انسداد روده چه علائمی دارد و چگونه درمان می شود؟

انسداد روده، انسداد جزئی یا کامل روده کوچک یا روده بزرگ است. شایع ترین علل آن، ایجاد بافت اسکار پس از جراحی شکم، فتق و سرطان روده بزرگ است. انسداد روده یک اورژانس پزشکی است که نیاز به مراقبت فوری دارد.

انسداد روده چیست؟

انسداد روده، انسداد جزئی یا کامل هر یک از روده های کوچک یا بزرگ است. روده‌های شما، غذا و ضایعات غذا را از معده به سمت راست روده منتقل می‌کنند که آنها را به عنوان مدفوع دفع می‌کنید. زمانی که انسداد روده رخ می دهد، حرکت را کند کرده یا فرآیندهای گوارشی را متوقف می کند.

مواد زائد، گاز و شیره های گوارشی می توانند در پشت انسداد گیر کرده و به بافت آسیب برسانند. انسداد می تواند مانع از عملکرد صحیح روده و در نهایت منجر به عوارض خطرناکی شود. در صورت ایجاد این عارضه، زمان دریافت درمان بسیار مهم است. اگر متوجه علائم انسداد شدید، با یک پزشک تماس بگیرید یا فوراً به بخش اورژانس مراجعه نمایید.

انواع انسداد روده

پزشکان انسداد روده را بر اساس اینکه کدام روده تحت تاثیر قرار گرفته باشد، طبقه بندی می کنند:

1. انسداد روده کوچک: بیشتر انسدادها (تقریباً ۸۰٪) در روده کوچک اتفاق می افتد. روده کوچک از یک طرف به معده و از طرف دیگر به روده بزرگ متصل می شود. روده کوچک علاوه بر حرکت غذا و آب در امتداد روده بزرگ، غذاها را تجزیه کرده و آب و مواد مغذی را از آنها جذب می کند.
2. انسداد روده بزرگ: روده بزرگ، شامل کولون و رکتوم می شود. این فرآیند جذب مواد مغذی را که در روده کوچک شروع می شود، ادامه می دهد. همچنین غذا و آب را به مواد زائدی که به عنوان مدفوع دفع می شوند تبدیل می کند. انسداد روده بزرگ حدود ۲۰ درصد از انسدادهای روده را تشکیل می دهد.

همچنین انسداد روده می تواند به صورت انسداد کامل، انسداد جزئی و یا انسداد کاذب باشد. انسداد کاذب، زمانی است که در آن علائم انسداد روده را در زمانی که ندارید تجربه می کنید. دانشمندان بر این باورند که انسداد کاذب می تواند مربوط به اختلال در اعصاب روده باشد، اما آنها باید تحقیقات بیشتری انجام دهند.

انسداد روده چقدر شایع است؟

انسداد روده کوچک یکی از دلایل رایج مراجعه افراد به اورژانس است. انسداد روده بزرگ در جمعیت عمومی غیرمعمول است، اما در میان افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ شایع است. حدود ۴۰ درصد از افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ به این دلیل تشخیص داده می شوند که علائم انسداد روده (از یک تومور) آنها را وادار کرده است که به دنبال مراقبت های اورژانسی باشند.

علائم انسداد روده کوچک

در صورت وجود انسداد روده کوچک، احتمال دارد که معده دردهای شدیدی داشته باشید که موجی هستند و در نهایت، می تواند ثابت شود. همچنین احتمال دارد که یک یا چند مورد از این علائم را داشته باشید:

• درد شکم، گرفتگی یا نفخ
• حالت تهوع و استفراغ
• کمبود اشتها
• کسالت (احساس کلی بیماری)
• اسهال (معمولاً نشانه انسداد نسبی است)
• ضربان قلب سریع، ادرار تیره رنگ و سایر علائم کم آبی بدن
• یبوست شدید (در موارد انسداد کامل، نمی توانید گاز یا مدفوع را دفع کنید)

نوزادان و کودکان علائم مشابه بزرگسالان را تجربه می کنند. نوزادان نمی توانند به شما بگویند کجا درد می کند، اما احتمال دارد پاهای خود را به سمت شکم بکشند و گریه کنند. سایر علائم انسداد روده در کودکان عبارتند از تب، وجود خون در مدفوع (خونریزی مقعدی)، استفراغ سبز یا زرد-سبز، بی حالی (کمتر از حد معمول فعال بودن) و شکم متورم و سفت.

