موسسه های پژوهش اسلامی و بحران ناکارآمدی (قسمت سوم)

در سخنی‌ از امام‌علی(ع)زمان شناسی یکی ازملاک‌های شخصیتی انسان دانسته شده است(بحارالانوار، ‌ج۷۵،‌ص۸۰)، چون در پرتو آن امکان زیستن بروز و همراهی با جامعه و از آن بالاتر، تدبیر امور اجتماعی،‌به ویژه برای آنان که در جایگاه موثری قرار دارند، میسر می شود. این مسأله در دنیای امروز بیش از هر زمانی شایان توجه است. تغییرات روزبروز و پرشتابی که در آن قرار داریم، هر انسان خردمندی را،‌ به شناختن واقعیت‌ها و تدبیر و حرکت بر مبنای آن می کشاند و اساسا مدیریت، جز این اقتضایی ندارد.
انسان نه باید به انکار تغییر دست بزند، نه از آن هراس داشته باشد و نیز نادیده انگاشتن آن نیز منطقی و خردمندانه نیست. چاره معقول آن است که با توجه به آن تصمیم گیری شود. در عرصه پژوهش نیز، این مقوله علاوه بر دو نکته پیشین -مسأله شناسی و تسهیل فرایند- از اهمیت بالایی برخوردار است،‌ مگر آن که دغدغه های شخصی و غیر مأموریتی دنبال شود.
بی تردید آنچه به عنوان محصول پژوهش/برونداد در موسسه های پژوهش اسلامی –با نوع نمون پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی که نویسنده عضویت آن را دارد-عرضه می شود، باید با روح و ذائقه مخاطب و از آن مهمتر اقتضائات زمانه تناسب داشته باشد،‌ توضیح آن که:
الف. سرازیری اطلاعات گسترده از هر طرف، امکان دسترسی های آسان به خواسته ها، جستجوی آسان نیازمندی ها آنهم به زبان ساده و همه کس فهم و نیز دسترسی رایگان به آنچه مورد نیاز است،‌ افراد را از رجوع به نوشته های بلند،‌ با ادبیات سنتی، با رویکردی غیر روزآمد و آمیخته با نگاه های از بالا،‌ باز می دارد.
ب. مهمترین اقتضای زمانه، ‌دست یابی به نتیجه در کمترین زمان ممکن است. جریان پرشتاب تغییر همگان را به سوی رسیدن هر چه سریع تر به مقصد کشانده است و دیگر آدمیان فرصتی برای وقت گذاری های غیرضرور هزینه نمی کنند.‌ پیدایی ظروف یک بار مصرف تا غذاهای آماده یا فست فودها،‌ نشان‌گر همین روحیه است که همه افراد را در برگرفته است و نمی توان چنین انسانی را در حوزه مطالعات و تحقیق،‌ هم چنان به کنش سنتی توصیه کرد یا با پافشاری بر روش های کهنه پیش رفت.
بر این اساس باید در بروندادهای پژوهشی و گونه های عرضه محصول اندیشید و حداقل آن است که از شیوه سنتی فاصله گرفت. آنچه در بدایت امر به ذهن می رسد آن است که اولا فضای مجازی برای عرضه یافته ها در اولویت اول باشد. دیگر آن که محصولات در قالب کوتاه نوشته های حداکثر ۱۵۰۰ کلمه ای ارائه شود و در مواقع ضروری به صورت مقاله کم حجم در نظر گرفته شود. سه دیگر آن که به صورت کلیپ های کوتاه منتشر شود. چهارم آنکه با بهره گیری از گونه های هنری به انعکاس تحقیق روی شود و در آخر آنکه دسته ای مطالب به صورت تک گزاره یا یک پاراگراف منتشر گردد.
روشن است چنین گونه هایی،‌ مخاطب را با محقق همراه و به دغدغه های پژوهشی نزدیک می سازد،‌البته مجموعه آن چه عرضه گردید،‌ می تواند در نهایت در بسته ای با عنوان کتاب در اختیار مخاطبان قرار گیرد،‌بی آنکه هدف اصلی باشد.
اگر نوشته را می پسندید،‌ در گسترش آن همراه باشید.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. a.vasei@isca.ac.ir