل خاصی دارد، و شواهدی وجود دارد که ممکن است در خانواده ها ایجاد شود. به طور کلی، سه شکل اصلی آپنه خواب وجود دارد که تفاوت هایی در چگونگی و چرایی آنها وجود دارد. انواع عبارتند از:

• آپنه انسدادی خواب (OSA).
• آپنه خواب مرکزی (CSA).
• آپنه خواب مختلط/پیچیده.

آپنه انسدادی خواب (OSA)

این شکل رایج تر است. آپنه انسدادی خواب زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌های سر و گردن در هنگام خواب شل می‌شوند و باعث می‌شود بافت اطراف بر روی نای شما فشار بیاورد. که مانع از عبور هوا از آن می شود.

آپنه خواب مرکزی

این شکل از آپنه خواب به دلیل مشکلی در مغز شما اتفاق می افتد. تحت شرایط عادی، مغز شما همیشه تنفس شما را مدیریت می کند، از جمله در هنگام خواب. آپنه خواب مرکزی زمانی اتفاق می‌افتد که مغز سیگنال‌هایی برای ادامه کار عضلات مربوط به تنفس ارسال نمی‌کند.

آپنه خواب مرکزی ممکن است به دلایل زیادی رخ دهد، از جمله:

• نارسایی قلبی.
• سطح پایین اکسیژن خون (هیپوکسی) به دلیل ارتفاع زیاد.
• آسیب سیستم عصبی، به ویژه در ساقه مغز (که تنفس شما را مدیریت می کند) یا بخش هایی از نخاع.

درمان آپنه انسدادی خواب در ابتدا با CPAP (این حالت معمولاً با استفاده مداوم از CPAP برطرف می شود). شرایط سیستم عصبی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS، همچنین به عنوان بیماری لو گریگ شناخته می شود).

آپنه خواب مختلط/پیچیده

همچنین یک نوع مختلط/پیچیده از آپنه خواب وجود دارد. این فرم ترکیبی از رویدادهای انسدادی و رویدادهای مرکزی است.

آپنه خواب چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص آپنه خواب معمولاً بر عهده پزشکی است که در مورد علائم و سابقه شما سؤالاتی می پرسد. اگر آنها بر اساس علائم و پاسخ های شما به آپنه خواب مشکوک شوند، احتمالاً از شما می خواهند که آزمایش آپنه خواب انجام دهید.

چه آزمایشاتی برای تشخیص آپنه خواب انجام می شود؟

رایج‌ترین آزمایش‌ها برای آپنه خواب عبارتند از:

مطالعه خواب شبانه (پلی سومنوگرام): این یک آزمایش شبانه است که در آن شما در یک مرکز پزشکی (اغلب به عنوان “آزمایشگاه خواب” شناخته می شود) می خوابید که به طور ویژه مجهز شده است تا در عین حال که خواب شما را زیر نظر دارد تا حد امکان راحت باشید. این آزمایش شامل حسگرهایی است که ضربان قلب، تنفس، سطح اکسیژن خون، امواج مغزی و غیره را کنترل می‌کند. کارشناسان این آزمایش را استاندارد طلایی برای تشخیص آپنه خواب می دانند.

تست آپنه خواب خانگی: این شکل از آزمایش به فرد این امکان را می دهد که یک مطالعه خواب را از خانه کامل کند. این شبیه به مطالعه خواب شبانه است، اما شامل نظارت بر امواج مغزی نمی شود. این آزمایش نمی تواند آپنه خواب مرکزی را تشخیص دهد و معمولاً زمانی که پزشکان به آپنه خواب شدیدتر مشکوک هستند، یا اگر شما سایر اختلالات خواب یا شرایط پزشکی دارید، گزینه ای نیست. اغلب، زمانی که یک مطالعه خانگی آپنه خواب را نشان نمی دهد، کارشناسان توصیه می کنند که این موضوع را با یک مطالعه خواب شبانه تایید کنید.

آپنه خواب چگونه درمان می شود و آیا درمانی وجود دارد؟

بسته به نوع خاص آپنه خواب و شدت آن، رویکردهای زیادی برای درمان آپنه خواب وجود دارد. در حالی که هیچ یک از اینها درمان نیستند، می توانند به پیشگیری از آپنه کمک کنند یا تعداد دفعات وقوع یا شدت آنها را کاهش دهند.

بسیاری از درمان ها باید بخشی از برنامه روزانه (یا شبانه) شما باشد. این در نهایت می تواند اثرات آپنه خواب را بر زندگی شما تا زمانی که از این درمان ها استفاده می کنید، کاهش دهد یا حتی از بین ببرد.

درمان های احتمالی عبارتند از:

• درمان های محافظه کارانه (غیر پزشکی).
• فشار مثبت راه تنفسی و دستگاه های تهویه تطبیقی.
• لوازم دهانی (دهنی).
• محرک های اعصاب
• عمل جراحی.
• داروها (فقط آپنه خواب مرکزی).

نکات پایانی

آپنه خواب یک بیماری شایع است که تنفس فرد را در هنگام خواب مختل می کند. این باعث می شود که فرد به اندازه کافی از خواب بیدار شود تا نفس بکشد، خواب او را قطع می کند و او را از احساس استراحت باز می دارد. با گذشت زمان، آپنه خواب می تواند منجر به عوارض جدی یا حتی مرگبار شود، بنابراین تشخیص و درمان به موقع ضروری است. این بیماری اغلب بسیار قابل درمان است و گزینه های درمانی زیادی وجود دارد.

رایج ترین – و موثرترین – درمان ها، به ویژه دستگاه های فشار مثبت راه تنفسی، برای استفاده هر شب در نظر گرفته شده است. بهترین نتایج حاصل از این درمان‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که به آنها پایبند باشید و بدون استثنا هر روز آنها را به بخشی از زندگی خود تبدیل کنید.