انسداد روده چه احساسی دارد؟

بسته به اینکه کدام روده تحت تاثیر قرار گرفته و چه اتفاقی در روده می افتد، احساس انسداد روده می تواند متفاوت باشد. انسداد معمولاً مانند درد شدید گرفتگی در شکم احساس می شود. درد ناشی از انسداد روده کوچک، به احتمال زیاد در امواج کوتاه متناوب ایجاد می شود که هر چند دقیقه یا بیشتر اتفاق می افتد. به احتمال زیاد درد در یک مکان متمرکز است.

گرفتگی ناشی از انسداد روده بزرگ، مستمرتر است و درد به احتمال زیاد گسترش یافته است. صرف نظر از مشخصات، اگر گرفتگی شدید همراه با علائمی مانند نفخ و استفراغ دارید، فوراً به دنبال مراقبت پزشکی باشید.

علت انسداد روده چیست؟

شایع ترین علل انسداد روده عبارتند از:

1. چسبندگی شکم (بافت اسکار) ناشی از جراحی: چسبندگی شکم، نوارهایی از بافت اسکار است که احتمال دارد پس از جراحی روی شکم یا لگن ایجاد شود.
2. فتق: بخش هایی از روده، احتمال دارد که از بخش ضعیف شده دیواره شکم عبور کند. اگر روده در محلی که از آن خارج می شود گیر کرده یا تحت فشار قرار داده شود، احتمال دارد مسدود شود.
3. تومورهای سرطانی: تومورهای سرطانی احتمال دارد که در روده شما ایجاد شود یا از سایر قسمت های بدن گسترش یابد (سرطان متاستاتیک). این رشدها می توانند باعث انسداد جزئی یا کلی شوند. سرطان روده بزرگ علت اصلی انسداد روده بزرگ است.

علل دیگر انسداد روده عبارتند از:

• بیماری التهابی روده (IBD): بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون، می تواند باعث ایجاد بافت اسکار در دیواره های روده و در نتیجه باعث باریک شدن روده شود.
• دیورتیکولیت: دیورتیکولیت زمانی رخ می دهد که پاکت های کوچکی به نام دیورتیکول در روده بزرگ شما ایجاد و ملتهب می شود. تورم می تواند باعث باریک شدن روده بزرگ شود. همچنین مانند IBD، احتمال دارد جای زخم ایجاد شود که باعث باریک شدن روده بزرگ می شود.
• انواژیناسیون: انواژیناسیون علت اصلی انسداد روده در کودکان زیر ۳ سال است. در این وضعیت، یک بخش از روده در قسمت دیگری (مانند تلسکوپ) فرو می‌رود. بخش های جمع شده می توانند روده و جریان خون را مسدود کنند.
• ولولوس: برخی از نوزادان با یک بیماری مادرزادی (که در بدو تولد وجود دارد) به دنیا می‌آیند که روده‌های آنها به درستی تشکیل نمی‌شود. این وضعیت می تواند باعث پیچ خوردگی روده آنها (ولولوس) و در نتیجه انسداد شود. بزرگسالان نیز می توانند دچار پیچ خوردگی روده شوند، اما این نادر است.
• پرتودرمانی شکم، لگن یا راست روده: انتریت پرتودرمانی، یکی از عوارض پرتودرمانی است که زمانی رخ می‌دهد که پرتودرمانی باعث ایجاد اسکار در بافت سالم شود. جای زخم می تواند باعث تنگی هایی شود که روده را مسدود می کند.
• بلعیدن یک جسم خارجی: خوردن چیزی که بدن نمی تواند تجزیه و پردازش کند (مانند اقلام غیر غذایی) می تواند روده را مسدود کند.

عوارض انسداد روده

عوارض انسداد روده بدون مراقبت اورژانسی تهدید کننده زندگی است. مایعات، گازها و شیره های گوارشی که در پشت انسداد جمع می شوند می توانند فشار ایجاد کنند که باعث پاره شدن روده ( سوراخ شدن) می شود. محتویات می توانند به بیرون نشت کنند و شما را در معرض خطر عفونت شکمی به نام پریتونیت و یک عفونت تهدید کننده زندگی در سراسر بدن به نام سپسیس قرار دهند.

همچنین انسداد، مانع از دریافت خون کافی در قسمت هایی از روده می شود. در نهایت، قانقاریا با مرگ بافت شروع می شود و شما را در معرض خطر عفونت جدی و حتی مرگ قرار می دهد.

نحوه تشخیص انسداد روده

از آنجایی که انسداد روده یک اورژانس پزشکی است، تشخیص آن معمولا به سرعت انجام می شود. حتی احتمال دارد که در کنار درمان اتفاق بیفتد، بنابراین هیچ زمانی از دست نمی رود. پزشک در مورد سابقه پزشکی شما از جمله اینکه آیا قبلاً جراحی شکم داشته اید یا خیر می پرسد. سپس یک معاینه فیزیکی برای بررسی شکم یا توده های متورم انجام می دهد.

احتمال دارد نیاز به شمارش کامل خون و تجزیه و تحلیل الکترولیت داشته باشید. آزمایش خون علائم عفونت را بررسی می کند. سطوح الکترولیت می تواند نشان دهد که آیا کم آبی شدید دارید یا خیر. اگر چنین است، بلافاصله به مایعات نیاز خواهید داشت. همچنین روش های تصویربرداری به پزشک اجازه می دهد تا انسداد را مشاهده کرده و عوارض را بررسی کند.

اشعه ایکس شکم می تواند محل انسداد را نشان دهد. این تصاویر همچنین می توانند هوای اطراف روده یا دیافراگم (عضله ای که معده و قفسه سینه را جدا می کند) را نشان دهند. هوا در این مکان ها می تواند نشان دهنده یک قسمت مرده روده یا پارگی باشد.

توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن نیز می تواند عکس های دقیق تری نسبت به اشعه ایکس ارائه دهد. اشعه ایکس با باریم تنقیه نیز اشعه ایکس روده بزرگ است. پزشک در حالت بیهوشی، یک کاتتر (لوله نازک) را در رکتوم قرار می دهد. کاتتر روده را با مایع ایمن پر می کند که از طریق روده بزرگ عبور می کند. سپس یک دستگاه اشعه ایکس می گیرد. این مایع باعث می شود روده شما در عکس های اشعه ایکس به وضوح برجسته تر شود.

در این روش های تصویربرداری از تشعشع استفاده می شود. اگر قرار گرفتن در معرض تشعشع (حتی در سطوح ایمن) خطر بالقوه ای داشته باشد، احتمال دارد به جایگزین هایی برای این روش ها نیاز باشد. کودکان و افرادی که باردار هستند احتمالاً به سونوگرافی یا ام آر آی نیاز داشته باشند که از اشعه استفاده نمی کنند.

درمان انسداد روده

اکثر افراد مبتلا به انسداد روده نیاز به درمان فوری در بیمارستان دارند. انسدادهای کامل معمولاً نیاز به جراحی فوری دارند. انسداد جزئی روده احتمال دارد نیاز به درمان هایی برای تثبیت وضعیت داشته باشد و به دنبال آن راه حل های غیرجراحی مانند استراحت روده انجام شود. همه چیز به شدت انسداد بستگی دارد.

احتمال دارد برای درمان کم آبی به مایعات و الکترولیت های داخل وریدی نیاز داشته باشید. همچنین شاید برای مکش مایعات و هوای خروجی از انسداد، به لوله بینی معده نیاز داشته باشید. لوله بینی معده یک لوله بلند و نازک است که از طریق بینی وارد می شود اما به معده یا روده شما می رسد.

پزشکان گاهی اوقات برای جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ، داروهای ضد استفراغ و مسکن تجویز می کنند. شاید لازم باشد از خوردن یا نوشیدن خودداری نمایید تا به روده خود فرصت دهید که انسداد را برطرف کند یا به اندازه طبیعی خود برگردد. یا شاید فقط مجاز به نوشیدن یک مایع خاص حاوی مواد مغذی باشید.

اگر روده شما به طور کامل مسدود شده باشد، احتمالاً به جراحی نیاز خواهید داشت. پزشک احتمال دارد که چسبندگی ها یا تومورهایی که باعث انسداد می شوند را حذف کند. به ندرت نیاز به برداشتن بخش های آسیب دیده بافت می باشد. گاهی اوقات، پزشک شما می تواند یک استنت (لوله توری) برای باز نگه داشتن روده و رفع انسداد، بدون جراحی اضافی قرار دهد. یا شاید به استنت به عنوان یک راه حل موقت نیاز داشته باشید، تا زمانی که برای جراحی آماده شوید.

نکات پایانی

اگر متوجه علائم انسداد روده شدید، لازم است که خیلی سریع اقدام به درمان نمایید. به طور کلی، بسیاری از افراد منتظر درد هستند و فکر می کنند که نیازی به مراجعه پزشک نباشد. اما وقتی صحبت از انسداد روده به میان می آید، تعلل هرگز گزینه خوبی نیست. درد شکم را جدی بگیرید، به خصوص اگر قبلاً جراحی شکم داشته اید یا اگر شرایطی دارید که خطر شما را افزایش می دهد، مانند IBD. انسداد یک بیماری قابل درمان است که می توانید با مراقبت های پزشکی سریع آن را درمان کنید.

انسداد روده چه علائمی دارد و چگونه درمان می شود؟